Tips voor de formateur (1): ‘Waarom moet de overheid de horeca fiscaal bevoordelen?’

De federale regeringsvorming wordt hervat. Daarmee komt ook de ‘supernota’ van formateur Bart De Wever weer op tafel. Knack, nooit te beroerd om te helpen, vroeg aan experts om die nota alvast te herschrijven. Wat met fiscaliteit?

De fiscale hervorming vormde het hart van de supernota van formateur Bart De Wever (N-VA). Ze bevatte ook het voorstel dat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zo hoog in de gordijnen jaagde dat de formatie in augustus voor anderhalve week moest worden stilgelegd. Dat was een belasting op de meerwaarde van financiële activa.

Wat zat er nog meer tussen die voorstellen? ‘Niemand is vandaag in België tevreden over ons belastingstelsel’, stelt Selien De Schryder. Ze is econome aan de UGent en lid van de Hoge Raad van Financiën, een adviesorgaan van de federale regering. ‘Er staan heel wat voorstellen in de supernota om de tarieven te harmoniseren en koterijen af te breken. Dat is op zich al een enorme stap voorwaarts.’

Er is één belangrijke bedenking die wel meer experts tegen ons maken: de betaalbaarheid. Voor het gezond maken van de begroting en om gedeeltelijk de taxshift te financieren, werd er voor 19,6 miljard euro op terugverdieneffecten gerekend. Dat zijn de extra inkomsten die binnenkomen omdat er meer mensen aan het werk zijn of de economie groeit. ‘Die rekening klopt van geen kanten’, zegt econoom Gert Peersman (UGent). ‘Die terugverdieneffecten worden extreem overschat.’

Econoom Wim Moesen: ‘De nieuwe supernota van De Wever bevat beter geen tax cut van 3 miljard euro meer’

Het is geen kleine opmerking in de marge, aangezien het op orde zetten van de begroting volgens Bart De Wever altijd de allerbelangrijkste opdracht is geweest voor de regering die hij straks wil leiden. Daarvoor zullen er drastischere maatregelen moeten worden genomen dan degene die in de supernota staan: dat kunnen zowel belastingverhogingen als zwaardere besparingen zijn.

‘De enige echte hefboom om de begroting structureel gezonder te maken is het verhogen van onze productiviteit’, beweert Peersman. ‘Maar dat zijn maatregelen die pas over vijf jaar iets opleveren, terwijl we al veel te lang hebben gewacht om iets aan de stijgende uitgaven te doen. Om de begroting sneller te doen kloppen, zal de volgende regering mensen op de een of andere manier pijn moeten doen – sorry dat ik het zo zeg.’

‘Een algemene belasting van 10 procent op de meerwaarde van financiële activa. De roerende voorheffing wordt vervolgens verlaagd van 30 naar 25 procent.’

Selien De Schryder: Het lijkt me een logische keuze om zo’n belasting op meerwaarden in te voeren. De lasten op arbeid zijn in ons land al veel te hoog, en een echte belasting op vermogen hebben we nog niet. Dat is vandaag een samenraapsel van allemaal verschillende heffingen. Nieuwe financieringsbronnen zullen uit kapitaal moeten komen. We hebben al gezien dat dit voorstel veel weerstand oproept, maar iedereen moet naar het volledige plaatje kijken. Als dit een transparante belasting wordt zonder koterijen, en het geld wordt goed ingezet, is dit zeker een verdedigbare belastingverhoging.

Gert Peersman: Het principe achter deze hervorming is inderdaad goed. Dit is ook echt geen aanval op het ondernemerschap, want de roerende voorheffing wordt verlaagd. Nog beter was eigenlijk geweest als de belasting op meerwaarde naar 20 procent ging, zodat de roerende voorheffing naar datzelfde tarief kon zakken. Helemaal ideaal zou een dual income tax zijn, waarbij alle vormen van inkomsten uit vermogen aan hetzelfde tarief worden belast en er een bepaald bedrag fiscaal vrijgesteld wordt. Maar dit voorstel gaat al in de goede richting.

‘Een harmonisatie van de verlaagde btw-tarieven van 6 en 12 procent in een nieuw btw-tarief van 9 procent. Dat tarief zal ook maximaal van toepassing zijn in de bouwsector en de horeca. Voor groenten en fruit gaat de btw naar 0 procent.’

De Schryder: Dit is ook een goed voorbeeld van een harmonisering die het systeem transparanter maakt. Sommige sectoren zullen niet tevreden zijn vanwege een btw-verhoging, maar het bredere plaatje houdt wel steek.

Peersman: Die harmonisering is inderdaad goed, en onderliggend is er ook een verhoging van de belastingen op consumptie. Er zijn niet zo heel veel producten met een btw van 12 procent, terwijl er veel meer zijn van 6 procent. Ik ben al langer een voorstander van een verschuiving naar consumptiebelastingen. Alleen zien we ook weer meteen dat de bouw en de horeca een bijzondere vermelding krijgen. Waarom moet de overheid een sector als de horeca precies bevoordelen? Ik zie eerlijk gezegd liever dat mensen pakweg ingenieur worden dan in de horeca gaan werken, dat is een veel productievere keuze. En waarom wordt de bouw geholpen, en niet bijvoorbeeld de chemie? Hetzelfde geldt voor de uitzondering van groenten en fruit. Het klinkt heel mooi om de btw daarop naar 0 procent te verlagen, maar onderzoek toont dat de consument daar nauwelijks iets van zal merken.

‘Wanneer de spaarder structureel minder rente krijgt in vergelijking met de spaarders van de ons omringende landen, dan voeren we een minimale spaarrente in.’

De Schryder: Als academicus die bekend is met het onderzoek naar het toezicht op de banken en hun risicobeheer ben ik hier absoluut geen fan van. Dit lijkt me echt een overdreven inmenging van de overheid in de werking van ons financieel systeem, dat echt veel risico’s kan inhouden. Het zou er ook voor zorgen dat de inkomsten van banken verkleinen, waardoor zij hypotheekkredieten of andere leningen op hun beurt duurder maken. Ik deel nochtans de bekommernissen die achter dit voorstel zitten: er is veel te weinig concurrentie tussen Belgische banken.

Peersman: Een overheid kan zo’n rente echt niet dirigistisch opleggen: banken kunnen heel verschillende redenen hebben om een bepaalde rente aan te bieden. De staatsbon heeft bewezen dat er echt wel andere manieren zijn om de concurrentie onder banken te verhogen. Door de fiscale vrijstelling op spaarboekjes blijven mensen daar ook massaal geld houden, terwijl er echt wel zinvollere manieren zijn om het geld te sparen. Daar zou de overheid beter ook eens naar kijken.