Voorzitter Vlaamse Jeugdraad: ‘Verlaag de kiesleeftijd ook op andere niveaus’

De focus op jongeren lag in de campagneperiode nooit zo hoog. Maar zal de volgende regering hen meenemen in beleidskeuzes? Anna Roos (Vlaamse Jeugdraad) en Manon Brédo (Forum des Jeunes) vertolken de stem van jongeren. ‘Asjeblieft politici, blijf weg van TikTok.’

Anna Roos: De Vlaamse Jeugdraad heeft chaotische maanden achter de rug. Plots besliste het Grondwettelijk Hof dat 16- en 17-jarigen ook verplicht moeten stemmen. Daar ben ik absoluut tegen: jongeren moeten zelf kunnen inschatten of ze zich daar klaar voor voelen.

Manon Brédo: Het is niet omdat je volwassene bent, dat je wel genoeg geïnformeerd bent. De opkomstplicht zet de stem van jongeren op een gelijke hoogte.

Roos: Bij de gemeenteraadsverkiezingen is er geen opkomstplicht, daar zitten we niet met dat probleem. Het is de volgende logische stap om het kiesrecht ook daar uit te breiden. De stem van jongeren moet op elk niveau gehoord worden.

Brédo: Het belangrijkste is dat je op de hoogte bent van je stemrecht. De uitspraak van het Grondwettelijk Hof viel enkele maanden voor de verkiezingen. Dat is jammer. Een politieke mening vorm je tijdens de hele regeerperiode, niet in enkele maanden.

Het stemrecht vanaf 16 jaar werd wel al twee jaar geleden aangekondigd.

Roos: Alleen de jongeren die al bezig waren met politiek, voelden zich daardoor aangesproken. Een eerste positieve stemervaring zet de toon voor verdere politieke interesse. De registratieverplichting voor 16- en 17-jarigen verdween plots vorige zomer, daarna veranderde het stemrecht naar stemplicht. Dat sloeg in als een bom. Die beleidsmatige chaos veroorzaakt onzekerheid bij jonge stemmers.

Brédo: Het grootste probleem is dat er geen overleg was met ons, de jeugdraden. Als je jongeren wilt betrekken bij het beleid, vraag dan hun mening voor je de wet wijzigt, niet op het laatste moment.

Luisteren beleidsmakers naar jullie voorstellen?

Brédo: Het is moeilijk om impact te meten, maar we zijn het afgelopen jaar met meer dan zestig politici in gesprek gegaan. Luisteren doen ze dus wel, maar het valt nog te bezien of er echt wetgeving van komt.

Roos: We strijden al jaren voor het stemrecht vanaf 16 jaar, maar dat is dus niet goed afgelopen. Wel gebruikte Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) ons advies over asbestvrije jeugdverenigingen in haar protocol. Tegenwoordig vragen politici vooral hoe ze jongeren kunnen aanspreken. Dan zeg ik altijd: ‘Gebruik niet te veel TikTok.’ Het is zo oppervlakkig en polariserend. In een korte TikTok is het moeilijk om constructief te zijn. Ofwel blijf je ervan weg, ofwel maak je je filmpjes langer.

Brédo: Als ze het op de juiste manier gebruiken, vind ik het oké. Maar jongeren moeten ook buiten sociale media hun informatie halen, op school bijvoorbeeld. Het is niet normaal om via TikTok te leren hoe je land werkt.

Roos: Het gaat niet meer over de inhoud. Vroeger gebruikten vooral extreme partijen TikTok, nu springen alle politici op de kar. Ik zie veel mainstreampartijen met een sterke retoriek op sociale media. Dat is eng. Jongeren spenderen gemiddeld acht uur per dag op Tiktok, dus natuurlijk heeft hun algoritme invloed op hun denken. Als ik aan jongeren vraag op wie ze stemmen, hoor ik vaak extreme partijen. En hun argument is steevast ‘TikTok’.

Slagen jullie erin om die uiteenlopende visies mee te nemen in jullie werking?

Brédo: We zijn verplicht om bij elk advies minstens 1000 jongeren over heel Wallonië te raadplegen. Ik heb een andere kijk op de klimaatproblematiek omdat ik niet in de stad woon en het openbaar vervoer minder kan nemen. We werken met lokale jeugdorganisaties die jongeren uit allerlei leefomgevingen en sociale milieus vertegenwoordigen.

Hoe kun je dan gericht advies formuleren aan politici?

Roos: Er zijn altijd gemeenschappelijke eisen. Als je trein te laat is, maakt het niet uit of je links of rechts bent. Om neutraal te blijven raadplegen we ook universiteiten en jongeren van alle strekkingen. Het leuke aan jeugdraden is juist dat er geen partijpolitieke ideologie is.

Toch steunt de Vlaamse Jeugdraad openlijk de pro-Palestinaprotesten. Het Forum des Jeunes stimuleert de omstreden lessen seksuele opvoeding ‘Evras’.

Brédo: Jongeren zijn zelf vragende partij voor meer kennis over seksualiteit en gender. Wij juichen jongeren toe die zich engageren in het maatschappelijk debat, dus ook de Palestinaprotesten.

Roos: Als je neutraal blijft bij onderdrukking, sta je achter de onderdrukker. We kunnen als Vlaamse Jeugdraad niet zwijgen als er duizenden kinderen sterven. Op basis van VN-rapporten, die ook geen politieke ideologie hebben, komen we op voor de mensenrechten van zowel Palestijnse als Israëlische kinderen. Ons zul je nooit horen zeggen ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ of ‘Israël is een democratische staat, geef ze maar alles’.

De aandacht van jongeren voor het klimaat lijkt weggeëbd. Liggen ze er nog wakker van?

Roos: Ze doen nu meer individuele acties, omdat de volwassenen minder luisteren dan toen de klimaatmarsen nog een hype waren. De jongeren die ik spreek zijn nog altijd betrokken. De klimaatmars in oktober trok weer vlot 20.000 mensen.

Brédo: Niet iedereen heeft de tijd en middelen om zich te engageren voor het klimaat. Er zijn ook andere crisissen om op te focussen, zoals de hervorming van het onderwijs in Wallonië.

Op 1 januari 2025 zal de Franstalige schoolgaande jeugd ook verplicht Nederlandse les krijgen.

Brédo: We hebben een meer uniform taalonderwijs nodig. Het is niet normaal dat ik op school nooit Nederlands heb geleerd, terwijl dat omgekeerd wel zo is. Zelfs de Franstaligen die wel Nederlands kregen, klagen over het gebrek aan goede taallessen. Dat geldt ook voor andere talen, zoals het Duits. In een drietalig land zouden we elkaar moeten begrijpen zonder op het Engels terug te vallen.

Roos: Er moeten meer mogelijkheden zijn om buiten de schoolmuren elkaars taal te praten. Bij een uitwisseling merkte ik hoeveel deuren het Frans opent. Tussen onze jeugdraden is er ook meer samenwerking mogelijk. Voorlopig doen we dat alleen als bij internationale instellingen, terwijl we ook federaal samen plenaire sessies kunnen houden.

Welk thema moet volgens jullie het dringendst op de politieke agenda komen?

Roos: Elke drie jaar polsen we bij jongeren waar ze mee zitten. Elke keer gaat het over mentale gezondheid, en dat zal waarschijnlijk zo blijven. Jongeren vinden vaak de weg niet meer tussen OverKop-huizen, jeugdorganisaties en andere lokale initiatieven. Ondertussen gaat er veel te weinig aandacht naar het plaatstekort in crisisopvang.

Brédo: Niet elke jongere weet dat hij gratis naar de psycholoog kan. We moeten jongeren op tijd sensibiliseren, niet wachten tot er iets misgaat. Mentale gezondheid staat ook bij ons hoog op de agenda. Uiteindelijk verschillen de Vlaamse en de Waalse jeugd niet zo enorm van elkaar.