‘Onze omgeving hebben we verprutst: keuzes uit het verleden breken ons nu zuur op’

‘Van alle lidstaten van Europa zijn de Europees beschermde habitats er in België het ergst aan toe. En dat is niet de schuld van de Walen’, schrijft Diemer Vercayie van Natuurpunt. ‘De recenten uitspraken van Vlaams minister Gwendolyn Rutten en bij uitbreiding de houding van de Vlaamse regering zijn stuitend.’

Elke politicus is voor natuur, tot er concrete maatregelen op tafel komen en belangen op het eerste zicht lijken te botsen. Natuur mag iets betekenen zolang die op geen enkele manier verhindert om verder te doen zoals we bezig waren. Minister Gwendolyn Rutten maakt het de laatste weken misschien nog het bontst. Komt natuurherstel in de weg te staan van vergunningen voor nieuwe bedrijvigheid? Laten we dan maar de Europese natuurbeschermingswetgeving op de schop nemen! We trekken meteen ook even de natuurverenigingen door het slijk. “Ze willen terug naar vroeger, liefst naar toen er nog geen mensen waren.” En nog meer: “Ze weten niet waar ze mee bezig zijn, want vroeger was het hier toch allemaal bos? En het zijn zelf de grootste ontbossers omdat ze per se veen en heide willen!”

Als kersvers minister van samenleven kan dat tellen! Wat een kaakslag is dat voor de 48.000 vrijwilligers van Natuurpunt die zich onbaatzuchtig inzetten voor natuurherstel! En wat een kaakslag voor de 130.000 gezinnen die lid zijn van Natuurpunt en de leden van andere natuurverenigingen in Vlaanderen, evenals de burgers en bedrijven die actief het natuurherstel met persoonlijke middelen steunen ten bate van de maatschappij.

Zoals een recente wetenschappelijke studie aantoont is ons landschap – ook voor de komst van de mens – altijd een mengeling van bos en open habitats zoals parkbos en graslanden geweest. Maar het meest stuitende en verontrustende is de houding en het polariserende discours wars van wetenschappelijke kennis. 

Vlaanderen in de staart van Europa

Die houding van minister Rutten en bij uitbreiding van de Vlaamse regering is stuitend. Op een moment dat soorten sneller uitsterven dan ten tijde van het uitsterven van de dino’s, op een moment dat het Wereld Economisch Forum aangeeft dat klimaatverandering en de biodiversiteitscrisis de top 3 aanvoeren van de risico’s voor een welvarende economie, vinden Vlaamse toppolitici dat ze op de rem moeten duwen voor bestaande en nieuwe natuurbeschermingswetgeving.

(Lees verder onder de preview.)

Vlaanderen kan dat nochtans gebruiken. Van alle lidstaten van Europa zijn de Europees beschermde habitats er in België het ergst aan toe. En dat is niet de schuld van de Walen. De bossen zijn overigens het minst bedreigd. De meest bedreigde habitats zijn natte natuur, duinen en graslanden. 28% van onze gekende biodiversiteit is met uitsterven bedreigd en de helft daarvan zijn soorten gebonden aan natte natuur. 

Keuzes

De staat van onze natuur in Vlaanderen heeft niets met onze bevolkingsdichtheid of sterke industrialisatie te maken, maar alles met keuzes. Het was een keuze om sinds 1950 zowat al onze rivieren in strakke keurslijven te steken met dijken pal op de oevers en de natuurlijke overstromingsgebieden te draineren. Het was een keuze om drie keer zoveel vlees te produceren dan de Vlaming opeet, ten koste van de gezondheid van onze waterlopen en de natuur. We exporteren het vlees en we blijven zitten met de stront en de meest vervuilde waterlopen van Europa. Het was een keuze om geen streng ruimtelijk ordeningsbeleid te voeren, ten koste van onze open ruimte, onze natuur en onze gezondheid en de grootste ruimteverspiller te zijn van Europa. Het was een keuze om het door Europa verplichte herstel van onze natuur minimalistisch en versnipperd in te vullen.

Die keuzes uit het verleden breken ons nu zuur op. Dijken op de oevers, houden overstromingen niet tegen in ons veranderend klimaat. Ruimte voor water in de natuurlijke overstromingsgebieden gecombineerd met winterdijken, kunnen wel onze huizen beschermen. Natuureilandjes kunnen onze biodiversiteit niet redden, robuuste, verbonden gebieden wel. En ja, ook in Vlaanderen is daar plaats voor. 

(Lees verder onder de preview.)

Kiezen voor de toekomst

We zijn zowat de meest vervuilde regio van Europa. Wij hebben onze omgeving verprutst. Moet Vlaanderen dan in de EU op de rem gaan staan? Moeten we als laatste in de competitie de spelregels gaan aanvallen? Alstublieft. Laat ons blij zijn met de ambitie die Europa vooropstelt en kiezen voor de toekomst. Heel wat bedrijven doen dat al op eigen initiatief, vanuit het besef there’s no business on a dead planet, of op een verzopen Vlaams platteland. Bedrijfsleiders zijn ook mensen die (met hun gezin) in een gezonde en aangename omgeving willen leven en liefst de voeten droog houden. En daar kunnen natuur-gebaseerde oplossingen een belangrijke rol in spelen.

Waar de Vlaamse overheid haar impactstudie over de Natuurherstelwet toespitste op vergunningverlening, maakte de Europese Commissie wel een volledige impactstudie waarbij nadelen en voordelen afgewogen werden. Conclusie: elke euro geïnvesteerd in natuurherstel levert 8 tot 38 euro op voor de maatschappij. Het Waterbomrapport geeft een indicatie wat samenwerken met natuur en herstel van natte natuur voor Vlaanderen zou kunnen bieden. Natuurherstel werkt. Voor de biodiversiteit én voor ons. 

Niets is verworven

Zoals de verkiezingsuitslagen in Nederland van vorige week, zijn ook de uitspraken van een aantal van onze Vlaamse politici een wake up call. Geen enkele strijd is ooit gestreden. Niets is verworven. Elke generatie moeten we voeden met de waarden die we belangrijk vinden. We moeten blijven tonen wat de waarde is van een bloem en wat gras dat nog groen is. Hoe onze bloemrijke graslanden en natte natuur essentieel zijn voor de bescherming van onze inheemse biodiversiteit en onze huizen droog houdt. Dat naast de bomen ook het zicht op de zee gevrijwaard moet worden van bouwwoede. Hoe herstel van duinen niet alleen bedreigde diersoorten redt, maar ook onze kuststeden en het West-Vlaamse achterland kan beschermen tegen de stijgende zeespiegel. Natuurherstel biedt kansen. Is dat niet wat ondernemers kenmerkt? Kansen zien?

Oproep aan onze politici

Laten we dus de handschoen opnemen, de ambitie van Europa voor natuurherstel omarmen en blij zijn met de grote budgetten die vrij gemaakt worden om onze leefomgeving weer op orde te krijgen. Vlaanderen heeft dat wellicht nog het meest nodig van alle regio’s van Europa. 

Tot slot willen we minister Rutten graag uitnodigen om eens een kijkje te komen nemen op onze bosplantacties. Elk weekend tot en met februari zijn er meerdere acties gepland, overal in Vlaanderen. En kom eens spreken met de mensen die zich inzetten voor natuur in Vlaanderen en waarom ze dat doen.