Privacywaakhond kan niet meer alle wetgeving grondig controleren

De verschillende Belgische regeringen overstelpen de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), de vroegere Privacycommissie, met adviesaanvragen. De privacywaakhond kan minder werk op maat verrichten. ‘Extra personeel is welkom.’

‘Gezien het uitzonderlijk grote aantal adviesaanvragen dat momenteel bij de Autoriteit wordt ingediend en bij gebrek aan voldoende personele middelen, is de Autoriteit niet in staat om alle adviesaanvragen te behandelen.’

De paragraaf, die deel uitmaakt van een zogenaamd ‘standaardadvies’, wordt sinds vorig jaar al honderden keren afgeleverd door de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), de vroegere Privacycommissie.

Maandelijks krijgt de privacywaakhond tientallen verzoeken van alle regeringen en parlementen van ons land om adviezen te geven over onder meer wetsontwerpen en -voorstellen. Via niet-bindende adviezen van het Kenniscentrum van de GBA wordt gecontroleerd of de teksten voldoen aan de regels rond gegevensbescherming en privacy. Dat moet wetgeving robuuster maken en latere vernietiging vermijden.

Om tijd en middelen uit te sparen, reageert het Kenniscentrum steeds meer met ‘standaardadviezen’. Die gaan niet in op de specifieke inhoud van de voorgestelde wetgeving, maar wijzen in het algemeen op de geldende richtlijnen.

Volgens de GBA vormt niet alle wetgeving een risico op een ‘significante inbreuk op de rechten en vrijheden’ van mensen. De waakhond legt tegelijkertijd een groot deel van de verantwoordelijkheid bij regeringen en parlementen.

De aanvrager van een advies kan namelijk zelf aangeven of de voorgestelde wetgeving privacyrisico’s inhoudt. Als de regering of het parlement dat risico laag inschat, dan groeit de kans dat de GBA een standaardadvies geeft. Een aanvrager die de impact op de gegevensbescherming onderschat, omzeilt dus mogelijk een streng advies.

‘Soms jammer’

Het standaardadvies werd pas vorig jaar ingevoerd. In 2022 gaf de GBA 73 standaardadviezen. Daarnaast gaf ze 205 inhoudelijke adviezen. Op basis van een telling door Knack zou de GBA dit jaar al ruim 300 standaardadviezen hebben verstrekt.

De vraag is in welke mate de werkdruk op de Gegevensbeschermingsautoriteit de kwaliteit van de wetgeving beïnvloedt.

Dat pakweg het koninklijk besluit over de registratie van binnenschepen een standaardadvies krijgt, lijkt op het eerste gezicht aannemelijk. Maar wat te zeggen van een wetsontwerp van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) dat Fedasil de toestemming geeft om privégegevens van eigenaars van leegstaande panden op te vragen bij onder meer de FOD Financiën? Ook dat wetsontwerp kreeg een standaardadvies.

Cédrine Morlière, directrice van het Kenniscentrum en voorzitster van de Gegevensbeschermingsautoriteit, vindt het in sommige gevallen ‘volledig verantwoord’ om een standaardadvies te geven. ‘In andere gevallen is het jammer. Maar we doen ons best met de medewerkers die we hebben.’

De waakhond krijgt er jaar na jaar meer aanvragen bij. Zo kreeg de GBA vorig jaar 323 aanvragen. Tussen januari en oktober van dit jaar ging het om maar liefst 510 aanvragen.

Volgens Morlière is er niet toevallig nu een piek: ‘We zitten in de laatste maanden van de regeerperiode. Alle ontwerpen worden uit de la gehaald.’

Morlière erkent dat de politiek tegenwoordig meer in de GBA investeert dan vroeger, maar blijft benadrukken dat meer personeel welkom is. Nu schommelt het personeelsbestand rond de 70 medewerkers. ‘Hoe sterker we staan, hoe meer we kunnen bijdragen tot kwalitatieve wetgeving, met minder risico’s voor wetgever en burger.’

De privacywaakhond kampte tot voor kort met een interne malaise. De vijf directeurs van de verschillende diensten binnen de GBA lagen jarenlang overhoop met elkaar. Vorig jaar werden twee directeurs ontslagen.