Sammy Mahdi (CD&V) schuift zijn CD&V naar voren als de gemeenschapspartij bij uitstek. ‘De N-VA is eerlijk over waar ze het geld níét gaat halen: bij de grote vermogens.’
Vier weken lang kunnen Knack-lezers vragen stellen aan de belangrijkste politici van het land.
‘Toen ik jullie leeftijd had, kwam ik voor het eerst in aanraking met de politiek. Dat was het begin van de driedelige clash tussen de N-VA en de PS: 2010, 2014 en 2019. Bij die botsingen keek ik nostalgisch terug op de tijd toen er een brede centrumpartij was die patstellingen kon doorbreken door te zeggen: Mannekes, schuif mee aan tafel, het komt wel goed.’
Het gebeurt niet vaak dat de jonge CD&V-voorzitter de oudste persoon is aan tafel. De CD&V werpt zich meer dan ooit op als de partij die ouderen op een piëdestal zet. Al laat Sammy Mahdi (35) zijn partij niet reduceren tot een bejaardenbeweging. Met een economisch centrumlinkse en socio-culturele centrumrechtse koers mengt Mahdi zich in de strijd om de titel van dé gemeenschapspartij van Vlaanderen – een omschrijving waar ook de N-VA en Vlaams Belang naar hengelen.
In onze reeks U Vraagt krijgt Mahdi een jong panel tegenover hem. In het zaaltje op de Knack-redactie is de oudste vragensteller amper 32 jaar. De jeugdigheid van de Knack-lezers wordt weerspiegeld in de thema’s van de vragen. Zo wil de 23-jarige student pedagogische wetenschappen Enya Brynaert van Mahdi weten hoe hij het mentale welzijn van jongeren denkt te verbeteren. ‘Want van overal krijgen we signalen dat het niet goed gaat’, zegt ze.
Gratis sessies bij de psycholoog: een tof idee om in de visuals van Vooruit te stoppen, maar er zijn amper akkoorden gesloten met psychologen – het is een lege doos.
‘Het is symptomatisch dat vragen over mentaal welzijn op zowat ieder schooldebat met stip op één staan’, beaamt Mahdi. ‘Eerst en vooral moeten we werk maken van preventie. Toen ik jong was, vond ik het leven af en toe ook pittig. Maar vandaag is het nog veel uitdagender voor jonge mensen. Voor een aantal jongeren zal medische of psychologische begeleiding altijd nodig zijn. Maar als we meer investeren in publieke ruimte voor jongeren, zoals infrastructuur van jeugdverenigingen, en zorgen voor een sterke gemeenschap waar je op elkaar kunt rekenen, dan kunnen we veel bezoeken aan de psycholoog voorkomen.’
Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) pakt nochtans uit met de verwezenlijking van gratis sessies voor jongeren bij de psycholoog. ‘Met alle respect voor de minister, maar de impact van die maatregel is zeer beperkt – en dan druk ik me diplomatisch uit. Het is een tof idee om in de visuals van Vooruit te stoppen, maar er zijn amper akkoorden gesloten met de psychologen, waardoor de belofte een lege doos is.’
Hyperconnectie
Op het Vlaamse niveau zwaait de CD&V natuurlijk al decennia de plak op Welzijn. En jongeren die hulp vragen bij een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG), moeten gemiddeld ongeveer honderd dagen wachten tot een tweede contactmoment.
‘De wachtlijsten zijn een grote bezorgdheid’, zegt Mahdi. ‘Het budget op Welzijn is wel gestegen, maar zelfs als we twee keer zoveel geld uitgeven raken de wachtlijsten nog niet structureel opgelost. Dat wil níét zeggen dat er we niet moeten blijven investeren. De CD&V pleit voor een verdubbeling van het budget voor geestelijke gezondheidszorg. Ook wil ik meer OverKop-huizen, waar jongeren een beroep kunnen doen op professionele therapeutische hulp. Maar met geld alleen komen we er niet. We zijn het Europees land met het hoogste aantal ouderlijke burn-outs: mama’s en papa’s die de combinatie werk-gezin niet meer aankunnen. De Belgen zijn wereldkampioen antidepressiva slikken. We moeten dus ook systemisch ingrijpen. Van betere begeleiding van onze 500.000 langdurig zieken, over een hervorming van de verlofstelsels, tot het recht op deconnectie, ook voor leerlingen die na de schooluren nog hypergeconnecteerd zijn door iets als Smartschool.’
We moeten jongeren niet pamperen en beschermen, maar hen zo weerbaar mogelijk maken.
Een prima bruggetje naar de vraag van leraar-in-opleiding Kasper Nollet (23). ‘Iedereen weet dat het lerarentekort de grote uitdaging van het onderwijs is’, zegt hij. ‘Welke prioriteit ziet u nog?’
Mahdi: ‘De kwaliteit van het onderwijs. Bij de stemtest van Het Laatste Nieuws moest ik kiezen tussen onderwijskwaliteit en het mentale welzijn van jongeren. Een lastige vraag, want de lat moet zo hoog mogelijk liggen én we moeten ervoor zorgen dat jongeren daar ook over kunnen springen, zonder dat we ze langs alle kanten met de vinger wijzen. We moeten jongeren niet pamperen en beschermen, maar hen zo weerbaar mogelijk maken. Nu, ik ga niet zo ver als het Vlaams Belang, dat zegt dat alles goed komt met die weerbaarheid als jongeren maar een fitnessabonnement nemen.’
Geen wantrouwen jegens jongeren dus, maar ook niet richting scholen en hun directies. ‘Leerkrachten zijn meer bezig met het verantwoorden van hoe ze les geven, dan met het lesgeven zelf. Zowel Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) als de socialisten zeggen dat wie betaalt, bepaalt. Ik vind dat een enge visie op het onderwijs, en op de samenleving tout court. Ik vond het fijn dat mijn leerkracht Nederlands me niet verplichtte om Kaas van Willem Elsschot te lezen, ook al is dat een dun boek. Ik mocht de biografie van Diego Maradona lezen: 305 pagina’s. Dat was plezierig, dat was mijn leefwereld. Geef leerkrachten de ruimte om op zoek gaan naar de passies van leerlingen.’
Of Weyts een goede minister is geweest, vraagt Knack. ‘Wij hebben een andere mening’, zegt Mahdi voorzichtig. ‘Ik weet niet of Ben Weyts heel geïnteresseerd is in het departement Onderwijs. Wij zouden het anders hebben gedaan.’ Of de CD&V dan het departement Onderwijs opeist in de volgende Vlaamse regering? ‘Het liefst wel, ja.’
De Leraarskamer van Knack: 8 opdrachten voor de opvolger van onderwijsminister Ben Weyts
Een café in Boortmeerbeek
Consultant Bram Van Haelter (32) vraagt zich af waarom de CD&V-voorzitter zo sceptisch is over gemeentefusies. ‘Kleine gemeentes lopen op hun tandvlees. Van kinderopvang tot ruimtelijke ordening: geen enkele kleine gemeente komt aan het niveau van de beste grote gemeente. Daarom verbaast het me dat niemand voor verplichte gemeentefusies pleit.’
Mahdi begint met een anekdote. Over die avond in 2022 dat hij in een café in Boortmeerbeek zat en het nieuws binnensijpelde dat de geplande fusie met Mechelen niet zou doorgaan. ‘Er brak een groot feest los. Op een bepaald moment kwam een koppel op me af. Ze kwamen uit Muizen, sinds de jaren ‘70 deel van Mechelen. Ze vonden het magnifiek wat Boortmeerbeek had gedaan, en vroegen of we niet in Muizen konden langskomen om “ons los te rukken van Mechelen”. Rationeel kun je zeggen hoeveel inwoners een stad of gemeente het best zou hebben om performant te zijn. Maar er is ook zoiets als een gemeenschap. In een kleine, landelijke gemeenschap hebben mensen veel meer verbinding met elkaar.’
In het model van de CD&V hoeven kleine besturen niet gedwongen te fuseren, maar kunnen ze er vrijwillig voor kiezen of partnerschappen aangaan. Bram riposteert: ‘Dan krijg je een wildgroei aan intercommunales – en dus zitjes en zitpenningen.’ Volgens Mahdi heeft de Vlaamse regering stappen gezet tegen intercommunales, bijvoorbeeld met de invoering van referentieregio’s. ‘Maar ik blijf erbij: een samenleving is meer dan de optimale vorm die we op basis van een wit blad uittekenen.’
Helena Decorte (22), die zelf in Mechelen woont, mengt zich: ‘Je emotionele verbinding met Boortmeerbeek verdwijnt toch niet als het deel gaat uitmaken van Mechelen?’ Mahdi schudt het hoofd. ‘Vraag dat maar eens aan een inwoner van Drongen. Sinds de fusie met Gent gaat er disproportioneel veel geld naar het stadscentrum, de buitenwijken worden vergeten. Hetzelfde zou gebeurd zijn in Boortmeerbeek. De middelen voor het gemeentehuis of de welzijnsvoorzieningen zouden allemaal naar Mechelen gaan, niet naar een uithoek.’
Over abortus kunnen we discussiëren op basis van wetenschappelijk onderzoek, maar ik baseer mijn moreel kompas niet op wat Nederland doet.
Pijnperceptie
Rechtenstudente Helena Decorte legt haar vraag voor. Die gaat over abortus. Ze wil het niet zozeer hebben over de abortustermijn – CD&V wil die als enige regeringspartij niet uitbreiden tot 18 weken, maar kiest voor een verruiming tot 14 weken. ‘Mij gaat het om de wachttijd. Vanuit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de wetenschappelijke literatuur zegt men dat een vrouw al heeft beslist zodra ze in de abortuskliniek aankomt. Wie vandaag een abortus wil, moet na een eerste gesprek verplicht zes dagen wachten. Ik ken iemand die het heeft moeten ondergaan en die zes dagen waren de hel. Jullie zijn voor een wachttijd van twee dagen. Maar eigenlijk ontzegt u een vrouw twee dagen het recht op zorg.’
Mahdi begrijpt de gevoeligheid. ‘Maar de meeste partijen zijn voorstander van een inperking tot twee dagen. Alleen het Vlaams Belang wil die zes dagen behouden. Gynaecologen zeggen dat zo’n eerste gesprek belangrijk is, want er zijn altijd vrouwen die onder druk worden gezet door buitenaf. De bedenktijd is nodig om psychologische hulp op te starten en ook voor wie op een bepaalde manier geforceerd wordt. En ja, die groep is miniem, maar daarom niet minder relevant.’
Heeft de CD&V in het algemeen geen moeite om wetenschap met ethiek te rijmen? Over de uitbreiding tot 18 weken was er eensgezindheid in het wetenschappelijk comité dat de Vivaldi-meerderheid moest adviseren over abortus. ‘Uiteraard mag de wetenschap nooit genegeerd worden, maar de wetenschap bepaalt de ethiek niet’, zegt Mahdi. ‘Bovendien stelt één onderzoek uit 2021 dat een foetus mogelijk pijn voelt vanaf de 15e week. Dan willen wij voorzichtiger zijn.’
Maar wie een abortus wil, zal toch naar Nederland trekken. Daar kan het wél tot 18 weken. ‘We kunnen ook cannabis legaliseren omdat Nederland dat doet’, zegt de CD&V’er sarcastisch. ‘Ik vind dat een raar argument. We kunnen discussiëren op basis van wetenschappelijk onderzoek, maar ik baseer mijn moreel kompas niet op wat Nederland doet.’
Dag van de Helium
Ten slotte is het aan Benno Van der Poorten (32), die al 10 jaar werkt in de financiële sector. ‘De vergrijzing, de sociale zekerheid, klimaatbeleid, defensie, justitie: al die domeinen zullen de komende jaren meer geld vragen, en dat terwijl we met een gat in de begroting en schulden zitten. Welke structurele maatregelen wil de CD&V nemen om ons samenlevingsmodel te behouden?’
Wij hebben de pensioenmalus bespreekbaar proberen te maken op de ministerraad, maar het werd afgeblokt door de PS.’
Mahdi somt enkele ingrediënten op. ‘De allerbelangrijkste oefening is de werkzaamheidsgraad opkrikken naar 80 procent. Daarvoor moet werken lonen. Ik hoor alle partijen daarover praten, maar waar zaten ze toen de blauwdruk van de fiscale hervorming van minister van Financiën Vincent Van Peteghem op tafel lag? De lasten op arbeid moeten omlaag, de lasten op vermogen omhoog in de vorm van eerlijke vermogenswinstbelastingen. Daaraan koppelen we een strenger activeringsbeleid, met werkloosheidsuitkeringen die beperkt zijn in de tijd – weliswaar met uitkeringen die hoger zijn in de eerste maand.’ Daarnaast wil de CD&V met de hulp van het Europees migratiepact zowat 500 miljoen euro besparen op migratie, de btw beter innen en besparen op het politieke bestel, onder meer door de afschaffing van de Senaat.
Ook de pensioenen komen in het vizier. ‘Ik vond het cynisch dat de Open VLD op 1 mei – de Dag van de Helium – een ballonnetje opliet over iets wat ze al jaren doodzwijgen: dat er, naast een bonus voor wie langer werkt, ook een malus nodig is voor wie minder lang werkt. Wij hebben dat bespreekbaar proberen te maken op de ministerraad, maar het werd afgeblokt door de PS.’
Netto indexeren, dat betekent in de zakken zitten van de gewone werkende mens. Dat voorstel verdient schaamrood op de wangen.’
Al bij al klinken de voorstellen van Mahdi nogal pijnloos. Tegelijk moeten we de komende jaren 27 miljard euro besparen. Volgens de N-VA kan dat niet anders dan door fors te snoeien in de sociale zekerheid. Is de partij van Bart De Wever niet eerlijker?
‘Eerlijker?’ reageert Mahdi geprikkeld. ‘Ze zijn eerlijk over waar ze het geld níét gaan halen: bij de grote vermogens. En waar wel? Bij de meest kwetsbaren door het niet-indexeren van het leefloon en de uitkeringen. Welk probleem lossen we op door die mensen in armoede te duwen? Trouwens, over eerlijk gesproken: de N-VA pleit al jaren voor een netto-indexering van de lonen. Dus geen index meer op basis van de brutolonen. Wel, als we de afgelopen twee jaar een netto-indexering hadden toegepast, dan was er een extra gat in de begroting van 9,9 miljard euro geweest, vanwege de dalende inkomsten voor de overheid, zo berekende het ACV. Meer nog: uw vakantiegeld, dertiende maand en pensioen worden berekend op basis van uw brutoloon. Netto indexeren, dat betekent dus in de zakken zitten van de gewone werkende mens. Dat voorstel verdient schaamrood op de wangen.’
