‘Geef mensen hun vrijheid en creativiteit terug door een deel van hun inkomen los te koppelen van arbeid op de arbeidsmarkt’, schrijft Mieke Vogels.

Wie werkt moet beter beloond worden, alle partijen zijn het hierover eens. De aangekondigde fiscale hervorming zal ervoor zorgen dat wie werkt meer overhoudt.

In afwachting van de hervorming wordt wie niet actief is op de arbeidsmarkt verder gestigmatiseerd, ‘wie niet werkt zit op zijn luie krent en wacht op het manna van de sociale uitkering’.

Wie niet werkt draagt niet bij aan de welvaartsmaatschappij, zei Vooruit-voorzitter Conner Rousseau op 1 mei. Hij wil net als de Open VLD, werklozen een basisbaan’ opleggen. N-VA-minister van Wonen Matthias Diependaele verplicht wie in een sociale woning woont, om zich in te schrijven bij de VDAB. Voor wat hoort wat. Een gezin in een sociale woning heeft niet de keuze om van één inkomen te leven en zelf de kinderen op te vangen? Wie eigenaar is van zijn woning heeft die keuze wel ook al kreeg die ook heel wat belastingmiddelen. De CD&V geeft ondertussen haar verzet op en vindt het bespreekbaar om de werkloosheid in tijd te beperken

De Belgische politici lijden aan een arbeidsmarktverslaving, het maakt blind en miskent wat arbeid in essentie is: creatief zijn. De mens kan mooie, lekkere, slimme dingen creëren. Hij voegt groenten en kruiden bij elkaar om er soep van te maken, soms als kok in het restaurant, soms als vrijwilligers in het buurthuis, soms gewoon thuis.

(Lees verder hieronder.)

Een kind wordt met veel liefde 3 dagen per week opgevangen in crèche. De overige dagen zorgt oma voor de zorg en de tederheid. Alleen de arbeid van de kok in het restaurant en de opvang van het kind in de crèche zijn ‘echt’ werk en geven recht op loon.

Soep maken in het buurthuis, zorgbehoevende ouders helpen, het cafetaria in de sportclub openhouden, kinderen helpen om na schooltijd veilig over te steken, leesmoeder zijn, met kinderen op kamp gaan… Al dat soort zaken krijgen alleen waardering op de Dag van de Vrijwilliger.

Nochtans zorgt deze arbeid voor het welbevinden, het stimuleert de creativiteit en verzekert het Bruto Nationaal Geluk.

Het verhogen van de werkzaamheidsgraad  op de ‘echte’ arbeidsmarkt blijft de heilige graal van het beleid. Het is de remedie om de pensioenen te garanderen, voorkomt armoede,… Maar het is die arbeidsmarktverslaving die blind maakt voor het toenemend onwelzijn.

Steeds meer mensen haken af. Ze geloven niet meer in een welvaartmaatschappij waar steeds meer moet, steeds minder mededogen geldt ,en geen ruimte voor eigen creativiteit is.

Een groeiende groep mensen moet langer werken maar houdt het niet. Het aantal langdurig zieken steeg de voorbije jaren sterk. Ondertussen zijn er mensen met een ‘echte’ job’ die in armoede leven. Wat voor situatie creëren we wanneer mensen een voltijdse job hebben, maar onvoldoende verdienen om een woning te huren, de schoolfacturen te betalen…

Ondertussen zien we hoe het aantal burn-outs toeneemt. Heel wat mensen vinden maar weinig zingeving in hun dagtaak. Daartegenover staat dat wie met mensen wil werken, en kiest voor het onderwijs, of de zorgsector vermalen wordt door procedures en rapporten. Hier is steeds minder ruimte voor creativiteit bij de invulling van hun job.

Wordt het niet stilaan tijd om toe te geven dat die arbeidsmarktverslaving een doodlopend straatje is? Het ondermijnt steeds meer menselijke waarden en produceert vooral onwelzijn.

Al in de jaren 30 van de vorige eeuw voorspelde econoom John Maynard Keynes dat dankzij de automatisering, in de 21^ste eeuw een werkweek van vijftien uur zou volstaan om een hoger  welvaartsniveau te bereiken. Maar wat zien we? De meerwaarde van die automatisering ging niet naar de loontrekkenden, zij werken steeds meer voor dezelfde welvaart.

De Nationale Bank waarschuwde recent nog voor de sociale gevolgen van de toenemende ongelijkheid.  In ons land bezitten de 10 procent rijksten 58 procent van het vermogen. De effectentaks bracht in 2021 400 miljoen euro op maar 37 Belgische euromiljardairs vonden achterpoortjes en betaalden nul euro. Dit is op termijn onhoudbaar. Zo kunnen we de welvaartsstaat niet blijven dragen. Berekeningen bevestigen dat de strijd tegen fiscale fraude 8 tot 12 miljard euro extra per jaar opleveren.

Geef mensen hun vrijheid en creativiteit terug door een deel van hun inkomen los te koppelen van arbeid op de arbeidsmarkt. Dank zij het toenemende vermogen komt er ruimte voor een basisinkomen, voor vrijheid, creativiteit, engagement en zorg, voor welzijn in plaats van welhebben.

Mieke Vogels is voorzitter van GroenPlus.