‘Overheid kleiner en efficiënter maken? Ook België heeft nood aan een Elon Musk’

Hendrik Bogaert is voormalig staatssecretaris voor de Modernisering van de Openbare Diensten.  Hij denkt dat ook ons land gebaat zou zijn bij een Elon Musk, die deze week van Donald Trump een functie kreeg om de overheid efficiënter te maken. ‘Het heeft geen zin dat elk departement van justitie, werk of politie een eigen administratie heeft.’

De volgende Amerikaanse president Donald Trump is van plan om Elon Musk, de topman van autobouwer Tesla en ruimtevaartbedrijf SpaceX, te benoemen aan het hoofd van een ministerie voor ‘overheidsefficiëntie’. Musk moet het nog op te richten ministerie gaan leiden samen met zakenman en biotechondernemer Vivek Ramaswamy.

De bedoeling is dat ze de Amerikaanse overheid grondig kleiner en efficiënter gaan maken. Zouden we hier ook gebaat zijn bij een lokale Elon Musk?

Verwacht wordt dat Musk en Ramaswamy er stevig in zullen vliegen.  Er wordt nu al gesproken over ‘een schok door de overheidssystemen’.  De missie is ‘om op grote schaal structurele hervormingen door te voeren’, en ‘met een ondernemende blik alles te herbekijken’.  Hun doel? ‘Dat de bureaucratie ontmanteld wordt, overbodige regulering wordt weggenomen en de federale agentschappen worden geherstructureerd.’  Het is een objectief om u tegen te zeggen.

Ook België heeft nood aan een Elon Musk. Ons overheidsbeslag is dubbel zo hoog als in de VS, en er is dus in verhouding twee maal zoveel potentieel om aan efficiëntie te winnen.

Het is belangrijk om te beseffen dat we hier gelukkig een andere ideologische samenleving met collectieve gezondheidszorg hebben, bijna gratis onderwijs en collectieve pensioenen.  Maar dat dit dan dubbel zoveel moet kosten in overheidsbeslag, dat is onnodig. 

Om de kosten te drukken zal evenwel een in verhouding nog sterkere ommezwaai nodig zijn dan in de VS. Hoe kunnen we dit realiseren? 

Mijn ervaring is dat dit niet lukt via voorzichtig schaven en vragen. Zo hebben we ten tijde van de regering-Di Rupo op twee jaar tijd zo’n 350 miljoen euro bespaard bij de federale overheid, en daar waren we toen fier over.  Maar dit is peanuts in vergelijking met het ganse potentieel aan besparingen dat er ook vandaag nog altijd voor ons ligt, als het gaat over de werking van de overheid.

Mijn overtuiging is dat er één ‘back office administratie’ moet komen voor de totale federale administratie.  Het heeft geen zin dat elk departement van bijvoorbeeld justitie, werk, politie enzovoort een eigen administratie heeft.

Dit kan omdat we toen ontdekt hebben dat er, verrassend genoeg, in de hele overheidsadministratie ongeveer 15 administratieve processen zijn die overal hetzelfde zijn.  Die kunnen onder één en dezelfde minister van Administratie gerund worden. Dan pas zullen er fundamentele besparingen komen. We kunnen komaf maken met de situatie waarbij elke minister een eigen administratie heeft. Er zullen geen tegenstrubbelingen meer zijn, geen dubbels, en geen baronieën.

De positieve gevolgen zijn duidelijk. Een minister kan zich dan concentreren op zijn of haar beleid. Daarnaast is er dan een minister, die de administratie runt voor alle ministers damen. Dat is meteen een grote zorg minder voor alle ministers.

Het potentieel van zo’n operatie is bijzonder groot, en loopt al gauw in de miljarden. Dit is geld dat we absoluut nodig zullen hebben om te leven volgens de idealen en inzichten die we vandaag hebben.

Hendrik Bogaert is gemeenteraadslid in Jabbeke. In de regering Di Rupo was hij staatssecretaris voor de Modernisering van de Openbare Diensten.