Tips voor de formateur (5): ‘De Belgische defensie-uitgaven blijven een minimale inspanning’

De federale regeringsvorming wordt hervat. Daarmee komt ook de ‘supernota’ van formateur Bart De Wever weer op tafel. Knack, nooit te beroerd om te helpen, vroeg aan experts om die nota alvast te herschrijven. Wat met defensie?

Met een hoofdonderhandelaar als Theo Francken (N-VA), die dolgraag minister van Defensie wil worden, toonde de N-VA veel ambitie op dat terrein. Heet hangijzer is de NAVO-norm, die voorschrijft dat alle NAVO-lidstaten 2 procent van hun bruto binnenlands product (bbp) aan defensie moeten uitgeven. België blijft daar nog altijd ver onder, maar in zijn supernota toont formateur De Wever de wil om ‘tegen 2029 1,8 procent van het bbp uit te geven aan defensie, om daarna tegen 2035 te evolueren naar 2,5 procent.’

‘Maar in de tabellen zou er sprake zijn van 1,99 miljard euro bijkomend budget, dat wordt gespreid over de volgende beleidsperiode’, zegt Michelle Haas, onderzoeker defensiebeleid aan de UGent. ‘Daarmee komen we niet in de buurt van 1,8 procent tegen 2029, wat op zich al een laag percentage is.’

Bovendien kampen de huidige defensie-investeringen, beter bekend als het STAR-plan, met tekorten. ‘Tegen 2030 zal dat tekort alleen al mogelijk oplopen tot 4 miljard euro’, zegt Haas. Dat gat moet dus nog gedicht worden.

Dat STAR-plan zag het levenslicht in een totaal andere internationale veiligheidscontext. ‘Sinds de grootschalige Russische invasie in Oekraïne in 2022 is er nagenoeg niets aangepast aan het Belgische defensiebeleid, buiten de 1 miljard euro extra voor de staat van paraatheid en munitie’, zegt Haas. ‘Mocht ik mee onderhandelen, dan zou ik er in de eerste plaats voor zorgen dat de structurele trend – waarbij de kostprijs van investeringen worden doorgeschoven naar de volgende regering – wordt doorbroken. Een aanzienlijk extra budget is nodig om de minimale NAVO-verplichtingen na te komen. Denk aan het aanvullen van de munitievoorraden, het versterken van de luchtverdediging en het vervullen van de logistieke rol binnen de NAVO.’

Voor Yf Reykers, defensiespecialist aan de Universiteit Maastricht, toont de supernota dat het belang van een geloofwaardige defensie stilaan lijkt doorgedrongen tot de politieke partijen. ‘Niet te vergeten: we komen van 0,88 procent van het bbp in 2017. Bovendien laat ik me vertellen dat de 1,8 procent tegen 2029 zeker haalbaar is voor het leger, want die moet de bijkomende investeringen natuurlijk ook kunnen absorberen.’

NAVO-engagement: België moet in tijden van besparingen meer geld vrijmaken voor kanonnen

De doelstelling is verre van evident. ‘De huidige defensiebudgetten werden niet gecompenseerd voor de inflatie van de afgelopen jaren’, vervolgt Reykers. ‘De prijs voor grondstoffen van legermaterieel is gestegen, net als de personeelskosten. Bijkomende investeringen zijn dus niet meer dan normaal. Wanneer we de uitgaven met een NAVO-bril bekijken, blijft dit een minimale inspanning. Dat is volgens mij het grootste addertje in de supernota: terwijl wij nog ver verwijderd zijn van de “oude” doelstellingen, stijgen het ambitieniveau en de verwachtingen van onze NAVO-partners alleen maar.’

Voor Reykers moet er een kerntakendebat komen. ‘Nederland heeft expliciet de keuze gemaakt om bijvoorbeeld vredeshandhaving in het buitenland terug te schroeven ten voordele van afschrikking en verdediging.’