Waarom de exit van Tom Meeuws helemaal anders is dan die van Conner Rousseau

Zowel Tom Meeuws (Vooruit) als zijn gewezen partijvoorzitter Conner Rousseau kwam in opspraak door racistische uitspraken. De vergelijking tussen beide socialisten lijkt dan ook snel gemaakt. Maar één factor verschilt drastisch in beide dossiers: de rol van de partij.

Woensdag 19u50, Valentijnsavond. Alle leden van Vooruit Antwerpen krijgen een mail van plaatselijk voorzitter Sascha Luyckx. De aanleiding is het ontslag van de Antwerpse schepen voor Sociale Zaken Tom Meeuws en – vooral – de beschuldigingen van ongepast gedrag en racistisch taalgebruik.

‘Begin vorige week ontvingen wij een e-mail van een collega-schepen waarin zij stelt dat Tom ongepaste uitspraken over haar zou gedaan hebben’, schrijft Luyckx. Daarmee verwijst hij naar de e-mail van schepen Nabilla Ait Daoud (N-VA), die Meeuws ervan beschuldigde dat hij haar ‘mocroschepen’ had genoemd. Meeuws zou haar ook op een lijn hebben gezet met de nazi’s. ‘We hebben die e-mail meteen ernstig genomen en zijn met Tom in gesprek gegaan’, vervolgt Luyckx. ‘Wij trokken een heldere lijn. Indien deze feiten waar zouden zijn, zijn ze volstrekt ontoelaatbaar.’

Een uur voordat de mail van Luyckx wordt uitgestuurd, publiceert Gazet van Antwerpen een interview met Meeuws. Daarin noemt hij de gebeurtenissen van de afgelopen dagen erger dan die in 2018.

Een statement van jewelste, aangezien Meeuws tijdens de lokale kiescampagne van 2018 werd beschuldigd van een te nauwe band met de vastgoedsector en gesjoemel als directeur bij De Lijn. In de nasleep daarvan spatte Samen uit elkaar, het kartel tussen socialisten en groenen. Destijds noemde Meeuws zich ‘slachtoffer van een vuile campagne’, georganiseerd door burgemeester Bart De Wever (N-VA). Anno 2024 spreekt Meeuws van een ‘karaktermoord’.

Maar vandaag heeft niet De Wever zijn vinger op de trekker. ‘Het verschil met toen, en tegelijk het pijnlijkste’, zegt Meeuws, ‘is dat dit nu door mijn eigen club wordt gedaan.’

(Lees verder onder de preview)

Palestijnen

De socialist verwijt het zijn eigen partijgenoten dat hij de mail van Ait Daoud nooit onder ogen heeft gekregen. Dat geldt ook voor het antwoord van de Antwerpse Vooruit-schepen Jinnih Beels, dat ook zou bestaan. Hij ontkent niet dat hij de N-VA-politica ‘mocroschepen’ noemde, wél dat hij haar zou hebben vergeleken met Hitler.

Dat gebeurde tijdens een verhitte vergadering op het bijzonder comité voor de sociale dienst. Meer bepaald tijdens een discussie over het al dan niet afnemen van de Belgische nationaliteit van kinderen van Palestijnen die hier geboren zijn – een instructie die werd aanbevolen door de Dienst Vreemdelingenzaken, maar die op de korrel werd genomen door de federale Ombudsman. Omdat zijn collega-schepenen de verantwoordelijkheid van die beslissing bij ambtenaren bleven leggen, vergeleek Meeuws die houding met die uit de jaren 30, waarmee hij verwees naar de meegaandheid van het lokale bestuur.

Hoe dan ook belandt de mail van Ait Daoud begin deze maand al zeker in de mailbox van Beels, van Vooruit-schepen Karim Bachar en van Sascha Luykx. Volgens verschillende bronnen zou Beels Ait Daoud hebben geantwoord dat ze het voorval ernstig neemt en zou bespreken met Meeuws. Tegelijkertijd – en dat is geen onbelangrijk detail – zou ze Ait Daoud eraan herinnerd hebben dat juridische stappen tegen racisme mogelijk zijn.

Na de ‘mocroschepen’ vinden andere beschuldigingen aan het adres van Meeuws hun weg naar de media. ‘Meeuws zou in verschillende vergaderingen zijn collega-schepenen en partijgenoten Beels en Bachar ook steeds met een bijnaam omschrijven. Beels is dan “onze bruine” en Bachar “onze Marokkaan”’, schrijft Gazet van Antwerpen dinsdagavond. Meeuws ontkent. Daarna duikt een mopje van hem op tijdens een receptie. In een toespraak zou Meeuws zich hebben beklaagd dat er zo weinig Palestijnse vluchtelingen aan het werk zijn, ‘hoewel ze in hun land toch goed zijn in het bouwen van tunnels’.

Smoking gun

Volgens medestanders van Meeuws zouden Beels en Luyckx, met instemming van de nationale partijtop van Vooruit, de mail van Ait Daoud hebben gebruikt – zeg maar: geïnstrumentaliseerd – om Meeuws schade toe te brengen. Het was al langer een publiek geheim dat het niet botert tussen Meeuws enerzijds en voormalig voorzitter Conner Rousseau en Jinnih Beels anderzijds. Rousseau zag Beels als zijn pion in Antwerpen, Meeuws was eerder een kiezel in zijn schoen. In de ogen van het kamp-Meeuws was de mail van Ait Daoud de smoking gun die zijn vijanden nodig hadden.

Bij Vooruit wordt die theorie weggewuifd. Partijtoppers wijzen op de manke chronologie: het ontslag van Meeuws kwam vóór het lek over zijn taalgebruik. Wat wint de partij bij een nieuwe racismerel, vier maanden na de exit van Conner Rousseau?

Tegelijkertijd schiet niemand Meeuws te hulp – noch voorzitter Melissa Depraetere, noch Jinnih Beels, noch Sascha Luyckx. Prominenten zeggen dat hij het zelf gezocht heeft. Niet alleen met zijn gedrag van de afgelopen jaren – Meeuws nam zelden een blad voor de mond – maar ook met de manier waarop hij zijn ontslag kaderde. Alsof de ingeweken West-Vlaming de enige overblijvende socialist in het Antwerpse stadhuis zou zijn die het opneemt tegen de brutaliteit van de N-VA. Het dossier rond het vertrek van de CEO van het Antwerpse Zorgbedrijf, Meeuws’ vertrouweling Johan De Muynck, zou daarbij slechts een excuus zijn, zeggen zijn critici.

Door zich in een slachtofferrol te wentelen, schoffeerde Meeuws zowel de N-VA als de overgebleven socialisten. ‘Dan moet je niet verbaasd zijn dat sommige potjes overkoken’, klinkt het.

Oost-Vlaamse lijst

Het verschil met de exit van Conner Rousseau kan niet groter zijn. Toen de eerste berichten rond mogelijk racistisch en sekstisch taalgebruik van Rousseau tegenover Sint-Niklase agenten uitlekten, schaarde de partij zich rond haar goudhaantje.

Ook toen Rousseau een artikel van Het Laatste Nieuws trachtte tegen te houden via rechterlijke weg, bleef de voorzitter alle steun krijgen. Toppers spraken zelfs hun twijfels uit over het proces-verbaal van de agenten. Zelfs nadat letterlijke uitspraken in Het Nieuwsblad waren verschenen, bleef de partij – op enkele uitzonderingen na – schouder aan schouder achter haar voorzitter staan. Op de avond van het ontslag van Rousseau zei kopstuk Bruno Tobback onomwonden dat, mocht het partijbureau een stemming hebben gehouden, Rousseau altijd had mogen aanblijven.

Natuurlijk: Tom Meeuws is Conner Rousseau niet. De winst van Vooruit in de peilingen van de afgelopen jaren kan haast volledig op het conto van die tweede geschreven worden. Toch is het frappant hoe Vooruit Meeuws, toch een van de belangrijkste schepenen in de grootste stad van Vlaanderen, liet vallen als een baksteen.

Vooruit was Tom Meeuws liever kwijt dan rijk. Dat bleek al bij de lijstvorming. In tegenstelling tot Beels kreeg hij geen aantrekkelijke plek op de Vlaamse of federale lijst. Voor Conner Rousseau houdt de partij de Oost-Vlaamse lijstduwersplaats warm.