‘Ik had het nooit gedacht, maar ik stel vast dat er iets is begonnen bij het Vlaams Belang.’ N-VA-voorzitter Bart De Wever verbaasde vorige week in De Tafel van Gert met een goedkeurend knikje richting Vlaams Belang. Het bevalt hem wat daar de voorbije maanden allemaal is gebeurd. Filip Dewinter is ‘naar achteren geschoven’ en Dries Van Langenhove zelfs ‘buitengezet’. De Wever, die drie jaar geleden nog zei dat hij liever uit de politiek stapt dan een akkoord te sluiten met het Vlaams Belang, liet daarmee een heel ander geluid horen dan de meeste N-VA’ers recent verkondigden. Politoloog Bart Maddens (KU Leuven) kent het gebied tussen de twee partijen als geen ander.
Wil het Vlaams Belang echt veranderen om een geloofwaardige coalitiepartner te worden voor N-VA?
Bart Maddens: Ja. Het is nooit helemaal duidelijk geworden waarom Dries Van Langenhove de partij precies heeft verlaten, maar Filip Dewinter is inderdaad om die reden naar de achtergrond verschoven. Er zijn nog andere tekenen die daarop wijzen. Voorzitter Tom Van Grieken zal als grote stemmentrekker van de partij de Antwerpse lijst voor het Vlaams Parlement en niet voor de Kamer aanvoeren. Daar wordt door sommigen een tegemoetkoming in gezien aan de N-VA: die partij vroeg aan het Vlaams Belang om federaal niet aan de verkiezingen deel te nemen, aangezien zijn stemmen daar nutteloos zijn. Lode Vereeck zal in Antwerpen die federale lijst trekken. Vereeck is niet bepaald een stemmenkanon en past ook in de strategie van de partij om zichzelf een serieuzer imago aan te meten.
De Wever legt zich erbij neer dat hij het momentum van Van Grieken niet kan breken.
Zetten zulke stappen de deur naar samenwerking open?
Maddens: Die uitspraken van De Wever passen toch vooral in de strategie van de N-VA om over het Vlaams Belang telkens warm en koud te blazen. In het ene interview krijgen we de indruk dat de deur echt dicht is, terwijl ze een week later inderdaad toch weer op een kier blijkt te staan. Die dubbelzinnigheid is er ondertussen al jaren.
Ik vond de meeste kopstukken van de N-VA de laatste tijd heel duidelijk: met het Vlaams Belang kunnen wij geen zaken doen.
Maddens:(blaast) Dat zeggen ze, ja. U moet eens kijken naar wat ze doen. In 2019 heeft de N-VA een kleine maand ernstig onderhandeld met het Vlaams Belang over een Vlaamse regering. Dat was allerminst een beleefdheidsrondje. In 2019 was Dries Van Langenhove nochtans net verkozen vanaf een lijst van het Vlaams Belang en was Filip Dewinter lijsttrekker en boegbeeld. Wat toen mogelijk was voor de N-VA, moet in 2024 ook kunnen.
Iets anders: De Wever zei in De Tafel van Gert ook dat hij na de verkiezingen niet langer wil samenwerken met partijen die akkoorden sluiten met de PVDA. Vooruit zal eerst haar coalities met die partij in Borgerhout en Zelzate moeten opzeggen voor er van een coalitie met de N-VA nog sprake kan zijn. Dat is al een forsere uitspraak, waar hij straks ook echt op kan worden afgerekend.
Samenwerking met het Vlaams Belang zal voor de N-VA altijd een plan B zijn.
Wat is uw aanvoelen over de samenwerking tussen N-VA en het VB?
Maddens: De N-VA is altijd tegen het cordon sanitaire geweest. Anderzijds is het al lang duidelijk dat die partij vandaag op de centrumkiezers van CD&V en Open VLD mikt. Ze heeft zich erbij neergelegd dat ze het momentum van Tom Van Grieken en het Vlaams Belang niet kan breken. De partij zal campagne voeren op sociaal-economische thema’s. Dat bewees De Wever eens te meer in het campagnefilmpje dat hij vorige week lanceerde. Ik heb altijd gedacht dat zijn boekje over woke slechts een sideshow was. Net als het migratiethema zal dat nooit een speerpunt van de campagne worden. Voor de centrumkiezers moet ook de afstand met het Vlaams Belang groot genoeg blijven.
(Lees verder onder de preview)
Wat vaak ook wordt beweerd: de N-VA scheurt in tweeën als ze samenwerkt met het Vlaams Belang.
Maddens: Voor niemand binnen de N-VA is een samenwerking met het Vlaams Belang een voorkeursscenario. De liefde voor die partij is echt niet zo groot, want het is het Vlaams Belang dat de N-VA in 2019 vernederd heeft. Partijen die in dezelfde vijver vissen om kiezers te halen, en zelfs een zekere ideologische affiniteit hebben, kunnen elkaars grootste vijanden zijn. De N-VA hoopt in 2024 de draad van 2020 weer te kunnen oppikken en een groot akkoord te sluiten met de PS over een staatshervorming. Pas als dat onmogelijk blijkt, omdat federaal niemand over een staatshervorming wil praten of omdat er gewoon geen meerderheid meer voor is, zal er binnen de N-VA weer naar het Vlaams Belang gekeken worden voor een eventuele samenwerking in Vlaanderen. Gesteld, trouwens, dat ze samen een meerderheid hebben. Maar dat zal altijd plan B zijn.
