Verkiezingen 2024: Waarom zijn de parlementsverkiezingen belangrijk?

Op 9 juni 2024 gaan de Belgische burgers naar de stembus om hun federale afgevaardigden te kiezen. Dit proces staat bekend als de parlementsverkiezingen. Maar wat zijn dat precies?

In België is de staatsmacht verdeeld over drie machten: de rechterlijke macht, de uitvoerende macht (belichaamd door de regering) en de wetgevende macht (belichaamd door de parlementen). Wetgevende verkiezingen worden gehouden om de vertegenwoordigers van het volk te kiezen in de wetgevende vergaderingen: de parlementsleden. 

‘Deze afgevaardigden zijn degenen die met hun parlementaire fractie zullen stemmen voor wetten in de Kamer van Volksvertegenwoordigers’, legt Pierre Baudewyns uit, professor politieke wetenschappen aan de UCLouvain. ‘De parlementsverkiezingen zijn dus belangrijk.’

‘Afhankelijk van de meerderheid die na de verkiezingen kan worden gevormd, zullen sommige parlementsleden kunnen toetreden tot uitvoerende functies, en dus tot regeringen, op federaal niveau of op het regionaal niveau’, voegt Baudewyns eraan toe. Maar u moet dus niet verkozen of zelfs bij de verkiezingen opgekomen zijn om minister te worden. 

Hoe wordt de Kamer van Volksvertegenwoordigers gevormd?

Het Belgische kiesstelsel is gebaseerd op de evenredige vertegenwoordiging. Dit betekent dat het aantal zetels van een partij in de Kamer afhangt van het percentage dat ze bij de verkiezingen heeft behaald. Hoe hoger het percentage, hoe meer zetels de partij krijgt. ‘Opgemerkt moet worden dat een partij wel de kiesdrempel moet halen, die in België op 5 procent ligt. Als een partij minder dan 5 procent haalt in een bepaald kieskring krijgt het daar geen zetels’, legt Vercauteren uit. Meer over de kieskringen leest u hier: Hoe worden de zetels verdeeld? Meer over het nut van de kiesdrempel leest u hier: Waarom bestaat er een kiesdrempel? 

Bij de verkiezingen in 2019 spreidden de kiezers hun stemmen over veel meer partijen dan voorheen: ‘In de jaren negentig konden coalities op federaal niveau beperkt worden tot twee Vlaamse partijen en twee Franstalige partijen’, zegt de Vercauteren.

Als gevolg van de aanzienlijke spreiding van de stemmen in 2019 was het ‘noodzakelijk dat er meer partijen een coalitie vormden om aan een meerderheid te geraken in de Kamer van Volksvertegenwoordigers’. Zo kwam de regering-De Croo tot stand, gevormd door de Vlaamse en Franstalige socialisten, liberalen en ecologen, plus CD&V.