Sophie De Wit (N-VA): ‘Het is niet aan mij om te zeggen hoe de kerk haar pr moet verzorgen’

We mogen Godvergeten niet vergeten. Dat is zowat de rode draad in de onderzoekscommissies naar misbruik in de kerk, die zowel op het federale als het Vlaamse niveau op gang komen. Net als de VRT Canvas-documentaire zetten ook de onderzoekscommissies het slachtoffer centraal. ‘Het moet over hún verhaal gaan’, zegt Sophie De Wit (N-VA), voorzitter van de onderzoekscommissie in de Kamer. ‘We willen in eerste instantie te weten komen wat er is gebeurd met hun meldingen of klachten bij kerkelijke en gerechtelijke instanties.’

‘Slachtoffers zijn oud-strijders die we niet respecteren’, zei priester Rik Devillé van werkgroep Mensenrechten in de Kerk op de eerste commissiezitting.

Sophie De Wit: Ik denk dat dat klopt. Vorige week hebben we op 11 november weer stilgestaan bij de Eerste Wereldoorlog en bij alle andere oorlogen. Op dat soort herkenning en erkenning hebben ook de slachtoffers van misbruik recht. Daarom is het belangrijk dat zij een stem krijgen in deze commissie. In samenspraak met de federale ombudsdiensten lanceerden we een oproep zodat iedereen zijn of haar verhaal kwijt kan. Ze mogen dat schriftelijk doen of ze kunnen fysiek gehoord worden, al dan niet achter gesloten deuren. Elke getuigenis telt en is evenwaardig. Met de experts willen we een zo representatief mogelijke groep selecteren. De dienst Slachtofferonthaal zal die dagen aanwezig zijn. Wij zijn parlementsleden, geen psychologen. De commissie mag geen slechte ervaring worden voor die mensen.

CD&V’er Koen Geens wil slachtoffers geen valse hoop geven. Zoals het strijdpunt om de verjaringstermijnen retroactief te verlengen: dat is juridisch amper mogelijk.

De Wit: Mijn grootste bezorgdheid is dat we slachtoffers zouden ontgoochelen. Dit is een immense problematiek, en we hebben weinig tijd. Het is onmogelijk om een alomvattende oplossing te vinden tegen 31 maart, onze laatste werkdag. Daarom is onze eerste aanbeveling al geschreven: ons werk wordt voortgezet in de volgende regeerperiode.

Devillé vraagt om de kerk niet meer te betrekken bij een oplossing. Dat gebeurde wel in de arbitragecommissie die werd opgericht na de vorige parlementaire commissie in 2010-2011, waar u deel van uitmaakte. ‘De meeste slachtoffers zijn er niet beter van geworden, wel integendeel.’

De Wit: We hebben de arbitrage destijds opgericht in samenspraak met experts. We wilden een systeem uitdokteren waarin slachtoffers van verjaarde feiten alsnog erkenning zouden krijgen, onder meer via schadevergoedingen. Voor die erkenning hadden we de kerk nodig. En persoonlijk had ik een goede ervaring met de arbitragecommissie, toen ik als advocate een slachtoffer bijstond. Maar ik kan perfect begrijpen dat dat niet voor iedereen gold. Met de blik van vandaag is het makkelijk om te beoordelen, maar misschien hebben we destijds te weinig stilgestaan bij de slachtoffers.

Kerknet, de portaalwebsite van de katholieke kerk, verbaasde zich erover hoe slecht sommige parlementsleden geïnformeerd waren over wat de kerk het afgelopen decennium heeft gedaan.

De Wit: Van de parlementsleden die in 2010-2011 in de commissie zaten, zijn er niet zo veel meer over. De historische kennis is dus wat minder aanwezig, maar iedereen kan de oude rapporten lezen. Hoe dan ook vragen we de bisdommen om een rapportage te maken van hun meldpunten: hoeveel slachtoffers hebben zich gemeld, over hoeveel daders gaat het, wat er is met de meldingen gebeurd, enzovoort. Het is niet aan mij om te zeggen hoe de kerk haar public relations moet verzorgen, maar misschien had ze haar werk meer kenbaar moeten maken. Er zijn zeker zaken gebeurd, maar het gevoel leeft dat het onvoldoende is geweest. Dit is hét moment om meer informatie te verschaffen. Uiteraard wordt de kerk ook uitgenodigd in de commissie om haar werk te verdedigen.

‘Waar waren jullie de laatste tien jaar’, sneerde uw partijgenote Valerie Van Peel naar een muisstil parlement bij de ophef rond Godvergeten. Voelde u zich aangesproken?

De Wit: Als men mij als volksvertegenwoordiger een spiegel voorhoudt, voel ik me altijd aangesproken. Maar onze N-VA-fractie heeft niet stilgezeten. Denk aan onze voorstellen over daderopvolging, contactverboden, maar ook over het beroepsgeheim. Ik snap dat maatschappelijk werkers bang zijn dat mensen hun verhaal niet meer durven te vertellen als er een aanpassing van het beroepsgeheim komt. Uit de opvolging van terrorisme hebben we wel geleerd dat een gedeeld beroepsgeheim kan werken. Dat zijn inzichten die maatschappelijk moeten groeien. Maar hadden we vanuit onze fractie nóg harder op tafel moeten kloppen? Misschien.