Als u uw job beu bent, bevat de supernota van formateur Bart De Wever (N-VA) met de trampolinepremie een interessant voorstel: het zou mogelijk worden om ontslag te nemen en toch recht te hebben op een werkloosheidsvergoeding. ‘Deze maatregel zal uiteindelijk een besparing blijken’, zegt arbeidsmarktexpert Ans De Vos.
In de herziene tweede versie van de supernota van formateur Bart De Wever (N-VA) werd volgens De Standaard een opmerkelijk voorstel om de arbeidsmarkt te hervormen behouden. Elke werknemer die al minstens een jaar werkt zou eenmalig zelf ontslag kunnen nemen en toch een werkloosheidsvergoeding krijgen, weliswaar beperkt in de tijd. Wie van die optie gebruikmaakt om een opleiding voor een knelpuntberoep te volgen, krijgt bovendien een hogere uitkering. Het is voorlopig afwachten of De Wever hiermee de potentiële coalitiepartners MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V kan overtuigen.
We leggen de maatregel voor aan Ans De Vos, professor duurzame loopbanen aan de Antwerp Management School en Universiteit Antwerpen.
Dit voorstel wordt ook wel de ‘trampolinepremie’ genoemd. Wat vindt u van die term?
De Vos: (lacht) Ach, het kind moet een naam hebben, zeker? Ik ben geen fan. Het wekt de indruk dat mensen wel eens een foute jobkeuze kunnen maken en dan één kans krijgen om iets anders te kiezen. Maar het gaat niet louter om een foute loopbaankeuze. Het gaat breder over mensen die zich niet meer thuis voelen in een bedrijf waar ze al twintig jaar werken, of die uitgeput zijn doordat de inhoud van hun job is veranderd. Veel mensen blijven te lang steken in een job die ze niet graag doen, of niet meer graag doen. Ze verengen loopbaanzekerheid tot jobzekerheid. Dit initiatief kan hen helpen uit die comfortzone te komen en die grote stap te zetten.
U bent geen fan van de naam, maar dus wel van de maatregel?
De Vos: Klopt, het is een stap in de goede richting. Al jaren roepen zowel werkgevers als werknemers om maatregelen die zorgen voor meer flexibiliteit. Vaak komt die er aan de kant van de werkgevers, maar dit is een belangrijk signaal dat ook de werknemer meer autonomie geeft. Uiteraard moet die maatregel ondersteund worden met begeleiding naar een passender job.
We hebben meer dan een half miljoen langdurig zieken in België. Ga je dat alleen oplossen door hen te re-integreren met dure premies en coaches? Ik denk het niet. Ook dit soort preventieve maatregelen is broodnodig, zodat we de oorzaken kunnen aanpakken. Deze maatregel zal wat geld kosten, maar uiteindelijk een besparing blijken als er minder mensen langdurig uitvallen. De 42-jarige loopbaan bij dezelfde werkgever in hetzelfde tempo, met dezelfde goesting en competenties is voltooid verleden tijd. Toch zit dat ideaalbeeld nog te veel in ons denken ingebakken.
Werkgeversorganisatie VOKA sprak bij eerdere voorstellen voor dit soort maatregelen over de ‘matras van de uitkering’. Moeten we misbruik vrezen?
De Vos: Ik heb geen cijfers die daarop wijzen. Mochten er hierdoor bij bepaalde werkgevers plots veel werknemers ontslag nemen, dan zou dat vooral voor die werkgevers een signaal zijn dat er iets mis is met hun hr-beleid. Maar ik verwacht dat niet. De maatregel lijkt niet bedoeld om mensen een sabbatical te gunnen. Hoewel dat misschien ook niet verkeerd is als mensen na twintig jaar zeer intensief werken daar nood aan hebben. Het is belangrijk om het geheel van de arbeidsmarkthervorming te bekijken en niet op deze ene maatregel en de kostprijs te focussen. Bovendien is de uitkering beperkt in de tijd.
En de werknemer zou maar eenmaal van de optie gebruik kunnen maken.
De Vos: Wat mij betreft zou het vaker mogen. Al is dit experiment in de huidige context al een redelijk grote stap. En ik begrijp ook de voorzichtigheid. Maar zelfs als het meer dan één keer zou mogen, gaan niet plots miljoenen werknemers ontslag nemen. Mensen in beweging zetten die vastzitten in hun job is niet eenvoudig. Dit zal misschien nog onvoldoende blijken voor mensen die zijn vastgeroest.
Kan de hogere premie voor mensen die na hun ontslag een opleiding voor een knelpuntberoep volgen een gamechanger zijn?
De Vos: Dat is te sterk uitgedrukt. Het kan een randvoorwaarde scheppen waardoor iemand tussen twee jobs een opleiding tot leerkracht of verpleger kan volgen. Maar daarmee is bijvoorbeeld het grote cultuurverschil tussen de privé en voor de klas staan niet weggewerkt. Scholen en ziekenhuizen zijn gebaat met arbeidskrachten met een zekere maturiteit. Dus het is absoluut een goed idee om in te zetten op mensen die in hun huidige loopbaan vastlopen.
Is de trampolinepremie nadelig voor werkgevers?
De Vos: Als een werkgever zijn personeel alleen kan behouden omdat ze niet weg durven of kunnen, dan is die werkgever niet goed bezig. Deze maatregel zou hen dus geen angst mogen inboezemen. Integendeel, het kan – samen met andere maatregelen – zorgen voor een flexibelere arbeidsmarkt. En die geeft een bedrijf dan weer de kans om makkelijker nieuwe gemotiveerde krachten aan te trekken. Het is een win-winsituatie.’
