N-VA zocht ‘creatief’ naar Vlaamse regering met gedoogsteun Vlaams Belang

Bijna vijf jaar na datum blijft het onduidelijk hoe serieus de zoektocht van de N-VA was naar regeringsformules met gedoogsteun van het Vlaams Belang. ‘Maar er werd creatief nagedacht.’

Behalen de N-VA en het Vlaams Belang samen een meerderheid in het Vlaams Parlement op 9 juni? De kwestie leeft al geruime tijd. Er gaat ook geen interview met een N-VA’er voorbij, of de vraag wordt gesteld of een regeringscoalitie tussen beide Vlaams-nationalistische partijen denkbaar is. De antwoorden variëren, maar de ondertoon is duidelijk: de deur wordt vooralsnog niet dichtgedaan. Dat N-VA-voorzitter Bart De Wever in het Knack-debat waarschuwde dat hij de Vlaamse regeringsvorming aan de federale formatie zou linken, werd in die zin begrepen.

Volgens sommige waarnemers is er niets nieuws onder de zon. Na de uitspraak van De Wever wees de Leuvense politoloog Bart Maddens op het feit dat beide partijen al eens hebben onderhandeld. In 2019 vroeg De Wever in de hoedanigheid van Vlaams formateur het Vlaams Belang meermaals op de koffie.

Alleen: toen was er voor beide partijen geen sprake van een meerderheid. Een derde partij zoeken om een klassieke regeringscoalitie op de been te brengen, bleek vanwege het cordon sanitaire op voorhand futiel.

Dus werd er ook aan een minderheidscoalitie gedacht. Concreet: een minderheidsregering met de N-VA enerzijds en de CD&V of de Open VLD anderzijds, inclusief gedoogsteun van het Vlaams Belang. Gelijkaardig aan het Nederlandse minderheidskabinet Rutte I, dat tussen 2010 en 2012 op gedoogsteun van Geert Wilders en zijn PVV kon rekenen.

In 2020 bracht Gwendolyn Rutten (Open VLD) nog een schokgolf teweeg omdat ze wist te vertellen dat de N-VA haar partij ‘rijkelijk zou belonen’ als zo’n gedoogconstructie op poten zou worden gezet. Rutten was de liberale voorzitter ten tijde van de onderhandelingen. Vandaag klinkt het zo bij Rutten: ‘De N-VA heeft ons wel eens een aanbod gedaan “met heel veel ministers”’, zegt ze tegen Knack. ‘Dat heb ik uiteraard onmiddellijk geweigerd.’

Nu blijkt dat de CD&V een gelijkaardig aanbod werd gedaan. ‘Er werd creatief nagedacht’, bevestigt een bevoorrechte waarnemer. Met andere woorden: een bevestiging die de ervaringen van Rutten kracht bijzet.

Vergiftigd geschenk

Meer nog, volgens een hoge bron kreeg Hilde Crevits (CD&V), vandaag viceminister-president, de titel van minister-president aangeboden door De Wever. De West-Vlaamse (en dus niet De Wever of zijn partijgenoot Jan Jambon) zou zo de leiding nemen van een minderheidsregering van de N-VA en de CD&V met gedoogsteun van het Vlaams Belang.

Crevits zelf wenst geen commentaar te geven. Bij de N-VA wordt de piste staalhard ontkend. ‘Flauwekul’, klinkt het. Bij het Vlaams Belang zegt men ‘niet op de hoogte’ te zijn.

Volgens politoloog Carl Devos (UGent) hangt er tot op de dag van vandaag ‘een waas over de sérieux waarmee de N-VA heeft onderhandeld over een regeringsconstructie met het Vlaams Belang’. Devos wijst er wel op dat er al jaren sprake is van een vertrouwensband tussen De Wever en Crevits. ‘Het zou me dus niet verbazen als het aanbod van het minister-presidentschap er wél was voor de CD&V, en niet voor de Open VLD van Gwendolyn Rutten, waarmee de relatie slechter was.’

Toch zou het een vergiftigd geschenk zijn geweest voor Crevits, denkt Devos. ‘Als de constructie mislukt zou zijn, zou de verantwoordelijkheid op haar schouders rusten en niet zozeer op die van de N-VA, de grootste partij, of die van gedoogpartner Vlaams Belang.’

Aangezien niemand in het hoofd van De Wever kan kijken, is het onmogelijk te zeggen hoe gemeend de ‘creatieve’ oplossingen waren. ‘Voor hetzelfde geld wist de N-VA dat de optie tot mislukken gedoemd was, en deden ze het voor de show’, zegt Devos. ‘Binnen de partij hoor je daarover verschillende dingen. Sommigen zeggen dat het een spel was voor de bühne, anderen zeggen dat het een manier was om op twee paarden te wedden. Stel dat de CD&V of de Open VLD alsnog had toegehapt, dan zou dat van grote betekenis zijn geweest.’