Noël Slangen over Open VLD: ‘Facebookpost van Gwendolyn Rutten verdient geen schoonheidsprijs’

Columnist Noël Slangen overschouwt de chaos bij de Vlaamse liberalen.

‘Zou er op het blauwe hoofdkwartier intussen nog iemand rondlopen met de ambitie om bij de verkiezingen te scoren?’ Noël Slangen windt er maandag in zijn column voor Het Laatste Nieuws weinig doekjes om. De columnist, die tot 2013 voor verschillende partijen – waaronder de Open VLD – communicatieadviseur was, ziet in de politieke fall-out rond de benoeming van adjunct-kabinetschef Paul Van Tigchelt tot minister van Justitie de bevestiging dat de Open VLD op de dool is. ‘Ik weet niet hoe de partij het tij kan keren tegen de verkiezingen’, zegt hij aan Knack.

Uit onvrede met de manier waarop de partijtop haar behandelde, neemt oud-voorzitter Gwendolyn Rutten afscheid van de nationale politiek. Binnen de partij klinkt steun, maar ook gemor over die felle reactie.

Noël Slangen: Die Facebookpost waarin ze haar afscheid aankondigde, verdient ook geen schoonheidsprijs. Haar woorden versterken het beeld van een partij die een zootje ongeregeld is. Op dit moment serveert de Open VLD een moeilijke cocktail. Er zijn zwaarwegende kopstukken die afscheid aan het nemen zijn, zoals Patrick Dewael of Maggie De Block. Dan is er een tussengeneratie waarop de kiezer uitgekeken is, waar Rutten, Bart Somers en Bart Tommelein deel van uitmaken. En verdienstelijke jonge parlementsleden zijn hooguit bekend bij Wetstraatwatchers of in de eigen gemeente. Denk aan een Maurits Vande Reyde.

Snel na de aankondiging van Rutten kondigde Dewael aan dat hij overweegt om als onafhankelijke in de Kamer te zitten. Karel De Gucht reageerde ook op de episode, en had het over een ‘zware politieke vergissing’.

Slangen: De Gucht kon moeilijk anders dan reageren na dat statement van Dewael, er bestaat nog altijd na-ijver binnen de oude top van de Open VLD. Tot voor kort hielden zij echter hun mond over de gang van zaken. Het partijbestuur was een slaperige bedoening. De mensen zaten er vooral om hun eigen zetel te verzilveren, of die van hun nageslacht (zo ijvert Karel De Gucht voor een mooie plaats op de lijst voor zijn zoon Jean-Jacques, nvdr).

Lees verder onder de preview

Waarom doen zij dan nu toch hun mond open?

Slangen: Ik denk dat men de crash ziet aankomen. Toen Vincent Van Quickenborne zijn politieke verantwoordelijkheid nam na de aanslag in Brussel had dat eigenlijk een positief verhaal moeten worden. Zo is Paul Van Tigchelt zeer bekwaam. Bij heel wat kiezers bestaat ook de roep naar een expertenkabinet. Met gewezen kabinetschef Nicole de Moor (CD&V) op Asiel en Migratie en nu Van Tigchelt beginnen we er stilaan te komen.

Maar het is nog maar de vraag of dat allemaal zo’n succes is. Het past ook niet in een politieke logica. Door de manier waarop de top het heeft aangepakt, dreigt een negatieve spiraal die de Open VLD nog grote problemen kan bezorgen.

(Lees verder onder de video)

Of praten de oude kopstukken net omdat Rutten hen na aan het hart ligt?

Slangen: Dat denk ik niet. Rutten zat niet meer in het clansysteem. Dat was een van haar nadelen. Net als Alexander De Croo is zij een einzelgänger. Dat is het grote verschil met de VLD van vroeger. Guy Verhofstadt, Patrick Dewael en Karel De Gucht waren geen vrienden, maar ze werkten goed samen. Zo kwamen er verbindingen tussen hun clans. In het spel van einzelgängers gaat het meer om hofhoudingen, de onderlinge verbinding is weg.

Waarom blijft de partij zo getekend door de clans?

Slangen: Dat heeft te maken met het systeem van ledendemocratie. Leden staan vrij centraal bij de Open VLD, maar dat werkt maar zolang mensen gemotiveerd zijn om überhaupt lid te worden. Die motivatie neemt af in de hele samenleving. Wie vandaag nog lid wordt, is een aanhanger. En dat is vrij letterlijk te nemen, want leden verbinden zich aan bepaalde kopstukken. Zo krijg je dynastieën en clanvervorming.

Opvallend: oud-voorzitter Egbert Lachaert klonk mild. ‘We moeten aan één zeel trekken’, zei hij bij het betreden van het maandagse partijbestuur. Nochtans lag hij de afgelopen maanden overhoop met de partijtop.

Slangen: Lachaert heeft gemerkt dat zijn traject op de buitenbaan niet is aangeslagen bij de achterban. Denk aan een scherp interview in Humo dat hij gaf op het moment van het partijcongres waarop Tom Ongena werd benoemd tot partijvoorzitter. Hij ziet nu een goede gelegenheid voor een bocht.

U bent al langer kritisch voor de manier waarop de partij De Croo als absoluut speerpunt wil uitspelen in de campagne. Waarom is dat?

Slangen: Pas op, ik zet ook de kwaliteiten van De Croo in de verf. Hij was een uitermate sterke vakminister. Zelf zal hij in zijn kieskring Oost-Vlaanderen een goed resultaat behalen, maar dat betekent niet dat dat soelaas zal bieden voor de bredere Open VLD. De naam Alexander De Croo zal niet alles witwassen. Veel mensen binnen de partij weten dat ook.