‘The beast is back? Nu vervalsen van beelden zo gemakkelijk geworden is, kan je alles in twijfel trekken’

‘Desinformatie en manipulatie zijn een bedreiging voor de integriteit en de geloofwaardigheid van de politiek in het algemeen, en verkiezingscampagnes in het bijzonder’, schrijft Jean-Marie Dedecker. Hij is niet onder indruk van het recente campagnefilmpje waarin met behulp van AI oud-premier Jean-Luc Dehaene weer tot leven werd gewekt.

Als de kerstbomen terug aan de haard staan en de Sint terug naar Spanje vertrokken is, worden we naar jaarlijkse gewoonte gebombardeerd met eindejaarsvraagjes en -overzichten. In het digitale tijdperk kunnen we nu zelf mee kiezen wie de man of de lul (m/v/x) van het jaar is. Het zijn leuke onderwerpen op kerstdiners waar we met volle mond uren kunnen knagen aan afgekloven botjes. Knack fêteerde Rik Devillé op haar cover. De geëxcommuniceerde priester, die zijn weg naar de hemel verdiend heeft met de jacht op de viespeuken in sneue kazuifels en op knapenschendende smeerkezen in zijn eigen kerk, is een terechte keuze, maar mijn lodderoog viel op een mirakel.

Christenen hebben iets met verrijzenissen. Telkenjare, zo’n 40 dagen na Pasen, staat hun Verlosser op uit de dood. Als je gelooft in een sprookjeswereld waarin de Zoon van de Vader over het water kon wandelen, broden bakte met zijn handen, vissen in de pan liet springen en water in een lekker chateautje kon veranderen, dan pruim je niet om een mirakeltje min of meer.

En zie, de gesjeesde trukendoos van de CD&V heeft nu haar eigen verlosser terug tot leven gewekt. The beast is back. Jean- Luc Dehaene is terug op aarde en in de Brusselse Tweekerkenstraat kraaien de partijbobo’s als een haan op een mesthoop. Le nouveau CVP est arrivé.

Van de doden geen kwaad, luidt het oude cliché, want voor je het weet krijg je een liter bleekwater in je kruis, maar de waarheid kent haar rechten. Er bestaat geen grotere machiavellistische verzameling van machtsspelletjes, coulissenpolitiek en broedermoorden dan de 958 pagina’s tellende Memoires van Jean-Luc Dehaene. Meer verraad, maar minder bloedig dan in de verzamelde werken van Shakespeare.

Op bladzijde 673 beschrijft de ervaren gids in “De bom Dedecker” (december 2006):

Hoe ondergetekende in 2006 uit de N-VA werd gezet om het kartel CD&V/N-VA te redden is ondertussen geschiedenis, net als Dehaene zelf. Maar… I am back. Ik heb hem eenmaal persoonlijk ontmoet. Als koninklijk opdrachthouder sommeerde hij mij in 2010, als partijvoorzitter van LDD, naar zijn kamer in het Europees Parlement. Een verplicht nummertje waarvan alleen zijn witte ontblote benen nog een hoekje innemen in een achterkamertje van mijn geheugen.

Ik ben dus bevooroordeeld, en van de doden geen kwaad. Maar Dehaene regeerde in de eerste plaats voor de belangen van zijn eigen almachtige christelijke zuil, onder het motto: wat goed is voor de eigen kerk is ook zaligmakend voor de ongelovigen. Als doorgewinterde cabinettard werd hij in opdracht van het ACW als niet-verkozene op het ministerieel schild gehesen. Jean-Luc, het Brabantse trekpaard, trok zo hard aan de kar dat hij de kiezer met zijn nek op een baanaffiche kon aankijken. Een houding die hij ook aannam tegenover de volksvertegenwoordigers: met hoefijzers beslagen en bulderend de problemen pas oplossen als ze zich aandienden.  Let the beast go.

(Lees verder onder de preview.)

De man die er vandaag om geroemd wordt dat hij ons land eind de jaren negentig in de eurozone heeft geloodst, stond daarentegen óók voor acht miljard euro besparingen, verkoop van overheidsbedrijven, BTW- en belastingverhogingen, beknotting van de parlementaire macht, krakkemikkige staatshervormingen enz. Er heerste een fin-de siècle-gevoel tegen zijn regnum dat ook gekenmerkt werd door diverse schandalen zoals het Agusta-smeergeld, de Dutroux-affaire, en de dioxinecrisis… De loodgieter van vele compromissen werd in 1999 loodzwaar weggestemd. Na een halve eeuw ononderbroken machtsuitoefening kalfde zijn partij af van 60,3 % in 1950 tot 22,6 % in 1999. Dit was toen toch nog het dubbele waarvan de ampersanders vandaag nog kunnen dromen.

De CVP vervelde uit verdwazing naar CD&V. Oude azijn in nieuwe zakken, de oppermachtige zuilen (Boerenbond, Christelijke mutualiteit, ACW en vakbond ACV…) bleven het land dirigeren. Na de oplichting van hun 800.000 ARCO-spaarders veranderden deze kolchozen uit valse schaamte ook van naam (ACW werd bijvoorbeeld Beweging.net), maar niet van invloed en streken. De erfenis van Dehaene kabbelt voort en door zijn kluwen aan staatshervormingen is ons land ondertussen afgegleden tot de graad van onbestuurbaarheid.

Als je zo redeloos, reddeloos en radeloos bent dat je een oud Brabants trekpaard van stal moet halen om je kar te trekken, dan lijd je aan schrijnende bloedarmoede. Als je al de diepchristelijke kiezer probeert te verleiden verkleed als drag Queen, dan moet wat artificieel entertainment en een deepfake trekpaard ook de nieuwe kiescampagne op gang kunnen trekken. Zo moet CD&V-praeses Sammy Mahdi wellicht gedacht hebben. “De tocht is moeilijk, de gids ervaren”. Maar al sta je op de schouders van een weldoorvoede reus, je blijft toch een dwerg. Wansmaak is ook smaak, fakenews is ook nieuws, en er bestaat blijkbaar niet iets als bad publicity voor de aandachtjunks in de spektakelpolitiek. Als Dehaene zou zien wat er vandaag overgebleven is van zijn erfenis, zou hij zich waarschijnlijk liever omdraaien in zijn graf, dan terugkeren onder de levenden om respect te vragen voor het malgoverno van zijn christelijke erfgenamen.

De technologische mogelijkheden van artificiële intelligentie, met uitwassen als de deepfake video’s, vormen via de sociale media, een nieuwe uitdaging voor de waarheidsgetrouwheid van de nieuwsgaring. Naarmate de technologie vordert wordt het steeds gemakkelijker om het valse als echt voor te stellen, en steeds moeilijker om de echtheid van het ware aan te tonen.

Desinformatie en manipulatie zijn een bedreiging voor de integriteit en de geloofwaardigheid van de politiek in het algemeen, en verkiezingscampagnes in het bijzonder. De vervalsing van beelden voert tot een groeiende mogelijkheid om alles in twijfel te trekken en wantrouwen te creëren. We leven immers in the age of distrust waarin wantrouwen de norm geworden is. In 1960 vertrouwden 70% van de Amerikaanse burgers nog hun regering. Na de doortocht van de dolgedraaide Donald Trump is dat vandaag nog nauwelijks 20%. De Edelman Trust Barometer meldde in 2017 al dat de overheid bij 75% van de burgers in 28 Europese landen wantrouwen opwekt. En uit een enquête onder 20.000 burgers in 2019 van de IPSOS Global Trust in Professional poll blijkt dat in alle onderzochte landen politici beschouwd worden als het meest onbetrouwbaar van alle beroepen. Die bedenkelijke eer was vroeger weggelegd voor verkopers van tweedehandsauto’s, merkte sociaal psycholoog Alain Van Hiel eerder al op in Samenleving en Politiek.

Algemeen vertrouwen is sociaal kapitaal en vormt de basis van onze democratie. De politieke kaste met bedenkelijke TikTok-filmpjes nog verder degraderen tot Comical Ali’s in het leugenpaleis aan de Wetstraat, is minstens voor discussie en zelfreflectie vatbaar. Dan zal het beest pas los zijn.