‘De grote winnaar van deze verkiezingen is de N-VA’, zegt opiniemaker Noël Slangen. ‘Niet alleen omdat ze de grootste partij gebleven is, maar ook omdat ze nu alle sleutels in handen heeft om zowel op Vlaams als op federaal niveau regeringen te vormen – ook gelet op de electorale verschuivingen in Wallonië.’
Hoe verklaart u het succes van de N-VA?
Noël Slangen: Bart De Wever (N-VA) heeft de laatste weken een nieuwe toon aangeslagen, die meer verzoenend was en minder scherp. Ten tweede – en dat is misschien wel de belangrijkste factor – heeft hij de deur dichtgedaan voor een regering met het Vlaams Belang. In Nederland ging de VVD in de fout door de deur open te zetten voor Geert Wilders. En ten slotte heeft De Wever de voorbije weken het centrum van het politieke debat kunnen claimen, met zijn kandidatuur om premier te worden. Zo heeft hij veel zwevende kiezers overtuigd. Méér dan het Vlaams Belang.
Al scoorde het Vlaams Belang deze verkiezingen toch ook erg goed.
Slangen: Het Vlaams Belang heeft het zeer goed gedaan. Ik vermoed dat ze hopen om met dat resultaat iets te kunnen doen bij de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. Het Vlaams Belang heeft nooit gedacht dat het effectief in een Vlaamse regering zou kunnen raken, maar zag deze verkiezing ook wel als een pre-campagne voor de lokale verkiezingen. Daar is het in geslaagd. Zeker als je ziet dat het Vlaams Belang in de meer rurale gebieden zoals Limburg en West-Vlaanderen wel degelijk de grootste partij is.
‘Zuhal Demir is kampioen qua voorkeurstemmen.’
In Limburg behaalt het Vlaams Belang zowat 25 procent op Vlaams en federaal niveau – grosso modo 1 procent meer dan de N-VA.
Slangen: Opvallend is dat die doorbraak van het Vlaams Belang zich voor een flink stuk in de landelijke regio’s situeert, zoals de Maasstreek, waar minder migratie aanwezig is.
Heeft het Vlaams Belang de boerenprotesten dan slim gekaapt?
Slangen: De boerenprotesten hebben in ieder geval een effect gehad om vooral die meer rurale gebieden aan te spreken. Ik ga er niet van uit dat al die nieuwe Belang-stemmers landbouwers zijn. Maar het Vlaams Belang had eerst wel een redelijk stedelijk profiel, en men is het sinds de focus op thema’s zoals landbouw meer als een bredere partij gaan beschouwen, ook in de rurale gebieden.
N-VA-kopstuk Zuhal Demir was bij landbouwers vaak kop van Jut, maar scoort in Limburg toch goed.
Slangen: Demir heeft het zeer goed gedaan. Ze is uiteindelijk de kampioen qua voorkeurstemmen. Wellicht heeft ze door de lijn die ze gekozen heeft wel meer stemmen weggehaald bij andere partijen.
Aan de andere kant heeft ze wat moeten prijsgeven aan het Vlaams Belang. Maar ze is sowieso de sterkste, want ze heeft bijna de helft meer voorkeurstemmen dan de Limburgse nummer twee, Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V). Chris Janssens van het Vlaams Belang is de derde en zit op hetzelfde niveau als Brouns. De strijd tussen de drie Limburgse tenoren heeft Demir afgetekend gewonnen.
‘Het land is bestuurbaarder geworden.’
Mag de burger al bij al tevreden zijn met de manier waarop de kaarten zijn geschud?
Slangen: Het zal makkelijker zijn om regeringen te vormen. Het land is minder onbestuurbaar geworden. We leven ook veel minder dan vroeger in, zoals vroeger werd gezegd, twee verschillende democratieën. Dat is goed nieuws om een regering te vormen.
De vraag is natuurlijk hoe die er nu zal uitzien. Want hoewel de N-VA deze verkiezingen gewonnen heeft, is het niet zo dat er nu ineens een breed draagvlak zou zijn voor een miniregering met een beperkte agenda. Dat zullen de andere partijen zeker niet willen. De vraag is ook of de N-VA gedurende anderhalf of twee jaar een aantal harde besparingen wil doorvoeren en dan opnieuw de kiezer tegemoet wil treden. Dat is ook niet ideaal.
De regeringsvorming wordt dus toch nog interessant.
Slangen: Bart De Wever heeft alle sleutels in handen. Maar de kans dat hij daadwerkelijk premier wordt, acht ik redelijk klein. Want het premierschap komt altijd met een prijs. Vraag is of voor de N-VA het openen van een traject naar een nieuwe staatshervorming én het op orde brengen van de financiën niet belangrijker zijn dan de Wetstraat 16 te claimen.
‘Vlaanderen heeft afgerekend met Vivaldi-bestuur’: alle reacties op een rij
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier