Na Jeremie Vaneeckhout en Nadia Naji: de nieuwe kandidaat-voorzitters zijn echt wel groen

De nieuwe voorzittersverkiezingen van Groen zullen uitgevochten worden door kandidaten van wie zelfs de Wetstraatpers niet altijd goed weet waarvoor ze staan.

Maandag om 13 uur moesten de kandidaten voor het voorzitterschap van Groen zich hebben bekendgemaakt. Dat deden uiteindelijk drie duo’s: men kiest weer voor een man-vrouwduo met een voorzitter en een ondervoorzitter. De bekendste naam is Brussels Parlementslid Celia Groothedde, met als ondervoorzitter de Gentenaar Steve Van Hessche, de kabinetschef van de groene schepen Hafsa El-Bazioui. Verder zijn er Bart Dhondt (aftredend Brussels schepen) met Natasha Waldmann (aftredend schepen in Oostende) en Bright Adiyia, een oud-kabinetsmedewerker van Petra De Sutter met het Anderlechtse gemeenteraadslid Tina Schuermans. Die kandidaten zijn dus echt wel groen, in de dubbele betekenis van het woord.

Echt bekende namen ontbreken. De dagen voordien liet het ene na het andere kopstuk – of wat daarvoor nog doorgaat – weten dat hij of zij géén kandidaat was. Vicepremier Petra De Sutter deed het niet. Milieuminister Tinne Van der Straeten, Brussels mobiliteitsminister Elke Van den Brandt, de Gentse mobiliteitsschepen Filip Watteeuw, de Antwerpse lijsttrekker Bogdan Vanden Berghe: ze pasten allemaal. Net als een lange stoet van oude en jonge parlementsleden. Kristof Calvo, Björn Rzoska, Mieke Schauvliege, Stefaan Van Hecke, Dieter Van Besien, Elisabeth Meuleman, Meyrem Almaci: ofwel waren ze geen kandidaat, ofwel werden ze niet eens gevraagd. En de aftredende voorzitters Jeremie Vaneeckhout en Nadia Naji zouden zichzelf natuurlijk niet opvolgen.

‘Waarom stelt Filip Watteeuw zich niet gewoon kandidaat voor het voorzitterschap van Groen?’

Niet goed in haar vel

Bij Groen is het bijna regel geworden dat outsiders de voorzittersverkiezingen winnen. In 2022 wist iedereen dat Naji en zeker Vaneeckhout ambitie te over hadden maar nog alles moesten bewijzen. Hun verkiezing was niet zonder risico voor de partij, zoals is gebleken. Ze hebben de verdienste dat ze Groen op de kaart hebben gehouden – de neergang bij Ecolo is veel dramatischer – maar daar blijft het bij.

Groen is een partij die de indruk geeft niet goed in het vel te zitten. Dat begon al bij de ‘gemiste’ verkiezingen van 2019, toen Groen met Meyrem Almaci en in volle klimaatdeining ‘marktleider op links’ wilde worden maar daar niet in slaagde. Goudhaantje Kristof Calvo mocht eerst geen fractieleider worden en in 2020 ook geen minister – dat leidde tot grote interne spanningen, zodat de regeringsdeelname aan Vivaldi zelfs enigszins in mineur werd aangevat. De afgeblazen kernuitstap maakte het ideologisch blazoen van Groen onduidelijk: waar stond de partij voor? Klimaat blijft maatschappelijk en ecologisch belangrijk maar werd politiek een vergiftigd geschenk. Er zou zelfs ‘klimaatmoeheid’ optreden.

Dat onbehagen rond Groen uitte zich ook in een geringere aantrekkingskracht bij de verkiezingen. Zowel de verkiezingen voor de Kamer en het Vlaams Parlement op 9 juni als de meeste lokale verkiezingen op 13 oktober waren tegenvallers voor de Vlaamse groenen. De partij zakte van een goede tien naar een dikke zeven procent: er werd een verlies opgetekend van vijf zetels in het Vlaams Parlement en twee in de Kamer.

Nieuwe voorzitter Groen: Petra De Sutter en Kristof Calvo doen het niet. Bogdan Vanden Berghe wel?

Lichtpuntjes

Er waren een paar opstekers, zoals de uitstekende score (65.307 voorkeurstemmen) van Petra De Sutter. In Gent moesten de groenen bij de verkiezingen (24,6 procent) het wel afleggen tegen de blauw-rode kartellijst Voor Gent (32,5 procent), maar daarna konden ze toch ‘inbreken’ in het schepencollege, niettegenstaande Voor Gent en de N-VA al een ontwerp-bestuurs­akkoord hadden gesloten.

In Brussel werd Groen op 9 juni de grootste Vlaamse partij: een mooi succes, wat dat verder ook betekent in reële maatschappelijke impact. En in het bescheiden Mortsel heeft Groen met Michiel Hubeau opnieuw de sjerp veroverd, twaalf jaar na Ingrid Pira. Mortsel ligt in ‘de gouden rand van de N-VA rond Antwerpen’, dixit Bart De Wever, de ring van rijke randgemeenten die per definitie rechts en conservatief zouden stemmen. Mortsel leert dat zich lijdzaam neerleggen bij de zogezegde sterkste of de zogenaamde tijdgeest niet de enige optie is.

Ten slotte is Groen níét in de gevarenzone van de kiesdrempel gekomen. De partij kampeert rond de zeven procent. De tien procent dicht proberen te benaderen: dat lijkt voorlopig de plaats van Groen. In die zin zouden deze voorzittersverkiezingen niet anders of dramatischer of minder interessant of politiek belangrijk moeten zijn dan al de vorige. Vanwaar dan die vrees om zich kandidaat te stellen?

Wie zijn ze?

Groen zal het nu moeten doen met de kandidaten die zich hebben aangediend. De Brusselse Celia Groothedde – als columniste en schrijfster is ze bekend onder haar nom de plume Celia Ledoux – heeft naam gemaakt als een vrij onverzettelijk parlementslid. Daardoor maakt ze niet alleen vrienden: bij de jongste verkiezingen belandde ze op de ondankbare plaats van lijstduwer, maar dankzij haar voorkeurstemmen werd ze toch verkozen, tegen de ‘nuttige volgorde’ in waartoe de top van Groen-Brussel had besloten. Kandidaat-ondervoorzitter Steve Van Hessche was de rechterhand van de Gentse schepen en lijsttrekker Hafsa El Bazioui. Ook zij ging zowel tijdens de verkiezingscampagne als daarna bij het groene Gentse protest tegen de N-VA het conflict niet uit de weg. Karakter en ambitie gaan hand in hand.

Verder is het niet helemaal duidelijk waarvoor de andere kandidaten staan en wat zij voorstellen. Eén duo is ‘Oostends’. Natasha Waldman heeft in Oostende een barslechte verkiezing achter de rug en ging mee kopje-onder met de kartellijst van straks ex-burgemeester Bart Tommelein. Ex-Oostendenaar Bart Dhondt was schepen van Mobiliteit en Openbare Werken in Brussel. Dat was geen evidente functie, ook al omdat andere politici van andere partijen en bestuursniveaus zich ook allemaal op die thema’s profileerden.

Ten slotte is er een ‘Limburgs’ duo. Bright Adiyia is gemeenteraadslid in Hasselt. Op 9 juni werd hij als lijsttrekker niet verkozen voor het Vlaams Parlement: Groen haalde in Limburg de kiesdrempel niet. Tina Schuermans, een gemeenteraadslid uit Anderlecht, heeft Vlaams-Brabantse en Limburgse roots. Het zijn dus veelal stedelijke politici die een worp doen naar wat veruit de belangrijkste nationale functie wordt in een partij zonder ministers.