‘Naar Europese regels en Franse wet zou de voltallige Belgische politieke klasse al uit haar rechten zijn ontzet’

Jan Wostyn vergelijkt de veroordeling van Marine Le Pen eerder deze week in Frankrijk met de rechtzaak die drie kleine partijen in ons land hebben aangespannen tegen de wet op de partijfinanciering.

Afgelopen week werd Marine Le Pen veroordeeld door een Franse rechtbank voor misbruik van Europese middelen. Deze middelen zijn bestemd voor de werking in het Europese parlement om bijvoorbeeld wetsvoorstellen voor te bereiden of de Europese commissie te controleren. Na onderzoek bleek dat de middelen werden ingezet voor de nationale partijwerking. De feiten zijn bewezen en de veroordeling is dus terecht.

Politoloog Bart Maddens merkte echter meteen op dat deze praktijk in België gewoon de normale gang van zaken is. Een studie van Vives uit 2022 stelde dat de “gewone” partijfinanciering, intussen opgelopen tot meer dan 80 miljoen euro/jaar, bij ons een fikse onderschatting is, omdat partijen de parlementaire medewerkers in ons land vaak opvorderen om voor de partij zelf te werken. Exact datgene waarvoor Le Pen nu veroordeeld werd. Niet elke partij bezondigt zich in dezelfde mate aan die praktijk, maar potentieel gaat het om zo´n 100 miljoen euro die op die manier kan aangewend voor de eigen partij in plaats van parlementair werk.

Koen Geens merkte in De Afspraak op dat de wetgever in Frankrijk zeer moedig is geweest door strenge wetten te maken om dit soort misbruik van publieke middelen tegen te gaan en er zelfs de straf van onverkiesbaarheid op te zetten. Jammer genoeg vermeldde Geens niet dat de Belgische wetgever nooit dezelfde moed heeft getoond. We brengen vol overgave verslag uit over politieke mistoestanden in de VS of Frankrijk, maar over de eigen democratie zwijgen we liefst zedig, ook al wordt die door de Economist gecategoriseerd als een “gebrekkige” democratie op een beschamende plaats 34 in de Democracy Index, ná Frankrijk en de VS.

Het oude Bijbelse gezegde lijkt hier dus van toepassing: “Waarom kijk je naar de splinter in het oog van je broeder, terwijl je de balk in je eigen ogen niet opmerkt?”. De normvervaging in België op vlak van partijfinanciering én aanwending van die middelen is hemeltergend. Naar Europese regels en Franse wet zou de voltallige Belgische politieke klasse al uit haar rechten zijn ontzet. Onze wetgever is echter niet zo streng en dus draait het systeem gewoon verder. De reden hiervoor is natuurlijk vrij eenvoudig: een onafhankelijke wetgever bestaat in ons land al lang niet meer. De particratie regeert het land, slechter dan ooit tevoren, had Luc De Vos kunnen zingen.

Wie gelooft vandaag nog dat onze parlementsleden in eer en geweten beslissingen nemen in het belang van de natie die zij verondersteld zijn te vertegenwoordigen? Zij volgen slaafs het partijbelang en hun persoonlijke eigenbelang, omdat ze door het huidige systeem ook geen andere keuze meer hebben. Wie uit een partij stapt, teken zijn eigen politieke doodsvonnis.

De combinatie van excessieve partijfinanciering, provinciale kieskringen en een provinciale kiesdrempel van 5% maakt het voor rebelse parlementsleden onmogelijk om hun eigen weg te gaan, zoals bijvoorbeeld Pieter Omtzigt in Nederland wél kon doen. De laatste die het bij ons probeerde was Jean-Marie Dedecker, maar die werd intussen al “overgekocht” door de N-VA, de rijkste en machtigste partij van het land, die zelfs een heuse brug naar Middelkerke in de weegschaal kon leggen.

De zwakte van de Belgische wetgever is dus nefast. Niet alleen slaagt die wetgever er al jaren niet in om de partijfinanciering eindelijk substantieel te reduceren, maar ook de praktijk waarbij parlementaire medewerkers aan het werk worden gezet door de partij zelf, wordt op geen enkele manier gesanctioneerd. Daarnaast bestaat ook nog het kanaal van de “afdrachten” die door de wetgever expliciet niet als gift worden bestempeld. De wetgever vond het dus nodig om burgers een maximum van 500 euro/jaar per partij op te leggen, maar parlementairen mochten desnoods hun hele loon als “afdracht” aan de partij geven, zonder enige begrenzing. Opnieuw vloeit zo 12 miljoen naar de partijen.

Geens verwees ook naar de marathonspeech van de democratische senator Cory Booker die urenlang eindeloos het Trump-regime op de korrel nam. Wel, waar zit het Belgische parlementslid dat urenlang onze particratie op de korrel durft nemen en een zuiver geweten wil hebben? Niet bij de CD&V en ook niet bij om het even welke andere partij in België. Een onafhankelijke wetgevende macht bestaat bij ons gewoon niet meer, maar niemand lijkt daar nog een probleem mee te hebben.

Het is alsof elke zuurstof uit ons politieke systeem is weggezogen door een verstikkende particratie. Er is de facto een kartel ontstaan van zittende partijen die de koek onder elkaar verdelen en niet meer voldoende van onderuit of buitenaf worden uitgedaagd, omdat ze alle nieuwe concurrentie in de kiem smoren.

In de economie zorgt een kartel voor hogere prijzen en minder innovatie, waarvan de consument de dupe is. In de Belgische en Vlaamse politiek zorgt het kartel van de zittende partijen voor ondermaats beleid tegen een te hoge prijs, waarvan de burger de dupe is.

Wanneer economische kartelpraktijken aan het licht komen, is er sprake van een misdrijf en grijpt de rechtbank in door het kartel te ontbinden. Dat is ook mee de inzet van de rechtszaak die Vista met 3 andere kleine partijen aanspanden tegen de huidige wet op de partijfinanciering. De bestaande partijen hebben alles netjes juridisch geregeld maar hun kartelvorming is volgens ons strijdig met het gelijkheidsbeginsel uit de Grondwet.

Wij hopen in elk geval dat de rechter in eerste aanleg bij de uitspraak in april of mei het Grondwettelijk Hof zal verzoeken die grondwettelijke toets te maken. Dit is volgens ons ook de laatste strohalm, want van de partijen zelf zal het uiteraard niet komen.

Wie met kalkoenen het kerstdiner gaat bespreken, weet dat alvast zij als eersten netjes van het menu zullen worden verwijderd.

Jan Wostyn is voorzitter van Vista, een politieke beweging die een Vlaams, sociaal en progressief alternatief voorstaat, dat de particratie doorbreekt.