‘De peilingen zaten er compleet naast: wij, journalisten, hebben ons zondagavond belachelijk gemaakt’

Het Vlaams Belang is overschat! Voor de eerste keer in de geschiedenis van die extreemrechtse partij is ze niet onder- maar overschat. Tot zondag deed die partij het altijd beter in verkiezingen dan in peilingen. Mensen durfden namelijk vaak niet opbiechten dat ze voor extreemrechts willen stemmen. Ze schaamden zich een beetje voor hun hoogstpersoonlijk rukje naar rechts. Deze keer was het andersom: Vlamingen zeiden tegen peilers lekker stoer dat ze voor Tom Van Grieken gingen stemmen, maar kozen in de geborgenheid van het stemhokje toch gewoon nog een keertje voor Jan Jambon.

Ik kan, overigens, niet in woorden uitdrukken hoe blij ik daarmee ben.

Om maar te zeggen: de peilingen zaten er compleet naast. Jarenlang was het Vlaams Belang afgetekend de grootste, en strandde de N-VA fors lager. Zelfs de laatste peiling van enkele dagen voor de verkiezingen kon de uiteindelijke uitslag niet voorspellen: de N-VA botst op het plafond van de foutenmarge, het Vlaams Belang zakt door de bodem.

Wij, journalisten, gerugsteund door altijd weer dezelfde politicologen, zijn ontzettend goed in het bedenken van verhalen om dat te verklaren. Onze kopij lag er al op verkiezingsavond: De Wever heeft een briljante campagne gevoerd in de laatste dagen, Van Grieken is met zijn kookwekkertje van de bomma en zijn transfobie lelijk in de problemen gekomen en het ging te weinig over migratie. Ik vind het zelfs geen slechte uitleg, maar na haast vijf jaar samen met collega’s te hebben geschreven dat het Belang zonder de minste twijfel de grootste ging worden, voelt het toch een tikje onbevredigend.

Want is dat dan onze dagtaak als politieke journalisten? Wij zijn de mensen die de peilingen aan mekaar schrijven – of ze verder kloppen of niet doet er niet eens zoveel toe. (Met de technische uitvoering ervan hebben wij trouwens niets te maken, dus kom bij ons niet klagen.) Het was, zeker met de kennis van nu, tijdens de campagne bij momenten al ergerlijk. Journalisten trokken weliswaar dapper landinwaarts, maar kwamen enkel terug met citaten van kiezers die de peilingen als bij wonder bevestigden. Een politicus die iets zei dat daar niet mee strookte, werd weggelachen. Meer dan ooit voelen die driemaandelijkse peilingen vandaag als een ongemakkelijk harnas waarvan de helm ons al eens het zicht op de werkelijkheid beneemt. We maken ons in die outfit ook al eens belachelijk, zo bleek zondagavond.

Knack-redacteur Peter Casteels gooit elke week een blokje op het vuur.