Onder meer door de snelle geopolitieke ontwikkelingen ziet de regering-De Wever zich genoodzaakt om onverwacht snel extra geld te zoeken. Volgens de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka moet Arizona naar de sociale zekerheid kijken. ‘Er zullen nieuwe pijnlijke compromissen nodig zijn.’
‘De hervormingsagenda van de regering-De Wever is meer dan wat we hadden gehoopt tijdens de campagne en de regeringsvorming. Wat wordt aangekondigd in de arbeidsmarkt en de pensioenen zijn stappen in de goede richting. Alleen zijn die noodzakelijk stappen nu al niet meer genoeg.’
Aan het woord is Bart Van Craeynest, hoofdeconoom bij Voka. De Vlaamse werkgeversorganisatie toonde zich bij aanvang van de Arizona-regering voorzichtig tevreden met het regeerakkoord. De vakbondsacties tegen onder meer de besparingen in de pensioenen doet Van Craeynest af als onterecht. ‘De retoriek over sociale afbraak is niet op haar plaats. De welvaartsstaat moet net bestand worden gemaakt tegen toekomstige uitdagingen, iets wat voorbije regeringen hebben nagelaten.’
‘In de sociale zekerheid moet een bredere oefening komen. Zo wordt de gezondheidszorg tot nu grotendeels buiten beschouwing gehouden.’
Sociale bescherming van 161 miljard
Maar door de snelle geopolitieke ontwikkelingen moet de regering ‘een tandje of twee bijsteken’. In hoofdzaak gaat het om de oorlog in Oekraïne en de internationale druk op België om sneller dan gedacht werk te maken van defensie-uitgaven die tenminste 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) bedragen, de NAVO-norm. Vandaag blijft ons land hangen op 1,3 procent.
Dinsdag meldde de zakenkrant De Tijd dat het jaar 2025 een verloren begrotingsjaar dreigt te worden. Aan de basis ligt onder meer de lange regeringsvorming, goed voor 239 dagen formatie. Daarnaast blijkt dat de regering-De Wever 770 miljoen euro aan defensie-uitgaven nu al buiten de begrotingsdoelstelling houdt. Door die boekhoudkundige ingreep hoopt de regering op wat budgettaire ademruimte. Maar het is onzeker of de Europese Commissie die kunstgreep zal goedkeuren.
Vorige week kwam de gouverneur van de Nationale Bank, Pierre Wunsch, nog met een analyse van het federale regeerakkoord. Wunsch noemde de plannen ‘relatief ambitieus’, maar twijfelde openlijk aan de 8 miljard euro aan terugverdieneffecten die de regering wil genereren, onder meer door meer mensen aan het werk te krijgen.
Er is, kortom, werk aan de winkel. Volgens Voka, waarvan premier Bart De Wever (N-VA) ooit grappend zei dat het ‘zijn baas’ was, moet er nog deze regeerperiode onder meer extra gekeken worden naar de uitgaven. ‘Federaal kom je dan snel uit bij de sociale zekerheid’, zegt Van Craeynest. ‘Daar moet een bredere oefening komen. Zo wordt de gezondheidszorg tot nu grotendeels buiten beschouwing gehouden.’ In 2022 bedroegen de totale uitgaven voor de sociale bescherming in België 161 miljard euro, een kleine 30 procent van het bbp.
Daarnaast moet De Wever de regio’s bij elkaar brengen, aldus Van Craeynest. ‘Vlaanderen, Brussel en Wallonië moeten grotere inspanningen doen. Op regionaal vlak is er meer marge, aangezien zij minder te maken krijgen met de kosten van de vergrijzing of de oplopende rentelasten. Zo blijkt het aantal werkenden bij de overheid continu te stijgen, niet alleen bij de regio’s zelf, maar ook bij de lokale besturen.’
Frank Vandenbroucke
Van Craeynest erkent dat de regering naast rechtse partijen als de N-VA en de MR ook de CD&V, Les Engagés en – vooral – de socialisten van Vooruit in de rangen telt. Zeker een Vooruit-vicepremier als Frank Vandenbroucke waakt over de sociale zekerheid, en in het bijzonder de gezondheidszorg. De vakbonden zetten de centrum(linkse) partijen onder druk, onder meer via betogingen en een algemene staking op 31 maart. Onder de titel ‘de stok is het enige middel van deze federale regering’ stuurde de christelijke vakbond ACV dinsdag nog een brede mailing uit.
Tegelijk suggereert minister van Defensie Theo Francken voorzichtig dat er wel degelijk iets extra kan binnen de sociale zekerheid. In De afspraak op vrijdag suggereerde de N-VA’er dat ook andere landen met een ‘moeilijke begroting, zieken en ouderen’ de keuze hebben gemaakt om de NAVO-norm te respecteren.
‘Ja, er zullen nieuwe pijnlijke compromissen nodig zijn’, zegt ook Van Craeynest. ‘Maar nog eens uitstellen is geen oplossing.’
‘Gevoelsinflatie’: waarom het leven niet zo duur werd als we denken
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier