Tom Van Grieken: ‘Meneer Ridouani, hoogopgeleiden zijn opener voor de multiculturele droom’

Moet een burgemeester optreden als een sheriff om de veiligheid van de inwoners te garanderen? Of is hij beter een verzoenende brugfiguur, wars van polarisatie? ‘Investeren in maatschappelijke integratie, is investeren in veiligheid.’

‘Sinds jaar en dag vragen wij de federale politie om te stoppen met de publicatie van die cijfers, want ze zijn van de pot ­gerukt.’ De Gemeenteraad van Knack is nog maar pas begonnen of de Leuvense burgemeester Mohamed Ridouani (Vooruit) zorgt al voor opgetrokken wenkbrauwen. Volgens de criminaliteitsgraad, die het aantal geregistreerde misdrijven tegenover het aantal inwoners plaatst, is Leuven met 13 misdrijven per 100 inwoners gevaarlijker dan Antwerpen. ‘Is er nu iemand die dat gelooft?’ zegt de sociaaldemocraat. ‘Het probleem is dat alle processen-verbaal bij elkaar worden opgeteld. Zware misdrijven komen in dezelfde bak terecht als geluidsoverlast door studenten, die hier wel wonen maar niet als inwoners tellen. In een stad met 50.000 studenten tikt dat al snel aan. Volgens de Gemeente-stadsmonitor staat Leuven qua veiligheidsgevoel op één.’

Van de pot gerukt of niet, Christoph D’Haese (N-VA), de andere burgemeester aan tafel op de Knack-redactie, legt met 7,6 misdrijven per 100 inwoners lagere criminaliteitscijfers voor. ‘Ik voer in Aalst een kordaat lik-op-stukbeleid, terwijl ik ­rechten en vrijheden in het hart blijf dragen. Ze noemen me weleens de veiligheidsburgemeester, of minder omfloerst: de sheriff. Maar mijn stijl is niet die van goedkope slogans, het blijft telkens opnieuw een delicaat evenwicht zoeken. En we moeten het eerlijk durven te benoemen: in mijn stad is er wrevel en ongerustheid over de import van onveiligheid vanuit de regio Brussel.’

Grafschennis

In de Antwerpse gemeente Schoten probeert Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken het cordon sanitaire te slopen vanuit de oppositie. Op het vlak van veiligheid en criminaliteit kan hij echter niet scoren. Of wel? ‘Schoten ligt vlak naast Antwerpen. De drugscriminaliteit, en bij uitbreiding de grootstedelijke problematiek, treft steeds meer de kleinere, sympathieke gemeentes. Ik heb voor mijn deur een mislukte drugsdeal gezien waarbij iemand werd omver­gereden.’

N-VA en Vooruit na het Antwerpse experiment: ‘Bart De Wever is Sinterklaas niet’

En in het Oost-Vlaamse Aalter, waar Mieke Schauvliege (Groen) de sjerp wil ­afsnoepen van Pieter De Crem (CD&V) – vorige week nog te gast in de Gemeenteraad – is het pais en vree, althans volgens de cijfers. ‘Aalter is een superveilige gemeente. Zo voelen de inwoners dat ook aan, blijkt uit de enquête. Alleen vind ik het jammer dat de burgemeester de grootstedelijke aanpak bij ons probeert uit te rollen. Er wordt te veel gefocust op repressie, ook als er geen problemen zijn.’

Volgens Van Grieken neemt de aangifte­bereidheid overal af. ‘Daarom denk ik dat de criminaliteit veel hoger ligt dan wij denken. Ik heb ooit grafschennis willen rapporteren in het Antwerpse Merksem. Daarop ging ik naar het lokale wijkkantoor, maar dat werkte alleen op afspraak. Dan maar een aangifte op de website, maar grafschennis stond niet in het keuzemenu. Als je zoiets meemaakt, doe je de volgende keer geen aangifte meer.’

Draconisch

‘Ik ben fan van de Amerikaanse rechter Benjamin Cardozo’, zegt D’Haese. ‘Hij zei ooit: “Justice must not only be done, but must also be seen to be done.” Vandaar dat ik een draconische maatregel als een ­samenscholingsverbod in onze stationsbuurt niet schuw. Daar hoeft het niet bij te blijven. Bij een incident nabij Aalst vonden wij tientallen messen terug in het station. Toch hebben wij in onze steden en gemeenten geen plan tegen het ­gebruik van messen. Ik kijk met interesse naar Duitsland, waar sinds de aanslag in ­Solingen striktere regels worden ­ingevoerd.’

‘Veiligheid is de basis der dingen,’ zegt Ridouani, ‘daarover mogen we niet marchanderen. Maar zonder Justitie lukt het niet, en daar loopt het soms mis. Het is heel frustrerend voor onze politiemensen dat ze in de wijk iemand zien rondlopen die ze twee dagen eerder hebben opgepakt en wiens dossier werd geseponeerd. Daarom ben ik blij met ons ASAP-project, waarbij we samen met politie en parket kort op de bal spelen in dossiers waarin overduidelijk is wie de dader is. Een soort van snelrecht, zeg maar.’

‘Links moet veiligheid heel ernstig nemen’, zo gaat Ridouani verder. ‘Onlangs had ik een probleem met drugsdealers in een van mijn parken. Daarop plaatste ik er een tijdelijke camera en werd het probleem door politie en jongerenwerkers aangepakt. Van de linkerzijde kreeg ik commentaar, terwijl de buurtbewoners, allemaal van diverse afkomst, er blij mee zijn. Nu kunnen ze hun kinderen er met een geruster hart laten spelen.’

Muur rond station

Volgens Schauvliege kunnen camera’s een goede aanvulling zijn. ‘In de tijd toen de eerste camera’s kwamen, was er ­kritiek over de big-brotherstaat. Dat debat is wat weggedeemsterd, maar we moeten erop toezien dat we die camera’s doel­gericht inzetten. Het is belangrijk dat we vertrekken vanuit vertrouwen in mensen. Zomaar in het wilde weg camera’s plaatsen, daar spreekt wantrouwen uit tegenover je inwoners.’

De oren van Van Grieken beginnen te tuiten. ‘Samenscholingsverboden, snelrecht, camera’s… Ik hoor hier dingen waar het Vlaams Belang al jaren voor pleit. Ik ben blij dat de geesten gerijpt zijn. Door de immense instroom van nieuwkomers zien we driestere vormen van criminaliteit. Want is er een probleem met messen, meneer D’Haese, of met de cultuur die messen­gebruik importeert?’

D’Haese vraagt wat Van Grieken als burgemeester van Schoten dan zou doen. ‘Ik hoor uw partijgenoten in de Aalsterse gemeenteraad soms pleiten voor een muur rond het station. Is dat dan de oplossing?’ Van Grieken: ‘Als burgemeester zou ik pleiten bij de hogere overheden om een vestiginggstop voor vreemdelingen toe te staan. Daarbovenop moeten we illegalen actief opsporen.’

Bart De Wever

Het gesprek verschuift richting integratie. Niet lang voor ons debat sprak Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) na de joyride met een ambulance over de problemen die worden veroorzaakt door jongeren die ‘vrijwel altijd van allochtone origine’ zijn.

Schauvliege vindt een ambulance stelen ‘absoluut te veroordelen. Maar dat toewijzen aan afkomst is een brug te ver. We hebben een en-enbeleid nodig. Natuurlijk zijn er altijd een aantal jongeren die van het paadje af zijn en tegen wie we moeten optreden. Maar naast bestraffen hebben we ook behoefte aan preventie. En nee, dat is géén pamperbeleid. Je moet die jongeren betrekken: zorg dat er genoeg kinderopvang is, dat ze naar school kunnen gaan, bied hen genoeg vrijetijdsbeleving, bouw speelpleinen uit, zorg dat jongeren kunnen uitgaan en dat ze zich niet vervelen. Maar zelfs in mijn eigen gemeente zie ik dat de jeugdwerking wordt afgebouwd of geprivatiseerd. Jeugdhuizen verdwijnen, er zijn GAS-boetes voor skaters. Wil je een wijkagent spreken? Veel geluk, maak eerst maar een afspraak. Een kweekvijver voor toekomstige problemen.’

‘Ik zie in Bart De Wever nog altijd geen Belgische staatsman’

D’Haese vindt dat De Wever, zijn partijvoorzitter, ‘heel terecht de zaken heeft benoemd’. Er zijn bepaalde maatschappelijke realiteiten, zegt hij. ‘De kern is dat sommige mensen geen enkele vorm van respect hebben voor cruciale beroepen, zoals ambulanciers. Ik vind dat we ­respectdelicten, zoals ik ze noem, hard moeten aanpakken.’

Kumbaya

De N-VA’er maakt een punt over ouderlijke verantwoordelijkheid. ‘Een tijd geleden kreeg ik het halve land over me heen omdat ik bij een zware woningbrand vragen had bij de ouderlijke betrokkenheid van een vrouw die haar drie minderjarige kinderen alleen had thuisgelaten toen zij ging werken. In een verhaal van rechten en plichten moet je zulke zaken durven te benoemen.’

‘Meneer D’Haese, in Antwerpen heerst er een omerta binnen de Marokkaanse gemeenschap over de drugscriminaliteit’, zegt Van Grieken. ‘Het heet niet voor niets de mocromaffia. Niemand wil zijn oom of neefje verlinken, dus wordt er gezwegen. U hebt nochtans een punt: opvoeding begint niet bij de agent of de leerkracht, maar bij de ouders.’

Mohamed Ridouani is afkerig van het ‘stigmatiseren van hele groepen’. Tegelijkertijd stelt hij: ‘Ik geloof niet dat diversiteit automatisch een positief gegeven is.’

Van Grieken veert overeind: ‘Ik word hier rechts ingehaald.’

Ridouani, onverstoorbaar: ‘Diversiteit is keihard werken. Qua openheid tegenover etnisch-culturele diversiteit zijn wij de meest open stad. Dat komt niet vanzelf, maar betekent geld pompen in veiligheid, netheid, maar ook in taal. Mijn vader, een arbeidsmigrant van Marokkaanse origine, toonde mij zijn handen vol eelt. “Als jij dit wilt vermijden, behaal je maar beter een diploma.” Dat soort ­engagement, te beginnen met Nederlands leren, is het minimum wat wij ­mogen verwachten.’

De Leuvense burgemeester gaat ­verder: ‘In ruil voor die inspanning ­mogen wij ook iets terugdoen. Als elke groep een eilandje vormt, komen we nergens. Maar door als samenleving de hand uit te steken naar mensen met andere roots leggen we bruggen tussen die eilandjes. In een stad met 170 verschillende nationaliteiten ben je als burgemeester verplicht om na te denken over hoe daarmee om te gaan, zonder dat we Kumbaya hoeven te zingen. Jaarlijks begeleiden we 1000 jongeren die het slecht doen op school via studenten en vrijwilligers. ­Zeker op het kantelmoment van 14 à 15 jaar moet je ervoor zorgen dat jongeren niet op de dool raken, en dat doen we ­onder meer dankzij zo’n buddyproject. Investeren in maatschappelijke integratie is investeren in veiligheid.’

Pestbeleid

Schauvliege is het met hem eens. ‘In ­Aalter is er een buddywerking, voor de rest worden nieuwkomers aan hun lot overgelaten. Wij zijn nochtans een aantrekkelijke gemeente, er komen heel wat mensen van vreemde origine bij ons werken. En als ik soms zie hoe moeizaam het loopt om die mensen te laten inschrijven in het bevolkingsregister… Iemand van vreemde origine heeft veel meer moeite om ingeschreven te raken dan een Vlaming, ook al zijn de papieren helemaal in orde. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat het om pestbeleid gaat.’

Van Grieken: ‘Onze gevangenispopulatie bestaat voor 43 procent uit niet-­Belgen. Het probleem van illegalen tiert welig. Iedere huisvrouw of huisman zal je kunnen vertellen dat je pas kunt dweilen als je de kraan dichtdraait. Dit soort gesprekken kun je niet voeren zonder de aanpak van illegaliteit in onze grootsteden te benoemen. Meneer Ridouani, uw stad telt veel hoogopgeleiden, daarom zijn ze opener voor de multiculturele droom. Maar voor gewone Vlamingen in Deurne of Aalst is het een ander verhaal.’

Pictogrammen in crèche

De Aalsterse burgervader stipt de nood van een strenger uitwijzingsbeleid aan. ‘Wij worden overspoeld door migratiestromen’, zegt D’Haese. ‘Wij kunnen dat niet aan. Ik teken talloze bevelen om het grondgebied te verlaten, ze blijven haast allemaal zonder gevolg. En dat zijn dan de mensen die illegaal zijn, want ook de legale instroom is onhoudbaar. We hebben legers maatschappelijk werkers nodig. In onze kinderdagverblijven communiceren wij via pictogrammen omdat de ouders de taal niet spreken. Dat kan zo niet langer.’

Ridouani nuanceert: ‘We hebben migratie en nieuwkomers nodig. De helft van het verpleegkundig personeel in onze woonzorgcentra is van Afrikaanse origine. Die doen dat goed en wij zorgen ervoor dat ze Nederlands kennen zodra ze aan de slag gaan. Ik denk dat het maatschappelijke ongenoegen en ongemak rond migratie komt doordat de migratie niet onder controle is en niet goed beheerd wordt.’

Van Grieken: ‘Opnieuw word ik rechts ingehaald. Maar laten we wel wezen, actief rekruteren in het buitenland is een vergissing. Meneer Ridouani, in Brussel en Wallonië is er een hoge werkloosheid. Blijkbaar komen ze uit Luik wel feesten en de boel op stelten zetten in Leuven. Maar werken? Ho, maar. We moeten geen rekruterings­bureaus openen aan de andere kant van de wereld, maar aan de andere kant van de taalgrens.’