‘Structurele sanering van de openbare financiën dringt zich op’

Professor Herman Matthijs (VUB en UGent)  staat stil bij nieuwe Europese begrotingsregels, nu ons land met een becijferd plan moet komen om de overheidsfinanciën weer op orde te krijgen.

Bij de opstart van de eurozone werd er beslist dat er een zekere mate van budgettaire convergentie moest bestaan tussen de leden. Dat betekent dat er gestreefd moet worden naar een overheidsschuld die maximum 60% van het BBP mag zijn, en een begrotingstekort van 3%. Dit laatste cijfer gaat in de nieuwe EU begrotingsregels naar 1,5% BBP.

Over wie gaat het?

Negen lidstaten zijn in orde met de beide regels, namelijk: Denemarken, Estland, Ierland, Kroatië,  Litouwen, Luxemburg,  Nederland, Tsjechië en Zweden.

Dan is er de groep van zes landen, die onder de 60% BBP schuldnorm zitten, en wel een probleem kennen met hun tekort. Hiervan worden Malta, Polen en Slovakije op het matje geroepen. Die zitten allemaal met een begrotingstekort van meer dan 4,5% BBP tekort.

Roemenië ontsnapt dan wel de dans met een tekort van 5,2% of is dit omdat het land een schuldgraad heeft van onder de 50% grens? Bulgarije en Letland hebben een tekort van juist boven de 3%, en staan niet in het rapport. 

Vervolgens is er de groep van vijf landen  die veel schuld hebben, maar van wie het tekort op de begroting onder de 3%-grens blijft. Dat Duitsland, Oostenrijk en Cyprus niet worden vermeld, is in dat opzicht nog te begrijpen.

Toch kunnen er wel krtische bemerkingen gemaakt worden over de redenering van de Commissie. Zo worden Portugal (100% BBP schuld) en Griekenland (150% schuld) worden ook niet opgenomen in het rapport van de slechte leerlingen?

Rest dan nog de zeven landen met problemen inzake beide normen. Hiervan worden België (105% schuld en 4,7% tekort), Frankrijk (110% schuld en 4,6% tekort), Hongarije (72% schuld en 4,3% tekort) en Italië (140% schuld en 4,4% tekort) op de stoute bank gezet. Finland, Slovenië en Spanje. Vooral dit laatste land laat de ogen fronsen met 107% schuld en 3,2% tekort.

Op basis van de voorgaand landen analyse, komt men toch tot de conclusie dat de lijst niet altijd even rechtlijnig is opgesteld.

Procedure

Het is merkwaardig dat de Europese Commissie nu met dit voorstel naar buiten kwam. Deze problemen zijn al langer gekend, maar men vond dit politiek te delicaat om dat nog voor de Europese  verkiezingen te doen.

Hierbij moet onderstreept worden dat de Europese Commissie, na de afgelopen parlementsverkiezingen, in feite in opende zaken is.

We kunnen dus de vraag stellen of de ploeg van Ursula von der Leyen nog wel de bevoegdheid heeft om dit voorstel te lanceren? Het zou veel correcter zijn om dit dossier door te sturen naar de nieuwe Europese Commissie.  

Desalniettemin is dit voorstel ook maar een voorstel en is het aan de ECOFIN-raad van midden juli om hierover te beraadslagen en een beslissing te nemen. En in deze raad zitten dus ook de ministers van Financiën van Italië en Frankrijk, en van Polen. Dat zijn allemaal grotere lidstaten en gaan die  toelaten dat de Commissie in lopende zaken haar zin krijgt?

Ook moet er gesteld worden dat Polen en Hongarije niet behoren tot de eurozone.

België zit op zijn beurt met een federale regering in lopende zaken en die kan weinig doen. De Antwerpse informateur kan zeggen dat zijn partij de afgelopen jaren in de oppositie zat, maar vast staat dat dit recente rapport de vorming van een federale regering er niet eenvoudiger op maken.

Defensie

De nieuwe EU begrotingsregels zeggen wel dat met hogere overheidsinvesteringen in onder andere defensie en energie de Commissie positiever zou gaan kijken naar de begrotingstoestand. Een plan met meer geld voor het leger en nieuwe energiecentrales (kerncentrales) kan de EU positiever stemmen. België heeft volgens het laatste NAVO-rapport een defensieuitgave, die 1,3% van het BBP bedraagt. Dat zou naar 2% moeten gaan, of 5,5 miljard euro meer.

Conclusie

De toestand is ernstig en een structurele sanering van de openbare financiën dringt zich op. Twee derde van het tekort is een federaal probleem en de overheidsschuld is voor 80% ook federaal. Hiervoor is er nood aan een interfederaal akkoord, maar het laatste dergelijk akkoord dateert van 2013.  

Het is godgeklaagd dat wij al  sinds 1981 bezig zijn met de sanering van de begrotingen, maar dit is nooit echt structureel gebeurd. Gaat dat nu wel eens gebeuren?

En gaat men nu een eindelijk een kerntakendebat voeren?