Van fake advertenties tot schimmige stemtests: het gevaar van de politieke sluikcampagne
Politieke communicatie- en verkiezingscampagnes verhullen steeds vaker wie erachter schuilt of wie ze betaalt. Dat opent de deur voor inmenging in democratische processen.
‘Vlaanderen weer van ons’ luidt de verkiezingsslogan van het Vlaams Belang. Het collectief Ons.Vlaanderen borduurde daar de voorbije weken op voort met filmpjes op Facebook, Instagram, TikTok en YouTube waarin juist gewaarschuwd wordt voor het VB-programma.
Fictieve Vlaamse bedrijfsleiders, gespeeld door acteurs – ‘Fernand Kooimans, ceo van Kooinatie’, is een persiflage op zakenman Fernand Huts – spreken er hun bewondering in uit voor het VB. Andere filmpjes schetsen een toekomst waarin de partij aan de macht is in 2027. Abortus blijkt bijna onmogelijk geworden, en homoseksuele leerkrachten zijn ontslagen na klachten van ouders via een ‘woke-kliklijn’. ‘Denk goed na over je stem op 9 juni’, luidt de boodschap. Maar wie precies achter Ons.Vlaanderen zit? Dat weten we dus niet.
‘Leugenpropaganda’
De filmpjes zijn gemaakt door Docwerkers, een productiehuis dat al vaker mediacampagnes uit linkse hoek ondersteunde. ‘Guerrilla-activisme’ noemen ze het zelf. Wie de campagne financierde wil Docwerkers niet zeggen. Is het een rivaliserende politieke partij? Een drukkingsgroep? We hebben er het raden naar.
Ook Meta, het moederbedrijf van Facebook, vermeldt niet transparant wie voor de advertenties betaalde. Als begunstigde staat alleen een reclamebureau vermeld dat de campagne ondersteunt.
Het maakt het VB enigszins nerveus. ‘Welke journalist zoekt uit wie deze leugenpropaganda betaalt?’ vroeg Europees lijsttrekker Tom Vandendriessche zich af op sociale media.
Inmenging
De campagne van Ons.Vlaanderen is niet de enige politieke communicatie die verhult uit welke hoek ze komt. Zo lanceerde het VB in 2023 een ‘Immigratiebarometer’, waarvan het kanaal op X allesbehalve duidelijk maakt dat het een VB-initiatief is. Enkele TikTok-kanalen van VB’ers verhulden die affiliatie eveneens.
En dan is er V-Nieuws, een ‘nieuwssite’ die fungeert als communicatiekanaal van de partij. Tientallen advertenties op Facebook en Instagram werden aangekocht zonder duidelijk te maken dat de begunstigde een politieke partij is. Hoofdredacteur Jonas Naeyaert is oud-woordvoerder van het VB en staat op de zevende plaats van de Oost-Vlaamse VB-Kamerlijst.
Ook schimmige stemtests zijn een populair middel om kiezers te overtuigen. Behalve V-Nieuws lanceerde ook de Brusselse Open VLD er eentje, op de site votebrussels.be. Verwarrend, want er bestaat al een gelijknamig initiatief dat mensen wil aanmoedigen om zich te registreren voor de Brusselse lokale verkiezingen in oktober.
Politieke communicatie die haar oorsprong verhult, houdt gevaren in. Ze zet de deur open voor misleiding en, in extreme gevallen, ook voor beïnvloeding en inmenging door allerlei schimmige actoren die je niet eens ter verantwoording kunt roepen.
