‘Reclameverbod voor gokkantoren? Win for Life voor de Nationale Loterij’

‘Ik heb geen enkel probleem met een reclameverbod op gokken, maar dan moet het gelden voor iedereen’, schrijft Kamerlid Jean-Marie Dedecker.

Op onze eigenste Nationale Loterij na, mogen de private kansspeloperatoren geen publiciteit meer maken vanaf 1 juli 2023. Rien ne va plus. Quasi uniek in de wereld. Met een bezoekersaantal van 40 miljoen gokkers per jaar is casinostad Las Vegas bijvoorbeeld een groter bedevaartsoord dan Mekka, en als je in Macau rondkijkt zou je haast denken dat bij de Aziaten het gokken in hun DNA zit. In Groot-Brittannië kun je zelfs wedden op het geslacht van een ongeboren Windsor-baby.

Hier leurt keizer-koster Stefaan Van Hecke al jaren met zijn verbodswet en vond in justitieminister Vincent Van Quickenborne de nuttige collaborateur om zijn discriminerende wet door het parlement te jagen. In 2022 ging er nog 61 miljoen euro aan reclamegeld naar de media, waarvan 44% betaald werd door de Lotto. Het totaalbedrag van 9,2 miljoen euro voor radioreclame werd zelfs exclusief betaald door de Nationale Loterij. Geen wonder dat alle overkoepelende mediaorganisaties ((La Presse.be, de Vlaamse Nieuws- en Audiovisuele media…) nu protesteren tegen het wegvallen de overige 66% aan reclame-inkomsten.

Ook de sport wordt door groene moraalridder Van Hecke buitenspel gezet. Zestien van de 18 voetbalploegen in onze eerste klasse worden ten bedrage van ongeveer 10 miljoen euro per jaar gesponsord door gokbedrijven. Union SG zal nog mogen voortsjotten met Lotto op zijn voetbalshirt, maar bij Zulte-Waregem moet Napoleon Games binnenkort van het truitje. Bitcoin zal de voetbalclubs wel uit de nood helpen tot een groene inquisiteur er ook daar graten in ziet, maar het blijft een zware aderlating voor vele sportploegen zoals hockey, basketbal, volleybal, tennis en wielrennen. De Lotto-wielerploeg mag ook blijven voort fietsen, maar Intermarché Circus-Wanty en Pauwels Sauces Bingoal cycling team moeten verder op lege tubes.

De Lotto-wielerploeg is het speeltje van Jannie Haek. De man was jarenlang kabinetschef van toenmalige SP.A-ministers Louis Tobback en Johan Vande Lanotte. Hij werd in 2005 door de socialistische zuil benoemd tot gedelegeerd bestuurder van de NMBS-holding, maar deed daar de trein zo ontsporen dat hij moest verkassen naar een uitloopbaantje bij de Nationale Loterij. Als bemoeizuchtige captain of cycling reed hij het Lotto-wielerteam mee de gracht in. Lotto is nu gedegradeerd tot een tweederangs continentale ploeg. De Raad van Bestuur van de Nationale Loterij is een politiek gekleurde bollenwinkel die met sponsorgeld strooit volgens een communautair wafelijzerprincipe en volgens de partijlidkaart van de bestuursleden.

In oktober 2021 stapte Jannie Haek op kousevoeten naar minister Van Quickenborne met een bedrag van 30 miljoen extra aan monopolierente (uit te betalen over 3 jaar). “Smeergeld” om de kansspelwet aan te passen in het voordeel van de Lotto, en om reclame te beteugelen voor de casino’s en de private gok- en wedkantoren. De Open VLD- verbodsminister plooide (zie  p.25 van notificaties van de meerjarenbegroting- ministerraad 20.10.21). In feite was dit kortzichtig zakgeld, in vergelijking met de bedragen die in de sector omgaan, en met het geld dat de overheid door een reclameverbod kan verliezen aan belastingsinkomsten. Daarnaast zal met zo’n verbod de illegale online goksector zijn marktaandeel kunnen vergroten.

(Lees verder hieronder.)

Je moet al ver heen zijn om niet te beseffen dat gokken-net als alcohol-een maatschappelijk probleem is. Maar “chassez le naturel, il revient au galop”. Julius Caesar zei 2.180 jaar geleden al dat de Belgen de dappersten aller Galliërs waren, maar ook hardwerkende en dobbelende drinkebroers. Wie het gokken met de nodige politieke realiteitszin benadert krijgt al vlug het verwijt van goklobbyist. Een rol die nochtans een tijdje door MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez opgenomen werd. Maar toen de roeptoeter tijdelijk uitstel van reclame-executie kreeg voor zijn eigen amateursjottersclub Francs Borains waarvan hij ook praeses is, hield hij zijn rechtse rug niet meer recht. Hij beval zijn Kamerleden thuis te blijven terwijl de wet in de commissie van het parlement op 6 maart gestemd werd. Lafheid is een blauwe politieke deugd.

Het opzet van de reclameban is verslaving te bestrijden. Een nobel doel. Je kunt je echter afvragen of het wel nodig is om een algemeen reclameverbod in te voeren voor 99,8% van de bevolking, als volgens Sciensano (jawel, het instituut dat we kennen van de covid-cijfers) slechts 0,2% van de bevolking een hoog risico loopt op gokverslaving. Verbod is het wapen van een zwakke overheid, efficiënt sensibiliseren, controleren en handhaven is deze van een sterke overheid. Ik heb geen enkel probleem met een reclameverbod op gokken, maar dan moet het gelden voor iedereen. Ook voor de staatskolchoze “de Lotto”. De Nationale Loterij is het meest gediversifieerde en verslaving verwekkende gokbedrijf met een jaarlijkse omzet van om en bij de 1,5 miljard euro. Voor elke verslaving bestaat er bij de Lotto een spel. Krasloten: Win for life (Word schandalig rijk !), Subito, Lucky 13, Winter Magic, Cash, Astro, Super 20, Bingo Tree, ‘21’, Hit the Jackpot en Presto. Loterijen: Vikinglotto, Lotto, Keno, Joker +, Pick 3 en Euromillions. Sportweddenschappen: Scoore. Online gokken: maar liefst 64 online gokspelletjes (Woohoo-games). Deze spelletjes hebben een format dat ook kinderen en tieners aantrekt.

Terwijl de private goksector aan draconische maatregelen onderworpen is (leeftijds-en speellimiet, afstand tussen speelhallen, controle van identiteit en van de zwarte of EPIS- lijsten …) slijt de Lotto haar producten nagenoeg zonder controle op al haar 7.000 verkooppunten (krantenwinkels, benzinestations, festivals…). Zo’n kwart van de spelers die vrijwillig op de EPIS-lijst staan – en dus van zichzelf weten dat ze een gokprobleem hebben –beginnen opnieuw te gokken met producten van de Nationale Loterij, die niet gebonden zijn aan de EPIS-wetgeving. In de krantenwinkels die sportweddenschappen organiseren is de EPIS-lijst niet van toepassing. Voogdijminister van overheidsbedrijven Petra De Sutter Groen) liet BPost 170 Pressshops verkopen aan het gokconcern. Hoe groen van schaamte zou je moeten zijn?

Verschillende internationale studies hebben al aangetoond dat krasloten net zo verslavend zijn als casinospelen, bingo’s of sportweddenschappen. Uit de factsheet “Gokken” (december 2021) van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) blijkt dat ca. 30% van alle +15-jarigen met een van de producten van de Nationale Loterij gokt. In 2018 werd aan gokkers hun cumulatief jaarlijks speelgedrag gevraagd: 54 % speelde met een van de loterijspelen, 44% kocht krasbiljetten, 6 % speelde op sportweddenschappen, 5 % op informele weddenschappen en 3% op videospelen. Gokken op casinospelen (2%) en poker (1%) kwamen minder voor. Nog volgens het rapport werden in 2019 zo’n 2 miljoen spelersaccounts voor online gokken geopend, waarvan de helft of 1 miljoen bij de Nationale Loterij. Op 16 november 2022 liet de Kansspelcommissie, de toezichthouder en kansspelregulator, aan minister van Justitie Van Quickenborne nog weten dat de Woohoo Games (goed voor 400 miljoen euro omzet) moeten gekwalificeerd worden als gokspelen en bijgevolg onderhevig moeten zijn aan de Kansspelwet van 7 mei 1999. Volgens Dr. Michael Auer die Game Risk Assessment uitvoerde, zijn de online games van de Nationale loterij even “hoog” verslavend als de gokautomaten in de casino’s en de speelhallen.

De Kansspelcommissie is zelf geen voorstander van een vergaand reclameverbod. In haar advies aan de regering zegt de kansspelregulator dat ze eerder pleit voor een verscherping van de maatregelen naar de meest kwetsbare groepen. Legale operatoren, publiek of privaat, dienen op eenzelfde manier behandeld te worden. Verslaving bestrijden is gebruikt als alibi voor het reclameverbod, maar monopolyvorming voor het staatsbedrijf Lotto was eigenlijk het doel. Het is in wezen marktvervalsing en ondemocratisch favoritisme, afgekocht met 30 miljoen euro gelegaliseerd smeergeld door dogmatische groene dwangknuffelaars.