Regeringsvorming: kritiek op De Wever, frustratie over Rousseau en Bouchez

Exact zes maanden na de verkiezingen gaat het niet goed met de formatie. Het onderlinge vertrouwen kwijnt weg. Ook formateur Bart De Wever (N-VA) krijgt de wind van voren. ‘De voorbije week is er niets gebeurd, of toch niet die naam waardig.’

Hoe meer straffe statements voor de camera’s, hoe slechter het gaat met de regeringsvorming. ‘We hebben deze week gezien dat een aantal onderhandelaars in Vivaldi-gewoonten zijn hervallen’, zei Georges-Louis Bouchez tegen de pers. ‘Sommigen zijn vergeten dat de mensen niet voor Vivaldi hebben gestemd.’

De MR-voorzitter noemde geen namen, maar het is duidelijk over wie hij het heeft. Conner Rousseau (Vooruit) is al vanaf dag één de grote antagonist van de Waalse liberaal. Zes maanden na de verkiezingen van 9 juni blijft dat onveranderd.

Afgelopen weekend hoopten meerdere onderhandelaars om eindelijk tot een akkoord te komen, maar dat bleek alweer te optimistisch. Van een marathonvergadering zoals het weekend daarvoor – toen de Arizona-partijvoorzitters 15 uur bij elkaar zaten – was geen sprake. Formateur Bart De Wever (N-VA) zal dinsdag weinig anders aan de koning kunnen vertellen dan dat hij nog meer tijd nodig heeft.

Sterkste schouders

Wat is het grootste struikelblok? Nog steeds de begrotingstabel en de manier waarop de ‘sterkste schouders’ (lees: de rijken) kunnen bijdragen. Ter opfrissing: Rousseau zei half november ‘ja’ tegen de formatie met de N-VA, CD&V, Les Engagés en de MR. Die toezegging kwam er na een nieuw document van formateur De Wever, waarin Vooruit ‘openingen’ zag.

Concreet kwamen die neer op een soort verdeelsleutel. In de nieuwe tekst kreeg Vooruit toegezegd dat ‘maximaal een derde van een derde’ van de totale miljardenoefeningen ‘via een bijdrage van de sterkste schouders en diverse inkomsten’ mocht komen. Omgerekend zou dat neerkomen op een bedrag van 2,5 miljard euro.

Maar dan is de vraag: hoe wil Arizona dat geld ophalen?

Volgens de Franstalige liberalen blijft Vooruit onredelijk veel nieuwe belastingen eisen. Al wekenlang loven zij de houding van Vooruit-toponderhandelaar Frank Vandenbroucke. Die openheid plaatsen ze tegenover de halsstarrigheid van Rousseau, die meerdere onderhandelingsmomenten moest missen wegens ziekte. De MR twijfelt openlijk over de compromisbereidheid van Rousseau.

Bij Vooruit is men die spinning onderhand beu, en zien ze louter futiele pogingen om de Vooruit-kopstukken uit elkaar te spelen. De MR wil nu absoluut doorduwen omdat wat nu op tafel ligt nog heel gunstig is voor de grote vermogens, klinkt het bij rood. Bij blauw wordt er dan weer gewezen op de verkiezingsuitslag: Vlaanderen noch Franstalig België stemde overwegend links. Daartegenover plaatst Vooruit het – terechte – feit dat ze onmisbaar zijn in deze coalitie. Enzovoort.

Hete brij

De verstandhouding tussen de gesprekspartners is dus helemaal zoek. Daardoor wordt steeds meer richting formateur De Wever gekeken. Door almaar nieuwe nota’s tevoorschijn te toveren – de laatste versie telt 120 pagina’s – toont hij goodwill om tot een akkoord te komen. Maar hoe langer de formatie rond de hete brij blijft draaien, hoe meer er naar hem wordt gekeken. ‘De voorbije week is er niets gebeurd, of toch niet die naam waardig’, zegt een topper. Er is begrip voor de wil van De Wever om naar een definitieve tabel te gaan. ‘Maar dat is onmogelijk als de partijen niet weten wat er achter elk van de begrotingslijnen zit. We hadden weken geleden al in de teksten moeten duiken.’

Een onderhandelaar: ‘Hoe dieper we in de teksten gaan, hoe meer De Wever problemen zal krijgen met de MR.’ Elke toegift richting Vooruit zal Bouchez aangrijpen als onheus. ‘Hij zal het gevoel krijgen dat hij aan het verliezen is.’ Vandaar zijn salvo voor de camera’s zondag. ‘GLB’ trok opnieuw een lijn in het zand.

Ondertussen draait de wereld wel door. Door het getalm van Arizona weigert premier Alexander De Croo (Open VLD) zijn kernkabinet bijeen te roepen over de gezondheidszorgbegroting, het zogenaamde Riziv-budget, goed voor ruim 40 miljard euro. Daar draait de discussie rond de groeinorm: moet die 2,5 procent bedragen (zoals de liberalen zeggen), of meer (zoals Frank Vandenbroucke zegt)? De Croo wil eerst opnieuw contact opnemen met De Wever. ‘Zolang de begrotingsdiscussies in de onderhandelingen lopen, is het niet aan de ontslagnemende regering om uitgaven in 2025 vast te leggen.’

Geograaf Gerard Govers: ‘Waarom zouden we onze veilige kerncentrales niet meer mogen gebruiken?’

Deadline april

Is de formateur nog wel bij machte om een doorbraak te forceren? Rousseau zei voor de camera’s een ‘positief gevoel’ te hebben. In elk geval schuift de deadline steeds meer op.

Afgelopen zomer sprak De Wever nog van 20 september als ‘natuurlijke deadline’. Tegen die dag zou Europa een meerjarenbegroting vragen. Bovendien volgden er op 13 oktober gemeenteraadsverkiezingen. Die deadline bleek niet haalbaar. Het paaltje schoof op naar november.

Toen dat ook onmogelijk bleek, werd het Kerstmis – een akkoord voor het nieuwe (fiscale) jaar was immers broodnodig gezien onze penibele budgettaire toestand. Maar nu de aftredende regering-De Croo de voorlopige twaalfden heeft opgesteld, wordt er plots gesproken over april, wanneer de EU-landen hun nationale beleidsplannen moeten indienen bij de Europese Commissie.

‘Het ontbreken van een deadline is zowel een voor- als een nadeel’, klinkt het bij een voorzitter. ‘We kopen onszelf steeds meer tijd, maar doordat er geen grote tijdsdruk is, voelt niemand de nood om toe te geven.’

‘Vlaamse verkiezingen lostrekken van de federale is een goede zaak voor de democratie’