Theo Francken (N-VA): ‘De F-35’s, moet ik me daar echt voor verdedigen?’

Theo Francken is terug. Als een van de weinige ministers in de regering-De Wever mag hij het geld laten rollen. ‘We hebben 25 jaar te weinig geïnvesteerd in ons leger. Veel plezier ga ik daar niet aan beleven.’

Theo Francken komt rechtstreeks van de eedaflegging bij de koning wanneer we hem maandagochtend in de buurt van de Wetstraat spreken. Toen na de verkiezingen duidelijk werd dat de N-VA de federale regering zou gaan leiden, wist iedereen dat Francken maar wat graag de nieuwe defensieminister zou worden.

Terwijl Bart De Wever (N-VA) onderstreept dat het ­premierschap absoluut geen jongensdroom was, is de post Defensie dat wel voor ­Francken. ‘Hoe belangrijk het sociaal-­economische ook is, een veiligheids­departement interesseert me meer.’

Wie niet aanwezig was op de eedaflegging: Georges-Louis Bouchez. Even zag het ernaar uit dat de MR-voorzitter dat andere veiligheidsdepartement, Binnenlandse Zaken, zou claimen, maar hij blijft buiten de regering staan.

Theo Francken: ‘Ik had Georges-Louis heel graag in de regering gehad, zeker op Binnenlandse Zaken. Hij is iemand die duidelijk lijnen trekt en met hem zouden er zeker een aantal dingen zijn veranderd. De oudejaarsrellen in Brussel worden elk jaar erger en erger, ik hoop echt dat dat met de nieuwe minister gedaan is. Ik heb deze ochtend al met minister Bernard Quintin (MR) over de rellen gebabbeld, en dat komt wel in orde.

Ik had Georges-Louis natuurlijk ook graag in de regering omdat we echt geen voorzitters nodig hebben die schoonmoeder spelen, zoals tijdens Vivaldi. Ze kunnen veel kwaad berokkenen.’

U bent in de regering-De Wever de enige minister die als Sinterklaas geld mag uitdelen. Uw partijgenoot Jan Jambon zal daarentegen vijf jaar lang de meerwaardebelasting en de besparingen in de pensioenen mogen verdedigen.

Francken: Ik Sinterklaas? Dat is een wel hele rare uitdrukking. Het is oorlog in Europa, en we hebben 25 jaar te weinig geïnvesteerd in ons leger. Veel plezier zal ik daar niet aan beleven. We krijgen de komende jaren inderdaad de grootste investering in defensie sinds de val van de Berlijnse muur, maar dat is niet meer dan normaal. Tegen het einde van deze regeerperiode moet het budget voor defensie 2 procent van het bruto nationaal product bedragen. Daar kunt u mij over vijf jaar op afrekenen.

De militaire lobbyisten zullen zich al warmlopen om u materieel te verkopen.

Francken: De NAVO maakt een planning van wat er nodig is voor de collectieve verdediging en vertelt de bondgenoten wat zij moeten leveren. Als die lobbyisten mij iets anders proberen te verkopen, zal dat zonder veel succes zijn. Dat is eigenlijk heel eenvoudig voor ons land, en er staat in het regeerakkoord al een lijstje van wat we gaan aankopen. Dat is gebaseerd op wat de NAVO nodig heeft. Zij vertellen ons dat in geheime documenten, maar ik zou die eigenlijk net als in Nederland openbaar willen maken. Dat moet transparant zijn.

Zo kunt u daar straks mee zwaaien in het parlement als u daar de kritiek van de oppositie krijgt dat geld dat naar de pensioenen had kunnen gaan als F-35’s in de lucht vliegen?

Francken: Moet ik mij daarvoor echt gaan verdedigen? Dat bewijst enkel dat er in ons land nog altijd veel mensen en ook politici niet goed wakker zijn. Ik vind dat om te huilen. Wij liggen hier nog allemaal te slapen als Sneeuwwitje tot we gekust worden door een prins. Wel, als we ooit gekust worden, zal het door Vladimir Poetin zijn, en dat zal niet aangenaam smaken. Ik moet daar nu ook al elke keer vragen van journalisten over beantwoorden, enkel en alleen omdat defensie ocharme een paar miljard euro extra krijgt. “Goh, meneer Francken, hoe gaat u dat uitgelegd krijgen aan de bevolking?”

Er gaat elk jaar bijna 140 miljard euro naar de sociale zekerheid. Stelt iemand daar vragen over? Nee, dat is allemaal evident. “We gaan toch niks afpakken van de leefloners of de werklozen, zeker?” Arrêtez votre sketch, zoals Bouchez dat altijd aan de onderhandelingstafel zei. Er sterven 1500 mensen per dag in Oekraïne. Dat zijn allemaal soldaten met een moeder, met een vrouw en kinderen.

De As van het Kwaad dringt ons in Europa stilaan in het nauw, en Donald Trump is ons ook niet bepaald aan het helpen. U stelt als journalist natuurlijk de vragen die u wilt, maar ik ga niet blijven verdedigen waarom defensie belangrijk is. Wanneer gaan de ogen hier eindelijk open?

Voor welk scenario bent u dan het bangst?

Francken: Ik ben niet bang. Als je bang bent, krijg je pas echt slagen. Ik ben wel alert. Het draait vandaag om hybride oorlogsvoering, om cyberaanvallen. Zulke aanvallen kunnen een deel van onze infrastructuur platleggen of de werking van onze democratie bemoeilijken. Dat is al volop bezig, hè. Defensie heeft wekenlang platgelegen door een aanval vanuit China. Ik denk ook aan sabotageacties waarbij gaspijpleidingen of datakabels geraakt worden. Dat kan alle financiële transacties in gevaar brengen.

Kunt u uitsluiten dat wij ooit boots on the ground zullen leveren in Oekraïne?

Francken: Ik ben Madame Soleil niet. Ik weet dat de Franse president Emmanuel Macron ooit heeft gezegd dat niet uit te sluiten, en dan kreeg hij veel kritiek van mensen die geen idee hebben waar het over gaat. Het is gewoon al onderhandelingstechnisch niet slim om zoiets uit te sluiten. Maar zolang de oorlog woedt zoals vandaag, denk ik niet dat het zal gebeuren. Zodra er een vredesakkoord is of een staakt-het-vuren, is het wel realistisch dat er Belgische boots on the ground komen.

Secretaris-generaal van de NAVO Mark Rutte raadde ondertussen iedereen al aan om een noodpakket in huis te halen.

Francken: Dat is voor als een aanval er plots voor zorgt dat alle internetbereik wegvalt, bijvoorbeeld. Zulke hybride aanvallen kunnen grote paniek veroorzaken, waardoor mensen misschien net als tijdens de coronapandemie naar de winkels lopen om te hamsteren.

Hebt u zo’n noodpakket?

Francken: Ja, natuurlijk. Dat is toch logisch. Jullie niet?

Euh… Zou u het aanraden aan de bevolking?

Francken: Iedereen moet dat zelf weten. Ik begrijp niet goed waarom daar zo’n zaak van wordt gemaakt: ga naar de Colruyt en koop gewoon eens wat meer dan anders. Voor iedereen die thuis plaats heeft, is dat toch doodeenvoudig? Niet alle Belgen moeten preppers worden, met een rugzak die klaarstaat om te vluchten. Dat bedoel ik allemaal niet.

De weerbaarheid van burgers verhogen, zit ook in het regeerakkoord. Vrijwilligerskorpsen zoals in Lubbeek zullen worden ‘aangemoedigd’, dat komt vast van u?

Francken: Iedere gemeente moet een vrijwilligerskorps hebben. Ik heb nu 50 à 60 mensen die ik direct kan optrommelen voor ondersteuning. Bij zware sneeuw kunnen zij de stoepen ijsvrij maken, na een hevige storm de bomen van de weg halen zodat de ambulances door kunnen of misschien zelfs zandzakjes uitdelen als het nodig is. Zelfs als er echt een zware ramp gebeurt, kunnen zij helpen met het opvangen van mensen die geëvacueerd moeten worden. Dat is allemaal heel basic, maar we zijn dat verleerd. Wie kan er nog gewoon EHBO uitvoeren? Bijna niemand. We geven die mensen geen wapens en een uniform, hè. Dat is voorlopig nog niet voor nu. Grapje. (grijnst)

Zullen zulke korpsen populair zijn?

Francken: Iedere burgemeester kan daar een succes van maken. Dat zal deels ook afhangen van het klimaat. Hoe erger het wordt, hoe meer we nood zullen hebben aan helpende handen. Iedereen heeft ondertussen toch door dat er alleen maar meer klimaatrampen zullen komen? Kijk naar de modderstromen in Spanje, of de bosbranden in Californië. Dan ben je als burgemeester blij dat je snel kunt mobiliseren zonder de brandweer en de civiele bescherming op te roepen.

Een van de eerste boodschappen die u het defensiepersoneel zult moeten geven, is dat het langer zal moeten werken. Is dat een harde noot om te kraken?

Francken: Het is leuker om niets te doen en al die preferentiële systemen zo te houden. Maar ik ben niet in de politiek gegaan om als jaknikker iedereen gelijk te geven. En als het u niet aanstaat, stem mij dan weg in 2029. Ik snap dat de vakbonden hun personeel verdedigen. Ze zullen Brussel nog platleggen en met rotte eieren naar mijn gebouw gooien. Maar in dit economische klimaat gunstregimes verdedigen… Sorry, the fun times are over. Het zou wel eens kunnen dat de betogingen, zoals die van de leerkrachten onlangs, een averechts effect hebben.

Hoe bedoelt u?

Francken: Door hun acties werd hun pensioenstelsel breed besproken in de media. Veel mensen schrokken zich een hoedje toen ze zagen hoeveel de leerkrachtenpensioenen bedragen. Dat bleek ook uit de reacties op sociale media en in mijn mailbox. De leerkrachten zijn uiteraard geen geïsoleerd geval. Waarom zou een treinconducteur die kaartjes knipt op 55 jaar mogen stoppen en een verpleegster die nachtshifts draait op de afdeling oncologie in Gasthuisberg pas op haar 67e?

De N-VA stapt voor de tweede keer in een federale regering zonder grote communautaire omwenteling en gaat ze nu zelfs leiden. Wat onderscheidt uw partij nog van de oude CVP?

Francken: Ik denk niet dat dit een CVP-regeerakkoord is, lees de hoofdstukken over veiligheid of migratie er maar eens op na. Het confederalisme is ook niet weg, we gaan daarop blijven hameren. En we zetten communautaire stappen, zoals asymmetrisch beleid op het vlak van arbeidsmarkt en gezondheidszorg. Als verantwoordelijke voor Buitenlandse Handel sta ik volledig ten dienste van de deelstaten – ik sprak al met Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA). We zullen een beleid voeren dat confederaal van inslag is.

Bart gaat als premier de volgende stappen voorbereiden. Hopelijk hebben we de volgende keer dan de 100 nodige zetels voor een tweederdemeerderheid. Niet voor niets riep ik het Vlaams Belang vorige keer op om geen lijsten in te dienen. Maar nee, ze wilden koppig voortdoen en zitten daar nu gewoon om wat kritiek te geven, vruchteloos en gefrustreerd terwijl ze elke maand wel dik betaald krijgen. Hun 20 zetels zijn dood gewicht.

Met 40.000 plaatsen is de asielopvang compleet verzadigd, heel veel mensen slapen op straat. Dat is vanaf deze week een probleem van uw partijgenoot Anneleen Van Bossuyt. Wat zou onze ideale capaciteit zijn?

Francken: Het ideale aantal opvangplaatsen voor asielzoekers bedraagt nul plaatsen. Echte vluchtelingen moeten we vanuit de conflictregio hervestigen via een quotum. Zorg ervoor dat ze huisvesting krijgen, meteen Nederlands leren en aan de slag gaan of een opleiding bij de VDAB beginnen. De illegale immigratie moet stoppen. Na drugs is mensensmokkel de meest lucratieve activiteit voor het criminele milieu. De smokkelaars worden supersterk, terwijl mensen blijven verdrinken in de Middellandse Zee. We voeden de aasgieren van die degoutante industrie. Waar zijn we toch in godsnaam mee bezig?

Weet u dat de helft van alle Palestijnse asielaanvragen in België gebeuren? Op 550 miljoen Europeanen krijgt een land van 11 miljoen 50 procent van alle dossiers. Ze hebben vaak verschrikkelijke dingen meegemaakt, maar het zijn ook niet de gemakkelijkste klanten. Er is meestal wrevel met de Joodse bevolking. Tegelijkertijd zijn er grote Joodse gemeenschappen in Brussel en Antwerpen. Moeten we dat allemaal wel importeren? Dat maakt mij bezorgd.

Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke is de meest linkse minister binnen Arizona. In de regering-Michel was die positie weggelegd voor Kris Peeters (CD&V). Wordt Vandenbroucke de nieuwe Peeters?

Francken: Nee. Kris was een goed Vlaams minister-president maar een verschrikkelijke casting in de federale regering. Frank is een ander karakter: hij vecht om zijn slag binnen te halen, maar hij zoekt uiteindelijk wel de consensus. Ik denk dat we een goede ploeg zullen vormen. We hebben de afgelopen zeven maanden veel discussies gehouden, maar ook veel plezier gehad en gelachen.