Het is de bedoeling van formateur Matthias Diependaele (N-VA) om de licht euforische sfeer rond de onderhandelingstafel door te trekken en zo deze week nog een Vlaamse regering te hebben. ‘Al zijn er nog veel knelpunten.’
‘Chance dat er koffie is.’ Vooruit-kopstuk Melissa Depraetere vertolkte maandagochtend op Instagram een gevoel dat ook bij andere Vlaamse regeringsonderhandelaars leefde. Tot in de vroege uurtjes zaten de N-VA, Vooruit en de CD&V samen om het budgettaire kader van de volgende Vlaamse regering af te kloppen. De decibels gingen vaak de hoogte in, er waren heftige discussies. Dat de opdracht tot een goed einde kwam, was reden voor een licht euforisch sfeertje.
Want ja, terwijl u lag te slapen, hebben de Vlaamse onderhandelaars met miljoenen gemarchandeerd. De precieze details zijn niet bekend, maar uit ontboezemingen van voorzitters Conner Rousseau (Vooruit) en Sammy Mahdi (CD&V) valt af te leiden dat ze tevreden zijn met de afgesproken budgetten voor onderwijs, welzijn en openbaar vervoer. Niet voor niets spreekt Rousseau niet alleen van een ‘nieuwe’ regering, maar vooral van een ‘betere’. De socialisten zijn gebrand op een zo groot mogelijke stijlbreuk met de regering-Jambon.
Wat weten we al zeker? Er is consensus over meer capaciteit in de kinderopvang en extra centen voor ouderenzorg en de wachtlijst voor personen met een handicap. ‘De Vlaamse regering zal nog nooit zoveel geïnvesteerd hebben in onderwijs en welzijn en in kinderen en jongeren’, zei Rousseau bij Villa Politica. Dat wordt onder meer bekostigd door duurdere dienstencheques. Ook een hogere gokbelasting ligt op tafel.
Er is ook afgesproken om het Groeipakket, beter bekend als het kindergeld, opnieuw volledig te indexeren. Dat is een trofee voor zowel de CD&V als Vooruit. Daarnaast zit er een tax cut aan te komen binnen de erfbelasting. Globaal zal die waarschijnlijk minder opleveren, al zal die wellicht progressiever geïnd worden – wie meer heeft, wordt zwaarder belast.
‘De Vlaamse regering zal nog nooit zoveel geïnvesteerd hebben in onderwijs en welzijn en in kinderen en jongeren.’
‘Het budget is alles’
Ook Jambons opvolger, Matthias Diependaele (N-VA), moet zich goed in zijn vel voelen. Dat komt onder meer door de afspraak om een begrotingsevenwicht na te streven tegen 2027. Vooral Vooruit, maar ook de CD&V, probeerden die tijdshorizon verder weg te duwen, maar dat was onbespreekbaar voor de N-VA, die zich het imago van ‘goede huisvader’ aanmeet. Tegelijk zijn de grotere budgetten voor ‘zachte’ domeinen meegenomen om het compassionate conservatism van de N-VA in de verf te zetten.
Het is een opmerkelijke werkmethode: eerst de budgetten vastleggen en dan pas inhoudelijke kwesties aanpakken. Maar daar zijn goede redenen voor. ‘Door het budget af te kloppen, krijgen we wat meer comfort om andere discussie uit te klaren’, zegt een toponderhandelaar. Een andere vult aan: ‘Op welzijn, onderwijs en andere domeinen moesten we eerst weten hoeveel budgettaire ruimte er was, vooraleer we inhoudelijke knopen zouden kunnen doorhakken. Het budget is alles, en alles is het budget.’
Want er moet nog veel uitgeklaard worden, nog heel veel. De onderhandelaars hebben een helder beeld van hoeveel geld er naar elk domein gaat, nu moeten ze afspreken hoe ze dat geld zullen inzetten. Op het vlak van landbouw, de toekomst van de provincies, concrete afspraken binnen Welzijn en zelfs bij de kleine Vlaamse bevoegdheid Justitie zijn er knelpunten in allerhande vormen en maten.
Niet voor de eerste keer zouden de ‘etatisten’ van N-VA en Vooruit tegenover de CD&V staan. Met de steeds wederkerende vraag: hoe groot wordt de sturende rol van de staat?
Neem het voorstel om ouders van slecht presterende leerlingen financieel te sanctioneren. Waar de N-VA heil ziet in het afnemen van bepaalde toeslagen, zoekt Vooruit de middenweg. Op tafel ligt de piste om de afgenomen centen van de ouders naar de school te laten vloeien, om zo het kind zelf niet te treffen. Zulke een-tweetjes tussen de partijen van Rousseau en Bart De Wever (N-VA) zijn er wel vaker.
Donderdag D-Day?
Daarom houdt Diependaele het tempo hoog. De volgende dagen blijven de toppers elkaar ontmoeten. Opvallend: op woensdag staat er in de onderhandelingsagenda een beginuur, maar geen einduur. Alles lijkt klaar om de regering te doen landen tegen donderdag.
Al blijft het uitkijken. Een regeerakkoord beklinken op ruim twee weken voor de gemeenteraadsverkiezingen kan een dubbelsnijdend zwaard zijn. Enerzijds tonen de partijen dat ze niet stilzitten en zich inspannen voor de Vlaming. Anderzijds is iedereen verplicht water bij de wijn te doen.
Door de komst van Vooruit moet de N-VA iets meer ruimte op links laten. Vooruit moet dan weer voldoende tonen dat Diependaele niet Jambon is. En de CD&V moet zich schikken in de rol van kleinste partner, en dat terwijl veel strijdpunten – landbouw, welzijn, dorp versus stad – Vlaamse bevoegdheden zijn.
In elk geval lijkt de consensus aan tafel te zijn dat, in de laatste rechte lijn naar 13 oktober, een regeerakkoord beter is dan geen regeerakkoord. Het openlijk afbranden van Diependaeles eerdere landingsnota’s, zoals zowel Rousseau als – vooral – Mahdi heeft gedaan, is niet meer denkbaar. Meer nog, zei Diependaele bij Villa Politica, door die vorige botsingen ‘zijn we dichter naar elkaar toegegroeid’.
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier