Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) ontkent dat hij white power-gebaar maakte: ‘Politiek incorrecte knipoog’

Maakte Europees Parlementslid Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) het white power-gebaar in Straatsburg? Experts zeggen dat daar geen twijfel over bestaat. Vandendriessche ontkent vehement.

Op 11 juli postte Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) een foto van zichzelf in het Europees Parlement in Straatsburg. ‘Een fijne Vlaamse feestdag toegewenst vanuit Straatsburg. Moet een betaalde feestdag worden voor alle Vlamingen!’ is de bijhorende boodschap.

Op de foto maakt Vandendriessche met zijn rechterhand een gebaar waarbij drie vingers een W vormen, en twee een P. Dat wordt in extreemrechtse kringen gebruikt om ‘white power’ te signaleren, een kreet die de suprematie van witte of blanke mensen moet uitdrukken.

Duikers

Knack legde de foto voor aan een speurder die voor een veiligheidsdienst extreemrechts in Europa opvolgt. Hij is formeel: ‘Dit is inderdaad het white power-teken. Het vindt zijn oorsprong in het gebaar dat duikers maken om onderwater te signaleren dat ze oké zijn. Hun duim en wijsvinger vormen de letter O en de drie andere de letter K. Maar als je het gebaar ondersteboven maakt, kan je er de W en de P in zien. En dan wordt het dus een racistische boodschap. We zien dat de corresponderende emoji, die oorspronkelijk dus oké betekent, ook meer en meer opduikt in online groepen van rechtsextremisten.’

Ook op de Facebookpost van Vandendriessche reageert een volger met die emoji.

4Chan

Vandendriessche is zeker niet de eerste politicus die het gebaar maakt. De Est Martin Helme, vorige zomer nog te gast in Antwerpen op een door het Vlaams Belang georganiseerd congres van gelijkgestemde partijen, maakte het gebaar – met beide handen – toen hij in 2019 net de eed had afgelegd als minister van Financiën in zijn land. Anderhalf jaar later viel de regering toen diezelfde Helme in een interview verklaarde dat de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten vervalst waren.

Ook de Australiër Brenton Tarrant, die in 2019 bij een aanslag op moskeeën in het Nieuw-Zeelandse Christchurch 51 mensen doodde, maakte het gebaar toen hij in de rechtbank verscheen.

De overname en betekenisverandering van het duikersgebaar zou in 2017 ontstaan zijn op het beruchte internetforum 4Chan. Gebruikers kregen in een anonieme chatroom op de site instructies om ‘Twitter en andere sociale kanalen ermee te overspoelen’ en te claimen dat het een ‘symbool van witte suprematie’ is.

‘Teken aan de achterban’

Intussen gaat het om meer dan een vorm van trolling, zegt onder meer onderzoekster Léonie de Jonge (Universiteit van Groningen), die gespecialiseerd is in rechts-populistische partijen. ‘Het is duidelijk een teken aan hun achterban. Maar het is dubbelzinnig, en daardoor komen ze ermee weg. Intussen wordt het gebaar wel genormaliseerd.’

Politiek wetenschapper Sarah de Lange (Universiteit van Amsterdam) schenkt klare wijn als Knack haar de foto toont: ‘Het gaat hier duidelijk om het symbool dat in 2019 door de Anti Defamation League, een joodse internationale ngo die strijdt tegen antsemitisme en onverdraagzaamheid, op de lijst van extreemrechtse haatsymbolen is gezet. In dat jaar werd het symbool onder meer gebruikt door twee nieuw benoemde ministers van de partij EKRE uit Estland (onder wie Martin Helme, nvdr.), en ging Marine Le Pen met een EKRE-parlementariër op de foto terwijl ze dit gebaar maakte. Zij stelde dat ze de betekenis niet kende en liet de foto vervolgens verwijderen, waarmee ze eigenlijk onderstreepte dat het dus wel degelijk een extreemrechts symbool is.’

‘Het gebruik van het symbool kan zowel een statement zijn als een provocatie’, zegt De Lange. ‘In het geval van de Estse minister leek het te signaleren “dat uiterst rechts aan de macht is”, omdat het symbool bij de eedaflegging in het parlement werd gebruikt. In het geval van Vandendriessche kan het ook een provocatie zijn. Een politicus die het symbool gebruikt kan namelijk altijd claimen dat hij “gewoon” het oké-teken maakte om te laten zien dat het goed gaat.’

93.566 euro

De 44-jarige Bruggeling Vandendriessche zetelt sinds 2019 in het Europees Parlement. Hij is ook lid van het partijbestuur van Vlaams Belang, waar hij verantwoordelijk is voor de strategische coördinatie.

Nog voor hij verkozen werd experimenteerde Vandendriessche als medewerker van het Vlaams Belang al volop met advertenties via sociale media, met succes. Hij kon zo VB-voorzitter Tom Van Grieken overtuigen om daar volop op in te zetten.

Sindsdien besteedt Vlaams Belang veel geld aan campagnes op sociale media zoals Facebook en Instagram. Volgens onderzoek van AdLens was Tom Van Grieken de Belgische politicus die in 2022 hierin het meest investeerde: 363.623 euro.

Opvallend: tussen alle andere politieke kopstukken in de toptien (Bart De Wever, Conner Rousseau…) stond slechts één minder bekende naam: Vandendriessche, op zeven, met 93.566 euro aan gekochte advertenties. Dat leverde resultaat op: op Facebook telt Vandendriessche al 230.000 volgers.

‘Complete onzin’

Vandendriessche ontkent met klem dat hij een white power-gebaar maakte: ‘Complete onzin. Het is het universele oké-gebaar dat signaleert dat alles in orde is. Typisch voor de linkse regime- en leugenpers om me hierover te contacteren en niet over mijn parlementaire werk.’

Later in het gesprek zegt Vandendriessche wel: ‘Ik geef toe dat het ook een politiek incorrecte knipoog was waar u en anderen blijkbaar ingetrapt zijn. Maar ik herhaal: ik heb niets met de white power-beweging te maken.’