Nadia Naji (Groen): ‘Voor mij is dé uitdaging van de komende jaren het uitbreiden van het openbaar vervoer’

Deze campagne laat Knack het woord aan u. In mei gaan lezers die met een vraag zitten op onze redactie in gesprek met zeven van Vlaanderens belangrijkste politici. Deze week: covoorzitter Nadia Naji, covoorzitter van Groen.

Niels Morsink (37), adviseur bij de SERV, Deurne

Het aantal langdurig zieken stijgt al jaren heel sterk. Wat wil uw partij daartegen doen?

Nadia Naji: Er wordt veel te weinig over langdurig zieken gepraat, terwijl daar menselijk én financieel gigantische winsten te halen vallen. Meer dan bij de werklozen ook. Een hele groep mensen zit thuis tegen wil en dank. Hoe zorgen we ervoor dat niet zo massaal veel mensen een burn-out krijgen, en hoe krijgen we mensen met een burn-out weer aan de slag? Werkbaar werk moet daarvoor veel belangrijker worden: recht op deconnectie, recht op twee dagen per week thuiswerk in sectoren waar het kan en voor ons ook het optrekken van het minimumaantal vakantiedagen naar 25. We hebben er in België redelijk weinig in vergelijking met andere landen. Als we allemaal langer moeten werken voor ons pensioen, moeten we mensen ook de kans geven om genoeg tijd te kunnen nemen voor momenten zoals de geboorte van een kind.

Knack: Wij hebben veel meer langdurig zieken dan in andere landen. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) maakte een begin van een meer controlerende aanpak. Staat Groen daarachter?

Naji: Het hangt ervanaf wat de insteek is. Sommige politici willen die mensen met de stok zo snel mogelijk weer aan het werk krijgen. Dat is niet duurzaam. De maatregelen van Vandenbroucke zijn iets meer aanklampend. Dat is niet per se slecht, maar die aanpak moet geëvalueerd worden. We moeten sowieso meer kijken naar wat mensen nog wél kunnen in plaats van niet meer. Misschien kan iemand al twee dagen per week aan de slag, laat die persoon daar dan mee beginnen. Ik denk ook dat er jobs zijn die zodanig zwaar zijn dat het onmogelijk is om 38 uur per week aan het werk te zijn. Poetshulpen zijn daar een voorbeeld van. Misschien moeten we het aantal uren voor een voltijdse job voor hen gewoon verminderen.

Jakob Vandevoorde, 31 jaar, stedenbouwkundige, Brussel

Van ons wagenpark bestaat 15 procent uit salariswagens. Die auto’s gaan ook nog eens vooral naar de grootste verdieners. Salariswagens moeten binnenkort allemaal elektrisch zijn, maar onderzoek leert dat ze daarna minder dan gehoopt terechtkomen op de tweedehandsmarkt en nog altijd voor meer verplaatsingen zorgen. Is dat dan wel de juiste strategie?

Naji: Ik vind het pervers dat het goedkoper is om een werknemer een salariswagen te geven dan extra loon. Groen wil dat het liefst uitfaseren als onderdeel van een fiscale hervorming die er ook voor zorgt dat mensen netto meer overhouden. De elektrificatie en dus vergroening van de salariswagens was voorlopig het enig haalbare in deze regering. Dat was belangrijk, maar voor ons is het een eerste stap. De files blijven daardoor inderdaad ook gewoon bestaan, en daar heb je echt andere maatregelen voor nodig. Groen is voorstander van een slimme kilometerheffing. Daarmee valt het wagengebruik ook te sturen, zodat mensen niet allemaal in de spits van en naar hun werk rijden.

Twijfelt u aan uw stemtest? Knack lanceert de Stemtest-check

Knack: Bestaat de kans niet dat we ooit terugkijken op de elektrificatie van de wagen als een vergissing?

Naji: Ik heb liever dat mensen die echt een auto nodig hebben voor hun werk een elektrische nemen dan een fossiele. Maar voor mij is dé uitdaging van de komende jaren het uitbreiden van het openbaar vervoer. Dat moet echt beter worden. Zowel binnen als buiten de steden. De federale regering heeft veel geld geïnvesteerd in de treinen, terwijl De Lijn van de Vlaamse regering haltes moest afschaffen. Ik kom oorspronkelijk uit de Vlaamse Rand, en het is absurd hoe lang je daar nu over doet om er met de bus te raken. En de tickets moeten ook betaalbaar blijven. In Brussel kunnen jongeren en 65-plussers een abonnement van de MIVB krijgen voor één euro per maand.

Pieter Willems (44) zaakvoerder van consultancybedrijf Live from the White House, Bierbeek

Barack Obama was de eerste politicus die verkiezingen won met sociale media. Waarom zijn het in Vlaanderen extreme partijen als het Vlaams Belang die de sociale media domineren en blijft Groen achter? De extremen slagen er daardoor wel in hun thema’s op de agenda te zetten, terwijl klimaat verdwenen lijkt te zijn. Groen is misschien wat braaf?

Naji: Politici moeten zijn waar hun publiek is, voor mij zijn sociale media dus echt niet de duivel. Petra De Sutter is heel actief op Tiktok, en dat is een goede manier om jongeren te informeren. Ze doet dat ook beter dan de politici die daarop zitten om hun hond te showen. Maar ik heb er ook een dubbel gevoel bij. We gaan allemaal veel te laks om met Tiktok. Die app is ongeveer bezit van het Chinese regime. Europa moet daar meer controle over krijgen en strengere regels maken. We verliezen ook nuance. Voor sommige mensen is Tiktok de enige bron van informatie en dat is een serieus probleem.

Denis Durcarme (MR) wil alle politici van TikTok af: ‘Ministers die TikTok blijven gebruiken op privétoestellen, spelen met vuur’

Politici als Theo Francken, Tom Van Grieken of zelfs Conner Rousseau zijn wel degelijk veel meer aanwezig op sociale media dan jullie.

Naji: Dat is nu niet een rijtje van politici waar ik graag in wil staan. (lacht) Ik ga ook geen polariserende content maken omdat ik weet dat zoiets daar beter werkt. Onze wereld is ook niet zwart-wit. Ik volg u misschien dat we daar nog meer aanwezig moeten zijn, maar ik blijf een politicus en geen influencer.

‘Op TikTok heerst een politieke celebritycultus: kijk maar naar Jos D’Haese’

Klimaat is als thema toch scherp en belangrijk genoeg om zelfs zwart-wit te brengen?

Naji: Daar ben ik het mee eens. Ik zal in de campagne ook tot de allerlaatste dag over klimaat blijven spreken. Daar zullen wij altijd heel scherp over communiceren, juist omdat het zo belangrijk is. Klimaat is ook een thema dat nog heel erg leeft bij jongeren, en zelfs bij alle kiezers staat het in het prioriteitenlijstje.

Marc Peeters (66), gepensioneerd technisch verkoopspecialist in bouwmaterialen, Lier

Of we dat nu willen of niet, we zullen de komende jaren weer een defensie-infrastructuur moeten opbouwen. Dat zal handenvol geld kosten. Waarom wordt er niet overwogen om weer een legerdienst of in ieder geval burgerplicht voor jongeren in te voeren? Ook in de zorg zouden ze taken kunnen uitvoeren, en het is leerzaam dat ze eens zien wat er allemaal binnenkomt op de spoedafdeling van een ziekenhuis.

Naji: Ik ben niet voor een verplichte legerdienst. Ons leger moet bestaan uit mensen die dat echt willen doen, dat is een roeping. Ook voor mensen die op een spoedafdeling werken, lijkt het me niet handig dat daar twee of drie studenten de hele dag rondlopen. We gaan de personeelstekorten zo echt niet oplossen. Ik begrijp de doelstelling wel om jongeren de wereld te laten zien, maar dat lukt niet als ze daartoe verplicht worden. Achttienjarigen die niet weten of ze willen gaan werken of nog voortstuderen, kunnen sinds kort al zes maanden lang een stage volgen bij Samenlevingsdienst. We moeten daar misschien wat meer promotie voor maken. Daarnaast vind ik het vak burgerschap in de middelbare school heel belangrijk. Dat lijkt me de plek om de waarden over onze democratie door te geven.

Militaire dienstplicht: zou u willen vechten voor uw land?

We hebben allemaal rechten, maar jongeren beseffen niet meer wat de plichten zijn. Ik heb het gevoel dat jongeren soms afgestompt worden door al het geweld en de ellende die ze te zien krijgen, en daardoor ook de consequenties van hun daden niet meer kennen. Sommige jongeren vinden geweld even normaal als in een cartoon van Tom&Jerry.

Naji: Ik wil geweld niet minimaliseren, maar ik denk dat we vandaag, ook door sociale media, meer geweld te zien krijgen dat vroeger onopgemerkt bleef. Ik heb soms de indruk dat we allemaal – ook jongeren – niet meer goed beseffen dat wat vandaag vanzelfsprekend is dat soms helemaal niet is. Abortus is in dit land pas twee jaar voor mijn geboorte goedgekeurd. We beseffen niet goed dat zulke rechten ons ook weer kunnen worden afgenomen als we niet opletten.

Mumtaaz Viaene (25), renovatieadviseur, Brussel

Kwetsbare mensen leven in steden in steeds slechtere omstandigheden. Er zijn niet genoeg sociale woningen, en de privéhuurmarkt is slecht gereguleerd. Daarbovenop komt voor huizenbezitters vaak nog een renovatieplicht, terwijl het voor een grote groep mensen moeilijk is om daaraan te voldoen. Hoe wilt u de woningcrisis oplossen?

Naji: Dat zijn veel vragen, maar soms zijn er ook al eenvoudige antwoorden: er moeten gewoon meer sociale woningen worden gebouwd. Het kan niet dat Vlaanderen zijn budget daarvoor niet opgemaakt krijgt en het daarom maar aan privéontwikkelaars geeft. Mensen krijgen daarnaast ook pas een huurpremie als ze vier jaar op de wachtlijst voor een sociale woning staan. Schaf die wachttijd af, of verminder die termijn op zijn minst, en keer dat geld ook automatisch uit. Helaas voert de huidige minister van Wonen (Matthias Diependaele (N-VA), nvdr) liever jacht op mensen in armoede in plaats van ze te helpen. Voor huurders moet er ook een objectieve raming komen van wat een woning mag kosten, en die moet effectief worden geïmplementeerd. De helft van die renovatiesubsidies gaat vandaag ook naar de 30 procent rijkste huishoudens. Dat moet eerlijker worden verdeeld.

Er is zo’n tekort aan aannemers dat zij – bijvoorbeeld in Molenbeek, waar ik werk – de luxe hebben om mensen te weigeren, waardoor die nooit een aannemer kunnen vinden. De renovatiedoelstellingen zijn ook daardoor niet realistisch.

Naji: Ze moeten realistisch zijn. We moeten daar ook meer mensen voor opleiden, want we zullen ze hard nodig hebben. Ik denk aan de mensen die bij Van Hool zijn ontslagen. Velen van hen hebben een technisch geschoold profiel, we kunnen hen heel goed gebruiken. De krapte op de arbeidsmarkt is natuurlijk een breder probleem. Uiteindelijk zullen we ook arbeidsmigratie nodig hebben om dat op te lossen. Voor veel partijen is dat een taboe geworden, maar we moeten dat op een manier organiseren dat iedereen erbij wint.

Roland Van Hoorebeke, 73 jaar, gepensioneerd leraar buitengewoon onderwijs, Gent

Een aantal jaar geleden voerden partijen de discussie of kabinetten voor ministers niet beter afgeschaft konden worden. Sindsdien ligt dat vraagstuk in de onderste la. Wanneer wordt het daaruit gehaald?

Naji: Bij ons heeft dat nooit in de onderste la gelegen. Het is onderdeel van de democratische vernieuwing waar wij voor pleiten. Op kabinetten zit veel te veel volk en dat kost veel te veel geld. Politici moeten samenwerken met de administratie, en die administraties zijn vaak op de een of andere manier ook gepolitiseerd. Leidinggevende ambtenaren hebben altijd wel een zekere partijpolitieke kleur. Kabinetten zijn de oplossing voor het gebrek aan vertrouwen tussen politici en hun administratie. Administraties zijn vaak ook niet sterk genoeg, omdat er veel op is bespaard. De oplossing voor ons: de kabinetten moeten kleiner, de administraties professioneler, en het politieke werk moet ook meer naar het parlement verschuiven. De discussies die vandaag tussen kabinetten worden gevoerd, horen vaak thuis in het parlement.

Knack: Democratische vernieuwing moest voor Groen een belangrijke werf worden voor de regering-De Croo. Daarop is uiteindelijk heel weinig gebeurd.

Naji: De andere partijen in de regering kijken daar een beetje anders naar. Het is natuurlijk ook heel democratisch om daarover van mening te verschillen. (lacht) Partijfinanciering is een ander voorbeeld. Alle partijen zullen u zeggen dat daar iets aan moet gebeuren, maar het lukt niet om daarover een voorstel goedgekeurd te krijgen. We zijn met onze coalitiepartners gaan praten, en maakten een lijst van alle voorstellen waarover iedereen het eens was. Zelfs dat voorstel raakte er uiteindelijk niet door.

Sammy Mahdi (CD&V): ‘Ik weet niet of Ben Weyts heel geïnteresseerd is in Onderwijs’