Tips voor de formateur (7): ‘Niet de Senaat, maar de Kamer zou afgeschaft moeten worden’

De federale regeringsvorming wordt hervat. Daarmee komt ook de ‘supernota’ van formateur Bart De Wever weer op tafel. Knack, nooit te beroerd om te helpen, vroeg aan experts om die nota alvast te herschrijven. Wat met de hervorming van de instellingen?

De supernota wil ook besparen door te snijden in het overheidsapparaat. De cijfertabel toont de ambitie die al lang bestaat in de Wetstraat: de afschaffing van de Senaat. In afwachting van het definitieve einde is het voorstel om de werkingskosten terug te brengen tot nul. Dat betekent dat de partijdotaties die via de Senaat lopen worden afgeschaft, ofwel een besparing van 25 miljoen euro in 2029.

Volgens politoloog Nicolas Bouteca (UGent) is de Senaat overbodig geworden. ‘In de Belgische federatie is een deelstatenkamer als de Senaat niet langer nodig. De belangen van de twee grote gemeenschappen – de Nederlandstalige en de Franstalige – worden op allerlei manieren gevrijwaard.’ Denk aan de bijzondere meerderheden of de alarmbelprocedure. ‘Maar eigenlijk hangt de afschaffing samen met andere evoluties. Als we een hiërarchie der normen zouden invoeren, waarbij bijvoorbeeld het federale niveau het Vlaamse zou kunnen overrulen, dan wordt een deelstatenkamer plots relevanter.’

Ook zijn collega Bart Maddens (KU Leuven) vindt de afschaffing van de partijdotaties voor de Senaat logisch. ‘Wij hebben het altijd schandalig gevonden dat die zijn ingevoerd bij de zesde staatshervorming.’ Maar Maddens, een Vlaams-nationalist, draait de redenering over de afschaffing om. ‘Vanuit een confederaal perspectief moet je niet de Senaat, maar de Kamer afschaffen. Op tien gecoöpteerde senatoren na wordt de Senaat nu al samengesteld vanuit het deelstaatparlement.’ In die zin is het dus een confederaal parlement. ‘In het algemeen verwacht ik een stevig communautair luik in het regeerakkoord, waarbij de Vlaamse regering, Waalse regering en Franse Gemeenschapsregering zichtbaar mee aan het stuur zitten.’

Nog een voorstel in de supernota: verklein de ministeriële kabinetten met 30 procent, een besparing van 21 miljoen euro per jaar. Zowel Bouteca als Maddens vindt dat een goede beslissing. ‘Op zich heb je kabinetten met inhoudelijke adviseurs zelfs niet nodig’, zegt Bouteca. ‘Je kunt ook gebruik maken van de expertise die binnen de administratie aanwezig is.’ Maddens: ‘Op korte termijn is het inkrimpen van kabinetten, zoals al is gebeurd op Vlaams niveau, realistischer dan ze af te schaffen.’

Ten slotte spreekt de tabel over de bevriezing van partijdotaties in het algemeen. Ze blijven dus bestaan, maar volgen de inflatie niet. In 2029 moet dat 10 miljoen euro opleveren. ‘Een binnenkopper’, zegt Bouteca. ‘Met deze langzame afbouw krijg je mogelijk alle partijen mee, ook de Franstalige.’ Bouteca vindt daarnaast dat de volgende regering de versplintering van het partijsysteem moet tegengaan, bijvoorbeeld door kleinere kieskringen in te voeren.

Maddens vindt dat niet voldoende. ‘De bevriezing heeft enkel een serieuze impact als de inflatie opnieuw verhoogt. Ik zou liever een structurele hervorming zien, zoals een verbod op het overhevelen van fractietoelagen en fractiemedewerkers naar de partij. Daarnaast zou een bepaalde geldstroom rechtstreeks naar de studiediensten moeten gaan, zonder inmenging van een partijvoorzitter.’