‘De grote verrassing van deze verkiezingen is dat het geen gitzwarte zondag is’, zegt journaliste en extremisme-expert Hind Fraihi. Terwijl de peilingen maandenlang een triomf voorspelden voor het Vlaams Belang, greep de radicaal-rechtse partij zondag naast een klinkende overwinning.
Het Vlaams Belang ging er in de provincie Antwerpen sinds de laatste verkiezingen met 4,6 procentpunten op vooruit en Tom Van Grieken haalde er met voorsprong de meeste voorkeurstemmen (150.094) voor het Vlaams Parlement. Toch moet die partij zijn meerdere erkennen in de N-VA.
‘De Vlaming houdt van een underdog en die positie is het Vlaams Belang gaandeweg verloren’, zegt Fraihi. ‘De partij liet het gebrul van een leeuw horen in plaats van het gepiep van de underdog. Volgens mij heeft die arrogante zegezekerheid hen stemmen gekost waardoor de voorspelde aardverschuiving er niet is gekomen.’
Is het uitblijven van hun overwinning dan alleen te wijten aan die arrogante houding?
Hind Fraihi: Nee, tijdens de laatste debatten heeft het Vlaams Belang zich ook vertild aan woke en dat bleek een hellend vlak. Zeker de jongere generatie vond de antiwokestandpunten van het Vlaams Belang te hard. Een antimigratiediscours kan nog een verwegshow zijn, maar seksuele oriëntatie en genderidentiteit staan bij heel wat mensen wel dicht bij hun leefwereld. De uitspraken die Tom Van Grieken daarover deed in programma’s als Het Conclaaf lieten heel wat mensen een scherpte zien waarmee ze zich niet konden of wilden verzoenen. Als de verkiezingen twee weken eerder hadden plaatsgevonden, dan denk ik dat deze zondag een stuk donkerder zou zijn geweest.
In het kanton Antwerpen werd de PVDA met 21,9 procent van de stemmen de tweede grootste partij van de stad. Hoe verklaart u dat?
Fraihi: De PVDA werpt zich op als hoeder van jongeren en hun toekomst. Het discours van Jos D’Haese op sociale media slaat vooral aan bij jongeren.
Denkt u dat de eerste stemmers doorslaggevend zijn geweest voor de verkiezingsresultaten?
Fraihi: Het zou me niet verbazen. Zeker in de stad Antwerpen denk ik dat de stem van jongeren heeft geleid tot de rode zondag. Die stad kent namelijk een multiproblematiek: een oververhitte vastgoedmarkt, verdringing in het onderwijs en diversiteit binnen de samenleving. Dat zijn thema’s waar jongeren vandaag van wakker liggen en waar de PVDA goed op weet in te spelen.
‘De Vlaming houdt van een underdog en die positie is het Vlaams Belang gaandeweg verloren.’
In landelijke gebieden groeit het Vlaams Belang sterker dan in stedelijke gebieden.
Fraihi: De fatsoenlijke plattelandsbewoners tekenden inderdaad wel voor een gitzwarte zondag. In kantons als Arendonk, Brecht, Heist-op-den-Berg, Puurs-Sint-Amands en Westerlo maakt het Vlaams Belang reuzensprongen. De partij werpt zich daar op als hoeder van ‘het vergeten platteland’, zo bleek al uit mijn recent onderzoek voor de nieuwssite Apache. Terwijl nationale kopstukken van het Vlaams Belang met veel bombarie het debat over migratie en woke domineren, hengelen lokale mandatarissen en militanten naar de stem van paardensportliefhebbers, vissers, motorcrossers, mountainbikers. Kortom: hobbyisten die hun hobby zien verdwijnen, vaak onder druk van wat zij als ‘groene waanzin’ zien.
Zijn het Vlaams Belang en de PVDA extreme partijen?
Fraihi: Extremistische partijen roepen op tot geweld om hun ideologie te promoten. In die zin kunnen we niet zeggen dat het Vlaams Belang of de PVDA extremistisch zijn. Eigenlijk hebben beide partijen gekozen voor een verbredingsoperatie waarbij ze hun harde, radicale standpunten hebben afgevijld. Het valt af te wachten wat ze de komende beleidsperiode doen: blijven ze die zachtere koers varen, of gaan ze opnieuw de radicalere richting uit?
