Vreugde bij regering-De Wever over budgettair hervormingsplan voorbarig: ‘Europa zal ernstige bedenkingen hebben’

De regering-De Wever diende haar plannen voor budgettaire hervormingen in bij Europa en denkt dat het volstaat om de begrotingssanering te mogen spreiden. Maar de Leuvense begrotingsexpert Wim Moesen waarschuwt voor voorbarige euforie. ‘Europa zal zeker kritiek hebben op de trage hervormingen, het gebrek aan fiscale visie en de onrealistische terugverdieneffecten.’  Eind april volgt het oordeel.

De regering-De Wever heeft midden maart een lijst van de geplande budgettaire hervormingen ingediend bij de Europese Commissie. De regering is er daarmee van overtuigd dat Europa akkoord zal gaan om de sanering van de begroting te spreiden over zeven in plaats van over vier jaar. Eind april mag de regering een evaluatie verwachten van de budgettaire hervormingsplannen, samen met die van de andere lidstaten.

‘Ik hoop dat Europa zich toegeeflijk opstelt’, zegt de Leuvense begrotingsexpert Wim Moesen. ‘Als we onze inspanningen over zeven jaar mogen spreiden, moeten we jaarlijks 0,47 procent besparen of extra inkomsten vinden. Moet het in vier jaar, dan wordt dat een jaarlijkse besparing van 0,71 procent. Dat komt neer op 6 miljard euro meer of minder saneren. Een enorm bedrag, zeker als je weet dat de regering 23 miljard wil besparen.’

Duimen dan maar dat Europa de plannen en tabellen van de regering-De Wever voldoende vindt? 

Wim Moesen: Ja, maar zelfs dan hebben we geen reden om op de tafel te springen. Ik weet wel zeker dat Europa terechte opmerkingen zal hebben bij de hervormingsplannen. De regering-De Wever zou daar het best nu al op anticiperen. 

Welke kritiek ziet u aankomen?

Moesen: Europa zal een rist serieuze bedenkingen hebben. Een eerste zal gaan over de grote  terugverdieneffecten die wel in de begroting staan maar niet rekenkundig onderbouwd zijn. De regering wil absoluut 23 miljard euro besparen, maar komt in haar berekeningen maar aan 15 miljard. Ik heb de indruk dat de regering dan maar gedaan heeft alsof ze dat gat van 8 miljard dichtrijdt met terugverdieneffecten, als gevolg van de geplande hervormingen. 

Europa zal zich daar vragen bij stellen?

Moesen: De Commissie zal die hoge terugverdieneffecten doorprikken en vragen: hoe kom je aan die 8 miljard? Hoe heb je dat berekend? Niet alleen Europa zal het antwoord willen weten. Ook ik ben benieuwd. En samen met mij vele andere economen die de hoge terugverdieneffecten als onhaalbaar hebben bestempeld.

Hoe zal Europa verder reageren op de plannen?

Moesen: Europa heeft aan België gezegd dat als het de sanering over zeven jaar wil spreiden, we dat moeten verdienen door snel werk te maken van de geplande maatregelen in de arbeidsmarkt, fiscaliteit en pensioenen. En wat doet de regering-De Wever? Ze zet kleine stapjes die pas in 2029 veel zullen opbrengen. Dat zie je duidelijk in de cijfers die de regering heeft gepresenteerd. Europa zal dat opmerken en terecht zeggen: die hervormingen gaan in de goede richting, maar wij bevelen aan om ze vlugger door te voeren. Trouwens, Europa pleit steeds voor frontloading: de zwaarste lasten moeten vooraan op de vrachtwagen worden geladen. 

Gaan de hervormingen ver genoeg?  

Moesen: Ik vrees dat onze fiscale hervorming als onvoldoende zal worden bestempeld. Dat is de derde bedenking. Europa zal zeggen dat ze niet coherent is, dat er weinig visie achter zit, dat er geen groot fiscaal plan is. Er is alleen maar hier en daar sprake van een kleinere maatregel, zoals de meerwaardebelasting, die wel politiek in het oog springt.

Die opmerking is ook bij veel economen en fiscalisten te horen. 

Moesen: Inderdaad. Wat loopt er fiscaal mis in België? Europa merkt al langer op dat ons land een van de hoogste belastingen heeft op arbeid. Met de inkomensbelasting kun je twee houdingen aannemen. Ofwel houd je de belastbare grondslag, het bedrag waarop je de belastingen heft, breed. Je belast dan zoveel mogelijk mensen aan normale tarieven, zodat je voldoende belastinginkomsten hebt om de budgetten te voeden. Ofwel verklein je die belastbare grondslag en maak je allerlei uitzonderingen. Je laat bijvoorbeeld toe dat mensen hun activiteiten onderbrengen in vennootschappen, zodat ze minder belastingen moeten betalen. Maar dan moet je wel hogere belastingtarieven invoeren om evenveel inkomsten te behalen. Dat is wat België doet. Het is een bekend probleem: we hebben te veel koterijen die de belastinginkomsten uithollen. Vandaar onze hoge belastingtarieven. Europa zal België aanraden om die koterijen af te bouwen – dat doet ze overigens al jaren. Tegelijk zal ze vragen om de btw, die bij ons laag is, te verhogen.

We heffen te weinig btw?

Moesen: Europa merkt al langer op dat België voor btw-inkomsten bij de laagste zit in verhouding tot het bruto binnenlands product, of alles wat op een jaar tijd aan goederen en diensten wordt geproduceerd. De vorige minister van Financiën, Vincent Van Peteghem (CD&V), heeft daarover een rapport besteld bij het Internationaal Monetair Fonds. Daaruit bleek dat België door allerlei uitzonderingen en verlaagde btw-tarieven liefst 1 procent van het bbp minder heft dan het in standaardomstandigheden zou kunnen innen. Dat gaat om 6 miljard euro. Europa zal zeker aanbevelen om daar eindelijk iets aan te doen. De interne markt mag niet worden verstoord door onder andere grensaankopen.

Zal ze ook iets zeggen over de meerwaardebelasting, waarover binnen de regering zoveel discussie bestaat?

Moesen: Dat verwacht ik zeker. België zet een stap in de goede richting door de meerwaarde op aandelen te belasten, maar dat gebeurt niet consequent. De meerwaardebelasting zoals ze nu is afgesproken is te veel een specifieke ad-hocmaatregel om aan de buitenwereld te laten uitschijnen dat de regering iets doet om de sterkste schouders de zwaarste lasten te laten dragen. Maar daarin schiet de voorgenomen meerwaardebelasting tekort. Dat de reële netto huurinkomsten nog steeds niet worden belast, is één voorbeeld waar de regering andere inkomsten uit vermogen laat liggen.

U bent ervan overtuigd dat Europa cruciale bemerkingen zal hebben bij de plannen van de regering-De Wever? 

Moesen: Ik hoop dat de regering met haar hervormingsplannen de beoordeling doorstaat. Dat bespaart ons een zwaardere sanering. Maar ik weet zeker dat Europa belangrijke punten van kritiek zal hebben. De regering neemt die maar beter ter harte. Niet om Europa te plezieren, maar om orde te stellen op onze overheidsfinanciën. Dat is toch de prioriteit van deze regering. En om ervoor te zorgen dat we straks niet alsnog zwaarder moeten saneren. Gezonde openbare financiën zijn een geschenk voor de samenleving, maar je krijgt ze niet cadeau.