Vraag naar eigen defensie-industrie neemt toe in Europa: wat betekent dit voor FN Herstal?

Het Waalse bedrijf FN Herstal is een wereldspeler in de wapenindustrie. Door het conflict in Oekraïne is er een roep om meer defensie-uitgaven op het Europese continent. Pikt het bedrijf daar een graantje van mee?

De Russische invasie van Oekraïne ligt meer dan twee jaar achter ons en sindsdien is de vraag naar militaire uitrusting in Europa sterk toegenomen. Europese lidstaten raken door hun voorraden, en munitietekorten brengen Oekraïne in lastige papieren. De Belgische wapenfabrikant FN Herstal zou daarbij kunnen helpen. De Herstal-groep, volledig in handen van de Waalse overheid, is een van de belangrijkste wapenproducenten wereldwijd en is met een omzet van ruwweg één miljard euro een van de goudhaantjes van het Waalse Gewest.

Opschalen

De Belgische overheid drong er al meermaals op aan om de productie op te schalen, maar dat is voor het bedrijf niet zo vanzelfsprekend. Ceo Julien Compère was in een interview met De Standaard voorzichtig om over grote uitbreidingen te praten, omdat je ‘nieuwe productielijnen niet één-twee-drie plaatst’, en ‘als commercieel bedrijf ook zicht moet hebben op langetermijnperspectieven’. Waren ze de afgelopen twee jaar dan te terughoudend?

Bij FN Herstal vinden ze van niet. ‘De productie verhogen kan van de ene op de andere dag worden beslist, maar het kost tijd om dat uit te voeren’, zegt woordvoerder Henry de Harenne. ‘Nog voordat de oorlog in Oekraïne begon, lanceerden we een transformatieplan voor ons munitieproductieproces. Daardoor konden we onze productie aanzienlijk verhogen.’

‘Verder is de munitieproductie in Europa afhankelijk van een complex ecosysteem’, gaat De Harenne verder. ‘We zijn bijvoorbeeld afhankelijk van grondstoffen die momenteel schaars zijn in Europa. Die hele keten moet opnieuw worden opgebouwd en versterkt op ons continent.’

Diederik Cops van het Vlaams Vredesinstituut bevestigt dat. ‘Het munitietekort waarmee Oekraïne momenteel worstelt, heeft vooral betrekking op zware artilleriemunitie, wat zij minder produceren. Voordat defensiebedrijven willen overgaan tot grote investeringen in capaciteitsuitbreiding, is ook vaak een engagement vanuit de overheid nodig.’

Autonomie

Dat engagement kwam er in november 2023. Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) startte toen de onderhandelingen voor een ‘strategisch partnerschap’ met FN Herstal voor 1,7 miljard euro op een termijn van twintig jaar. Voor de Belgische divisie van de Herstal-groep, met een omzet van ruwweg 230 miljoen euro in 2022, was dat van groot belang. ‘Bedrijven investeren wanneer zij dat rendabel achten, dus het is aan de overheid om daar een partner in te zijn’, zegt woordvoerder Cédric Maes van het kabinet-Dedonder.

FN Herstal is tevreden over de deal. ‘Die stelt ons in staat om de investeringen in productiefaciliteiten, zoals voor een stijging van de munitieproductie, aanzienlijk te verhogen’, zegt De Harenne. ‘Het spreekt voor zich dat een industrie enkel zwaar zal investeren in nieuwe productiefaciliteiten als ze een langetermijnperspectief heeft. Het partnerschap met de Belgische defensie voor de komende twintig jaar geeft precies dat.’

Volgens Cops is die overeenkomst goed nieuws voor het bedrijf. ‘Het Belgisch leger zal de komende twintig jaar exclusief munitie en vuurwapens bij FN Herstal aankopen. Dat zorgt voor meer productiezekerheid. Verder zal in Zutendaal, waar de munitiefabriek ligt, een bijkomende productielijn opengaan, wat extra jobs creëert. Mede door de Oekraïnecrisis komt de productie weer meer naar Europa.’

Verschuiving

Door de Oekraïnecrisis ziet Cops een shift in het denken over onze wapenproductie, wat een effect heeft op de werking van FN Herstal. ‘Het louter economisch denken dat lang heerste in de militaire sector maakt plaats voor een strategisch denken’, zegt Cops. ‘Munitieproductie is daar een goed voorbeeld van. Door de lagere prijs kocht België zijn munitie vooral in andere landen. Nu denkt men meer na over autonomie.’

Het is de eerste keer dat België zo’n defensiepartnerschap op lange termijn aangaat . ‘Die beslissing toont aan hoe de Oekraïnecrisis een nieuw paradigma heeft opgelegd aan Europa: geen vrede zonder veiligheid, geen veiligheid zonder defensie en geen defensie zonder een robuuste, lokale defensie-industrie’, stelt De Harenne.

Ook op het kabinet van Dedonder bevestigen ze dat. ‘Het is de eerste keer dat ons land op die manier werkt, zegt Maes. ‘Daardoor verhogen we de strategische autonomie van ons land: met een Belgisch bedrijf hebben we de productie van lichte bewapening en munitie van klein kaliber in eigen land en zijn we dus zeker van de bevoorrading voor onze veiligheidsdepartementen.’

Export

Dat de oorlog in Oekraïne voor nieuwe kansen zorgt voor de Europese wapenindustrie beamen Cops en De Harenne volmondig. FN Herstal was tot nu toe in grote mate afhankelijk van export naar landen buiten Europa. ‘Vóór de Russische invasie in Oekraïne maakten maar weinig mensen zich druk om de Europese defensie-industrie. De reden dat we nog steeds een eigen industrie hebben, is dat we konden exporteren buiten Europa.’

Voor Cops schuilt daarin een kans om kritischer te zijn over de export van vuurwapens. ‘Export zou niet mogen leiden tot een verhoging van de onveiligheid op andere plaatsen’, zegt Cops. ‘Het argument in het verleden bij bedenkelijke deals, bijvoorbeeld met Saudi-Arabië, was vaak dat het economisch noodzakelijk was. Maar de levensduur van wapens is lang, en we moeten vermijden dat wapens die wij maken op een bepaald moment ingezet worden tegen bondgenoten of tegen onszelf.’

Ook voor de financiering kan dit volgens Cops positief uitpakken. FN Herstal had het in het verleden vaak moeilijk om de nodige middelen te vinden, mede omdat sommige deals omstreden waren. ‘Meer voorzichtigheid en een betere opvolging van waar de wapens terechtkomen’, besluit Cops, ‘kan de deuren openen voor nieuwe financieringskanalen die nodig zijn om investeringen uit te voeren.’