Valt de regering? ‘Spelletje onder Franstaligen’ kan De Croo fataal worden

De regering-De Croo davert op haar grondvesten. Drie partijen houden het lot van Vivaldi in hun handen: MR, PS en Ecolo. ‘Een bocht wordt steeds moeilijker.’

Parole, parole, parole. Dat was de conclusie van Vivaldi-partijen PS en Ecolo maandagavond in het parlement. Minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) werd er opnieuw op de rooster gelegd voor het uitreiken van visa voor een 14-koppige Iraanse delegatie.

De kritische socialisten en groenen hadden excuses, nederigheid en een knieval gevraagd van Lahbib, die zich bij haar verdediging al een paar keer in bochten had gewrongen. En Lahbib ging inderdaad door het stof. Voor de Vlaamse meerderheidspartijen was het voldoende. Maar PS en Ecolo? Die zijn nog steeds niet onder de indruk. Parole, parole, parole.

Gebeten hond

Beide partijen ontwapenen allerminst. Terwijl Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke op Radio 1 vertelde dat Lahbib mag blijven, vuurden Kamerleden van PS en Ecolo nieuwe scudraketten af op de Franstalige radio. Het vertrouwen in Lahbib is gebroken. Volgens beide partijen kan zij België niet correct vertegenwoordigen op het internationale toneel.

Dinsdagochtend weet niemand binnen de meerderheid wat er zal gebeuren. ‘Ik heb met verbijstering naar de radio-interviews geluisterd’, zegt een Kamerlid. ‘Dit spelletje onder Franstaligen is frustrerend’, zegt een Vlaamse topper.

PS en Ecolo zijn volgens Vlaamse insiders alleen uit op Lahbibs ontslag om haar partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) te raken. Bouchez is dan ook de gebeten hond. Ook in Knack sprak de minzame Petra De Sutter (Groen) zich fel uit over de Waal, die ‘0,0 procent vertrouwen geniet’ binnen de meerderheid. Het ontslag van Lahbib is echter onbespreekbaar, vindt Bouchez. Wat rood en groen dus ook doen, de MR blijft waar ze is.

Vivaldi stevent af op een muur.

(Lees verder onder de preview)

Marrakesh

Het is veelzeggend dat de partijen nu zich nu al beginnen te positioneren met betrekking tot de mogelijke val de regering. Er weerklinkt een echo uit de Marrakesh-crisis tijdens de regering-Michel, toen het de vraag was of de N-VA – binnen de regering de enige tegenstander van het Marrakesh-pact – uit de regering werd geduwd, dan wel zelf uit de regering stapte.

Het document waar het nu vooral om draait, is de zogenaamde eenvoudige motie, die donderdag in het parlement wordt gepresenteerd. Met de goedkeuring van zo’n motie vervallen alle moties van wantrouwen. En dat is nodig, want diezelfde donderdag liggen twee moties van wantrouwen voor: een van de N-VA (tegen Lahbib) en een van Vlaams Belang (tegen Lahbib en premier Alexander De Croo). Door de eenvoudige motie goed te keuren, bevestigt de meerderheid de facto het vertrouwen in deze of gene minister. Probleempje: voorlopig is ze alleen door de Open VLD en de MR ondertekend.

In de ene kant van de boksring staan dus PS en Ecolo. Beide partijen zeggen dat de regering moet voortregeren. Er ligt genoeg werk op de plank: van arbeidsmarkthervormingen tot de fiscale hervorming. Ze willen het lot van Lahbib loskoppelen van die van de regering-De Croo. Door erop te wijzen dat Bouchez (en niet zij) het ene aan het andere linkt, schuiven ze de schuld van een mogelijke regeringsval in de schoenen van de liberaal. Lahbib moet dus zelf haar conclusie trekken of ze nog een geloofwaardige minister is.

In de andere kant van de ring: Bouchez. Op het partijhoofdkwartier op de Guldenvlieslaan worden de handboeken politicologie bovengehaald. Ze wijzen erop dat in de eenvoudige motie niet alleen de naam van Lahbib staat, maar óók die van de premier. Wie niet op het groene knopje drukt, zegt dus eigenlijk het vertrouwen in de eerste minister op, luidt het. Lees: de partijen die die eenvoudige motie niet goedkeuren, plaatsen zichzelf de facto buiten de regering.

Zo ontstaat er een veelvoud aan scenario’s. Twee zijn kinderlijk eenvoudig: ofwel stapt Lahbib zelf op, ofwel ontwapenen Ecolo en PS door de eenvoudige motie goed te keuren.

Vervroegde verkiezingen

Gebeurt dat niet, dan worden de scenario’s een pak ingewikkelder. Als PS en Ecolo zich onthouden bij de stemming, valt de meerderheid uiteen. Om dat te voorkomen, kan de voltallige meerderheid (uitgezonderd de MR) beslissen dat geen énkele partij de motie goedkeurt, tenzij de MR Lahbib vervangt. Blijft de MR dat weigeren, dan moet ze uit de regering stappen.

Als de MR daadwerkelijk vertrekt, dan kan De Croo aanblijven met een minderheidsregering of de steun zoeken van Les Engagés, het vroegere CDH. Samen komen ze uit op 78 van de 150 zetels, een krappe meerderheid. ‘Maar realistischer is dat de volledige regering dan valt’, zegt een hooggeplaatse bron. Dan gaan we naar vervroegde verkiezingen, wellicht in september.

In elk geval is het veelzeggend dat het nu zover is gekomen. Woensdag, daags voor de belangrijke stemming, komt de commissie Buitenlandse Betrekkingen nog samen. In theorie zou Lahbib daar nog een smeekbede kunnen richten aan de parlementariërs, al staat daar voorlopig geen vraag over de visa-affaire gepland.

De Franstalige partijen houden de hand op de stekker van Vivaldi. In crisistijden gebeurt het wel vaker dat de premier een kunstgreep verzint om de gemoederen te bedaren. De vraag is of hij daarvoor nog de autoriteit en de behendigheid heeft. In mei kreeg De Croo de Belg Olivier Vandecasteele vrij, die als gevangene gegijzeld werd door Iran. Kan hij nu zijn gegijzelde regering redden?