‘Subtiel worden zaadjes geplant die de levensvatbaarheid van een volwaardige democratie bedreigen’

Hoernalisten en columnisten, zijn we die niet liever kwijt dan rijk?

‘De zon gaat weer schijnen.’ Met die woorden vierde Nederlands populairste politicus, Geert Wilders van de extreemrechtse PVV, het nieuwe regeerakkoord bij de noorderburen. En als de zon schijnt in Nederland, dan droomt ook extreemrechts hier bij ons van een deelname aan de macht.

De Nederlandse publieke omroep ontsnapt aan de echte hakbijl, maar moet toch 100 miljoen euro besparen. De cultuursector en de journalistiek moeten een forse btw-verhoging op boeken, strips en kranten slikken. Uiteraard ging de meeste aandacht naar het debat over de haalbaarheid van de plannen voor de inperking van asiel en migratie. In menig commentaar konden we lezen hoe ‘de kiezer eindelijk werd gehoord’, dat ‘Nederland rechts stemde en nu dan ook een duidelijk, onvoorwaardelijk rechts beleid krijgt’ enzovoort enzoverder. De democratie was zowaar op het nippertje gered, want alleen een bestuur met extreemrechts kan extreemrechts klein krijgen.

Tussen alle analyses over het migratiedebat blijft één aspect flink onderbelicht. Subtiel worden zaadjes geplant die de levensvatbaarheid van een volwaardige democratie bedreigen. De toegang tot boeken, die een venster op de wereld in al haar verschrikkingen en schoonheid vormen, wordt moeilijker gemaakt. Genieten van cultuur? Gedaan met genieten. Wie mensen in een theaterstuk tot nadenken wil aanzetten, of hen een vluchtweg uit de dagelijkse beslommeringen wil bieden, moet maar harder werken voor zijn centen – zoals alle mensen, nietwaar? En als we nu eens de toegang tot kranten, met hun verschillende, vaak met elkaar botsende meningen, zouden bemoeilijken? Hoernalisten zijn toch ook maar vermomde activisten die moeilijke vragen stellen? Een pain in the ass die we liever kwijt dan rijk zijn.

Wel vreemd: in een tijd waarin wordt gesproken over de praktische uitwerking van kliklijnen, wordt met bijna geen woord gerept over hoe ‘de stormram die de cultuursector gaat bestormen’ (dixit Vlaams Belanger Stijn Brouns) nu precies in zijn werk zal gaan. Zal elke artiest – zoals de moedige Hind Eljadid, die in januari tijdens een concert nog voor een staakt-het-vuren pleitte – voor zijn leven moeten vrezen? Zal de herinnering aan ons oorlogsverleden, waarbij lessen over Hitler cruciaal zijn om te weten wat de gevaren van het fascisme inhouden, als ‘gevoelige materie’ worden geclassificeerd?

En wat dan met al die armetierige columnisten en schrijvers met hun ongevraagde meningen: ontnemen we die hun pen omdat de stormram toch een krachtiger wapen is? Na 9 juni zullen we het weten.