Waarom is PVDA-parlementslid Jos D’Haese de onbenoemde premier van TikTok? En waarom doet Vlaams Belang het dan weer beter op Facebook? Philippe De Vries (UAntwerpen): ‘TikTok staat haaks op ons politieke model.’
Zowel PVDA als Vlaams Belang zijn partijen aan de uitersten van het politieke spectrum. Waarom doen zij het zo goed op sociale media?
Philippe De Vries (doctor in de sociale wetenschappen, UA): Die extreme partijen zijn inderdaad sterk aanwezig op sociale media. Dat zie je al wanneer je naar de budgetten kijkt die ze eraan besteden. Let wel: op TikTok mag je geen politieke reclame voeren. Daar heerst er veeleer een celebritycultus. Kijk maar naar Jos D’Haese (PVDA).
Jos D’Haese doet toch aan politiek op TikTok, al is het niet met betaalde campagnes?
De Vries: Dat is absoluut waar. TikTok dient vandaag vooral als imagoversterkend medium voor individuele politici, zoals het geval is met D’Haese. Hoe zich dat vertaalt in stemgedrag valt nog te bekijken.
Uit onze enquête over jongeren en politiek blijkt dat jongeren weinig politici kennen. Behalve dan, opnieuw, Jos D’Haese, naar wie ze verwijzen als ‘die van TikTok’.
De Vries: Extreme partijen maken erg efficiënt gebruik van sociale media om hun publiek aan zich te binden. Vlaams Belang en PVDA maken geen deel uit van de regering. Daardoor kunnen ze straffere uitspraken doen om de eigen achterban te blijven overtuigen. Zo ontstaan er echokamers. Nochtans is het net belangrijk is om alle standpunten te horen voor je een politieke mening vormt.
Lees verder onder de preview)
Op Facebook is Vlaams Belang opvallend populair. Kunt u dat verklaren?
De Vries: Extreemrechtse partijen waren al heel vroeg aanwezig op Facebook. In de klassieke media waren ze minder zichtbaar, dus zagen ze hun kans schoon om zelf een platform te creëren op sociale media. De partij heeft een goede strategie op Facebook: ze maakt er een groot budget voor vrij en de mensen van het communicatieteam weten heel goed welke onderwerpen ze er moeten aansnijden. Op TikTok scoort Vlaams Belang met Tom Van Grieken dan weer veel minder.
Hoe komt dat?
De Vries: Van Grieken komt formeler over en is daardoor minder herkenbaar voor jongeren. Hij verschijnt vaak in pak en zijn boodschappen klinken ingestudeerd. Dat is bij Jos D’Haese niet het geval. Die komt heel authentiek over. Waarschijnlijk scoort hij daarom zo goed op TikTok: het is een medium dat spontaniteit beloont.
Via TikTok kunnen politici jongeren bereiken die voor de eerste keer gaan stemmen. Hoe genuanceerd is hun beeld over politiek, en welke gevolgen heeft dat voor de democratie?
De Vries: Politieke boodschappen via TikTok bevatten weinig nuance. Ze zijn vaak een slordig mengsel van entertainment en informatie. TikTok staat in feite haaks op ons politiek model. Het is een platform dat een personencultus in de hand werkt. Langs de andere kant bepalen politieke partijen het Belgische politieke landschap. Dat kan bij jongeren tot teleurstelling leiden, wanneer ze in het stemhokje hun geliefde politicus niet terugvinden omdat die niet in hun stad of kieskring opkomt. Op Facebook blijven de partijpagina’s het wel goed doen: daar is de link met de partij groter.
De centrumpartijen lijken de boot te missen. Formuleren ze daardoor niet steeds scherpere standpunten formuleren voor de clicks en de likes?
De Vries: Centrumpartijen zoals CD&V en Open VLD hebben het over het algemeen moeilijk om thema’s te vinden waarmee ze zich kunnen profileren. Dat vertaalt zich online in een onduidelijke positionering. Sommige politici durven zich daarom wel eens laten opmerken. Denk aan het TikTok-filmpje van Sammy Mahdi over de Reuzegommers, waarmee hij een groot aantal nieuwe volgers heeft gewonnen. Als zijn doelstelling was om boven het maaiveld uit te steken, dan is Mahdi in zijn opzet geslaagd. Maar klassieke partijen moeten daarmee uitkijken.
En dat speelt in hun nadeel op sociale media?
De Vries: Zeker. Wanneer de algoritmes van TikTok en Facebook een bepaald bericht meer onder de aandacht brengen, dan baseren ze zich niet op de inhoud van het bericht, maar op de hoeveelheid opschudding het veroorzaakt. Dat is een voedingsbodem voor misinformatie.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier