Theater, vuurwerk en Bouchez: waarom is de Kamer zoveel leuker dan het Vlaams Parlement?

Nu er eindelijk een federale regering is, is het vuurwerk in de Kamer losgebarsten. Het enthousiasme spat er van de debatten. ‘Een collega zei me onlangs: “Stuur me nóóit meer naar het Vlaams Parlement.”’

‘Het is heel anders dan het Vlaams Parlement. Dit is veel Latijnser. Met roepen en tieren, zeker aan Franstalige kant.’ In zijn kenmerkende onderkoelde toon schetste premier Bart De Wever (N-VA) donderdag de sfeer tijdens zijn eerste vragenuurtje in de Kamer. Voor de liefhebbers was de plenaire vergadering dan ook om je vingers en duimen bij af te likken. Met, inderdaad, geroep en getier – zeker aan Franstalige kant.

De Wever is wel vertrouwd met de Kamer. Tussen 2007 en 2009 en tussen 2014 en 2019 zat hij al in het federale parlement. Maar de N-VA-voorzitter erkent zelf dat hij ‘niet het actiefste parlementslid’ was. Zijn parlementaire activiteiten beperkten zich tot aanwezig zijn bij stemmingen. Dat was niet anders in zijn tijd in het Vlaams Parlement (2004-2007 en 2009-20014).

Toch spreekt de eerste minister met enige weemoed over dat Vlaams Parlement, op een steenworp van de Kamer. Waarschijnlijk is hij een van de weinige politici met zulke gevoelens. ‘Een collega zei me onlangs: “Stuur me nóóit meer naar het Vlaams Parlement”’, zegt Vooruit-fractieleider Oskar Seuntjens, nog maar pas verkozen in de Kamer. ‘Als bouwkundig ingenieur weet ik dat de inrichting van een ruimte iets doet met een sfeer. Iedere keer als ik de Kamer binnenstap, raakt me dat. Noem het zelfs iets mystiek.’

Trucje van Verhofstadt

Dat heeft meerdere redenen, zeggen verschillende politici die beide huizen goed kennen. ‘De aanwezigheid van Franstaligen speelt zeker een rol’, zegt oud-Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open VLD). ‘Ik wil niet veralgemenen, maar ze hebben meer de gewoonte om breedsprakerig te zijn. Zelfs literair. Dat geeft meteen een aparte sfeer.’

Afgelopen donderdag begon PS-fractieleider Pierre-Yves Dermagne zijn parlementaire vraag met een citaat van Jean Sylvain Bailly. Wie? Bailly was de voorzitter van de Nationale Grondwetgevende Vergadering ten tijde van de Franse Revolutie. Hij werd onthoofd in 1793.

‘Daarna gooide Dermagne een boekje naar De Wever’, zegt Seuntjens. Dat gebeurde tijdens een debat over de zogezegde geheime deal tussen De Wever en Georges-Louis Bouchez (MR) over de meerwaardebelasting. In het boekje, toepasselijk met een rode kaft, zou De Wever nog meer deals kunnen opschrijven. ‘Ik vind dat tof’, zegt Seuntjens. ‘Theatraliteit is niet erg, zolang het maar vertrekt vanuit een persoonlijke overtuiging en niet wordt gedreven door persoonlijke vetes.’

Bouchez speelde het toneelstukje dan weer mee. Hij had een ‘geheim document’ bij met alle hervormingen van Dermagne als minister in de Vivaldi-regering. Het blad was volledig wit. ‘Dat trucje heeft hij afgekeken van oud-premier Guy Verhofstadt (Open VLD)’, zegt Dewael. ‘Die had eens gezegd dat hij alle inhoudelijke opmerkingen van de oppositie aan het noteren was. En toen hij zijn blad liet zien, was het leeg.’ Ook voor Dewael is ‘theatraal’ niet per se een negatieve term. ‘Alleen moet het goed theater zijn, gespeeld door goede acteurs. Dat is niet altijd het geval.’

Gerommel over meerwaardebelasting: ‘Regering-De Wever is sadomasochistisch bezig’

Antwerpse gemeenteraad

Volgens Meyrem Almaci (Groen), vandaag opnieuw in de Kamer na een passage in het Vlaams Parlement, mag de invloed van de Franstalige aanwezigheid niet overschat worden. ‘De Kamer is nu eenmaal het oudste parlement van het land. Er is een zekere debatcultuur ontstaan die je ook vindt in de House of Commons in het Verenigd Koninkrijk – toch niet bepaald een “Latijns” land. Iedereen kent de beelden van de parlementsvoorzitter die “order, order” schreeuwt. Het heeft minder te maken met Vlamingen versus Walen.’

De gewezen Groen-voorzitter verwijst naar de carrière van De Wever. ‘Hij kent de geplogenheden van de debatten nog niet goed. In Antwerpen was hij zowel burgemeester als voorzitter van de gemeenteraad. Die rol heeft hij niet meer.’ De Wever keek donderdag dan ook verbaasd op toen Kamervoorzitter Peter De Roover (N-VA) zijn microfoon uitschakelde na twee minuten. ‘Ik weet uit ervaring uit het partijbestuur dat u zich zelden aan uw spreektijd houdt’, zei De Roover, ‘en ik moet streng zijn.’

Steriel voorlezen

De Kamervoorzitter heeft in ieder geval genoten van het eerste vragenuurtje onder de regering-De Wever. ‘Ja, Bouchez is theatraal. Als je hem aan het woord laat, is ambiance verzekerd. Dat geldt ook voor iemand als PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw. Maar zo brengen ze hun tegenstelling wel op een duidelijkere manier naar voren. Steriel teksten voorlezen van op het spreekgestoelte? Nee, ook iemand als N-VA-fractieleider Axel Ronse komt zonder papier naar voren om zijn duivels te ontbinden.’

Tegelijk is het uitdagend werken voor een voorzitter. ‘Dit is een club die je niet makkelijk in toom houdt. Je wilt ook geen Zuid-Koreaanse toestanden waarbij leden elkaar bij de vest grijpen.’

Het is wellicht niet toevallig dat het zinnetje ‘da gade gij ni bepalen’ van toenmalig minister-president Jan Jambon (N-VA) in 2019 is blijven hangen. Het Vlaams Parlement heeft weinig affiniteit met zulke emotionele uitwisselingen. ‘Als Jambon dat hier in de Kamer had gezegd, zouden we niet eens met onze ogen geknipperd hebben’, zegt een Kamerlid. Het Vlaams Parlement is niet alleen letterlijk grijzer dan de Kamer. Vriend en vijand noemt het zakelijker, technischer en, welja, saaier. Al zeggen verschillende getuigen dat het niveau van de debatten wel degelijk de hoogte is ingegaan de laatste jaren.

Overreglementering

Volgens historicus en gastprofessor Frederik Verleden (KU Leuven) zijn er enkele historische verklaringen. ‘In zijn eerste decennia kende het Vlaams Parlement niet de klassieke verhouding regering-parlement’, zegt hij. ‘Zo had de Nederlandse Cultuurraad, de voorloper van het parlement, tussen 1971 en 1980 niet eens een regering die ze ter verantwoording kon roepen.’

Anderzijds is de historische band tussen beide parlementen heel innig. ‘Het Vlaams Parlement is letterlijk en figuurlijk ontstaan uit de Kamer. Tot 1996 vergaderde het Vlaams Parlement – toen nog de Vlaamse Raad – fysiek in de plenaire zaal van de Kamer. Onder de eerste generatie ambtenaren die werkten in het Vlaams Parlement waren er Nederlandstalige gedetacheerden van de diensten van de Kamer. Dat maakt het des te frappanter dat er zulke grote cultuurverschillen zijn.’

Volgens Almaci speelt de bevoegdheidsverdeling een grote rol. Op het Vlaamse niveau zitten belangrijke, zelfs cruciale, departementen als Onderwijs en Welzijn. ‘Maar de zware topdepartementen als Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken, Defensie of Justitie zitten federaal. Daar wordt het sneller politiek-ideologisch dan bij interpersoonlijke thema’s als Welzijn.’

Daarnaast zijn er ook de achterliggende regels. Tijdens het vragenuurtje in de Kamer stelt een parlementslid een vraag, en de minister reageert. Daarna krijgt de vragensteller nog een minuut repliek. In het Vlaams Parlement mogen andere parlementsleden tussenbeide komen, waardoor er tussen de initiële vraag en het ministeriële antwoord veel tijd verstrijkt. Dat vertraagt het tempo. ‘Ik zeg het met enige terughoudendheid’, aldus De Roover, ‘maar een goed debat is niet altijd gebaat bij overreglementering.’

Alcohol in de buvette

De Roover blijft dus pal achter zijn aanpak van het investituurdebat staan, dat 40 uur duurde. ‘Het duurde misschien 40 uur, maar de regeringsvorming heeft wel ruim 7 maanden in beslag genomen. Al die tijd was het parlement op dieet. Het debat was zo uitgebreid omdat de parlementsleden honger hadden, en bij zowel de Kamer als de regering stelde ik een grote gretigheid vast.’

In elk geval beloven het nog interessante jaren te worden. Dat komt ook door de figuur van de eerste minister. Terwijl De Wever zijn publieke uitspraken vroeger kon doseren, moet hij nu wellicht iedere week komen opdraven in het parlement. Bovendien zijn partijvoorzitters als Bouchez, Hedebouw en Sammy Mahdi (CD&V) gedreven Kamerleden. ‘Wanneer partijvoorzitters praten, krijgen hun woorden extra gewicht’, zegt De Roover.

Nog dit: voorlopig zijn er geen concrete plannen om de alcohol te bannen uit de buvette ofte koffiekamer van de Kamer. Nochtans had premier De Wever gezegd dat zoiets niet meer van deze tijd is. Dus ook voor bierliefhebbers blijft de Kamer vooralsnog een tikje leuker dan het Vlaams Parlement.

‘De Kamer kon de regering gerust een tijdje laten wachten om het vertrouwen te geven’