‘Subsidies voor kinderopvang durven herbekijken? We weten allemaal wat dat wil zeggen’

‘De Vlaamse kinderopvang is aan het imploderen terwijl we erbij staan, preciés omdat de Vlaamse regering jaren geleden besliste om fors in de middelen te snoeien’, schrijft Bieke Verlinden. ‘Terwijl N-VA anders graag staat te roepen over het economisch activeren van mensen, werken ze dat met dit soort beleid net actief tegen. Hoe meer mensen economisch geactiveerd kunnen worden omdat ze opvang hebben voor hun kinderen, hoe hoger de inkomsten voor de overheid.’

Wie een beetje op de hoogte is van de problematiek van de Vlaamse kinderopvang, kan niet anders dan stellen dat de recente uitspraken van minister Diependaele wijzen op een totaal gebrek aan inzicht in de materie. Hij kwam doodleuk verkondigen dat de Vlaamse kinderopvang niet moet hopen op extra middelen en stelt dat kinderopvang goedkoper georganiseerd moet worden. Pardon?

Vlaams minister van Begroting Matthias Diependaele doet alsof de kinderopvang vandaag overgesubsidieerd zou zijn. Waarom trekt de hele sector dan samen met ouders en sympathisanten al maanden de straat op en naar het parlement? Waarom wordt er al jaren aan de alarmbel getrokken en klinken sinds enkele maanden de noodsignalen snoeihard? De Vlaamse kinderopvang is aan het imploderen waar we bij staan, precies omdát de Vlaamse regering jaren geleden besliste om fors in de middelen te snoeien.

We weten toch allemaal wat het betekent als de minister ons nu komt zeggen dat het allemaal goedkoper moet? Als het goedkoper moet, dan is dat door te besparen op personeel. Want daar liggen de grootste kosten voor de organisatie van opvang. Kinderopvang vraagt natuurlijk veel personeel, het is zoals men zegt een “arbeidsintensieve sector”. Dé manier bij uitstek om goedkoop kinderopvang bij te creëren is door kinderbegeleiders dus minder loon uit te betalen. Maar er bestaat ook een andere manier, en daar heeft de Vlaamse regering ook al stevig gebruik van gemaakt: meer kinderen per kinderbegeleider toelaten.

Besparen voor dummies

Dat was het totaal mislukte recept van een vorige minister van Welzijn, met name Jo Vandeurzen. Hij is de minister die de huidige crisis in de opvangsector veroorzaakte. Hij veranderde de financiering en trok de opvangratio op naar 9 kinderen per begeleider. Dat leidde tot een vermindering van kwaliteit, en dat leidde tot wantoestanden en onderwaardering. Dat zorgde op zijn beurt voor een negatieve perceptie en maakte de job van kinderbegeleider onaantrekkelijk en ondoenbaar. En de schaarste op de arbeidsmarkt is alleen maar toegenomen… Wachten we, door het verderzetten van dit erbarmelijke beleid, op het moment dat er werkelijk niémand nog te overtuigen valt om in de opvang te komen werken?

Blijkbaar, want Minister Diependaele vindt dat er in verhouding te veel middelen naar de groepsopvang gaan. Dat zijn de kinderdagverblijven. In zijn ogen is de gezinsopvang (de onthaalouders die bij hen thuis kindjes opvangen) goedkoper.

(Lees verder onder de preview.)

De uitspraken en zijn gedachtegang tonen aan dat hij zonder enige kennis van zaken spreekt. De huidige problemen in de sector zijn, zoals ik al zei, zo’n tien jaar geleden begonnen. Toen kwam er een nieuw decreet voor de organisatie van opvang van baby’s en peuters. Dat decreet veranderde het hele opvanglandschap. De financiering van de opvang moest anders, er moest meer professionalisering komen en de regels voor alle aanbieders moesten gelijk zijn. Op dat moment was de opvangratio (het aantal kinderen per kinderbegeleider) in de groepsopvang 1 begeleider voor een gemiddelde van 6,5 kindjes. Voor de gezinsopvang lag die opvangratio lager, op 1 op 4.

Om snel en goedkoop extra plaatsen te creëren werd die ratio – die zelfs toen al als te hoog ervaren werd – opgetrokken naar 1 op 8. Als je in groepsverband werkte, werd het zelfs 1 op 9. Deze regel gold vanaf nu voor álle aanbieders. Groeps- en gezinsopvang. Dat betekende dat de ratio in de gezinsopvang opgetrokken werd van 1 op 4 naar 1 op 8 of 9. Een verdubbeling dus.

Een moe gestreden en moedeloze sector

De afgelopen jaren schommelde er niets zo als het aantal opstartende en dan weer stoppende onthaalouders. Velen beginnen met goede moed en een groot engagement. Maar al heel snel ontdekken ze dat het gewoon ondoenbaar is om 8 kindjes de nodige aandacht te geven. Ze botsen op hun grenzen en gaan erover om uiteindelijk uitgeblust het bijltje erbij neer te leggen en uit de sector te stappen. Bovendien is het sociaal statuut van onthaalouders nog steeds grotendeels zo georganiseerd dat zij geen loon maar een onkostenvergoeding per kindje ontvangen. Die vergoeding moet de onkosten voor de opvang dekken (de maaltijden, de nutsvoorzieningen, water …). Hoe meer kinderen je opvangt, hoe meer je uiteindelijk kan verdienen.

Het is logisch dat onthaalouders – om de kosten te dekken, maar ook om toch een beetje inkomen over te houden – zoveel kinderen als wettelijk mogelijk willen opvangen. Maar dat hoge aantal doet hen uiteindelijk ook de das om en het schommelende aantal plaatsen legt extra druk bij de groepsopvang. Want wanneer onthaalouders stoppen, zijn niet noodzakelijk alle kindjes klaar om naar school te gaan. Die ouders zijn dan radeloos op zoek naar andere opvang. En dat doet de stress en druk in de sector alleen maar tilt slaan.

Brutaal en schaamteloos

Als minister Diependaele zegt dat hij liever onthaalouders nog meer uitperst als citroenen en een systeem dat aantoonbaar faalt in stand wil houden, dan heeft hij absoluut niet de competenties om een minister te zijn die ten dienste staat van de Vlamingen, die voldoende belastingen betalen om er op te mogen rekenen dat zij in hun maatschappelijke engagementen gefaciliteerd worden. “De begroting!” jammeren ze ter rechterzijde graag wanneer subsidies niet bedoeld zijn voor de privé. Een drogreden van jewelste.

Als het hem werkelijk te doen zou zijn om de Vlaamse begroting en hij zich van dat riedeltje bedient om de vinger op de knip te houden, dan bewijst hij eens te meer dat hij er niets van begrepen heeft. Goede kinderopvang zorgt immers op korte termijn niet alleen voor gezonde kinderen en blije ouders (die met een gerust gemoed kunnen gaan werken), het bespaart de maatschappij een gigantische som geld op de lange termijn. Elke euro die je vandaag in kinderopvang investeert, krijg je later in veelvoud terug.

Terwijl N-VA anders graag staat te roepen over het economisch activeren van mensen, werken ze dat met dit soort beleid net actief tegen. Hoe meer mensen economisch geactiveerd kunnen worden omdat ze opvang hebben voor hun kinderen, hoe hoger de inkomsten voor de overheid. Er is met andere woorden geen financieel probleem. Integendeel: door in kinderopvang te investeren verhogen de inkomsten van de overheid en op de lange termijn dalen de uitgaven. Het gaat hier dus ofwel om incompetentie, ofwel om onwil. Om geen duidelijke keuzes willen maken voor jonge gezinnen.

Als minister Diependaele nu zegt dat we de subsidies voor kinderopvang moeten durven herbekijken, dan is het klaar en duidelijk: het énige dat daaraan gedurfd is, is het brutale lef om de Vlaamse gezinnen de kinderopvang waarop ze recht hebben te ontzeggen en de schaamteloosheid om de sector en iedereen die daarin actief is bewust de nek om te wringen. Je moet maar durven, inderdaad!