Minister Van Quickenborne stapt op: ‘Ik neem politieke verantwoordelijkheid voor onaanvaardbare fout’

Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) neemt ontslag in het kader van de aanslag die in Brussel plaatsvond.

Dat heeft hij aangekondigd op een inderhaast bijeengeroepen persconferentie.

Er is aan het licht gekomen dat Tunesië vorig jaar om de uitlevering heeft gevraagd van Abdesalem Lassoued, de man die maandag een aanslag pleegde in Brussel.  Aan die vraag gaf de bevoegde magistraat geen gevolg. ‘Ik wil mijn politieke verantwoordelijkheid nemen voor deze onaanvaardbare fout.’

Tunesië vroeg om de uitlevering op 15 augustus vorig jaar. Op 1 september heeft de federale overheidsdienst Justitie dat verzoek overgemaakt aan het parket van Brussel, aldus Van Quickenborne. De bevoegde magistraat gaf er daarna geen gevolg aan. ‘Een fout met dramatische gevolgen’, aldus de ontslagnemende minister.

‘Als minister kan en mag ik niet tussenkomen in de beslissing van een magistraat. Ook al is dit het werk van een individuele onafhankelijke magistraat, toch wil ik mijn politieke verantwoordelijkheid nemen. Ik zoek geen uitvluchten of excuses. De nieuwe informatie van het parket treft mij in het hart, omdat ik mijn best gedaan heb om justitie beter te maken.’

Van Quickenborne bood tot slot ‘namens justitie’ nog zijn verontschuldigingen aan bij de slachtoffers en nabestaanden, en bij de Belgische en Zweedse bevolking.

‘Enige dossier van 31’

Johan Delmulle, procureur-generaal van Brussel, legde uit dat vorig jaar 31 soortgelijke dossiers door het parket van Brussel werden ontvangen. ‘Dit is het enige van die 31 dat na ontvangst niet verder werd afgehandeld’, legde hij uit. ‘Ik kan niet anders dan concluderen dat de enige oorzaak een jammerlijke samenloop van omstandigheden is, waarbij het dossier te wachten werd gelegd en uit het oog werd verloren.’

Delmulle drukte nog zijn waardering uit voor ‘de inspanningen die de minister leverde om het parket van Brussel te versterken en de andere politieke partijen te proberen overtuigen om een effectieve procureur des Konings in Brussel te benoemen’. Brussel zit al een tijd zonder volwaardige procureur des Konings door een politieke communautaire twist.

(lees verder onder de preview)

Na zijn verklaring vertrok de zichtbaar aangeslagen Van Quickenborne meteen. Journalisten konden geen vragen stellen.

Met zijn ontslag verdwijnt een van de absolute sterkhouders van Open VLD uit de Vivaldi-regering. Van Quickenborne maakte deel uit van verschillende federale regeringen en is al meer dan tien jaar (titelvoerend) burgemeester in Kortrijk.

26 jaar gevangenis

Verschillende media berichtten vrijdag dat Lassoued in Tunesië nog een straf van ruim 26 jaar moest uitzitten en dat nieuws werd aan Belga bevestigd. Hij zou in eigen land in 2005 veroordeeld zijn voor onder meer moordpoging, maar zat naar verluidt al opgesloten voor andere feiten. In 2011 zou hij zijn ontsnapt uit de gevangenis, waarna een zwerftocht door Europa begon. Zoals de voorbije dagen al bekend was geraakt, had de Belgische politie op 2 juni 2022 een bevraging gedaan bij de Tunesische diensten, en dat ter voorbereiding van een local taskforce later die maand. Lassoued had immers vreemd gedrag vertoond bij een moskee. Tunesië gaf toen aan dat Lassoued werd gezocht voor de ontsnapping uit de gevangenis en dat hij nog een straf van 1 jaar en 15 dagen moest uitzitten voor onttrekking aan een celstraf voor slagen en verwondingen. Het is echter pas op 15 augustus 2022 dat vanuit Tunesië het uitleveringsverzoek kwam voor de zwaardere feiten.

Reacties: respect van Vivaldi

Ministers en partijvoorzitters van de Vivaldi-regering hebben via X woorden van lof voor de beslissing van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne.

‘Een zware fout van een magistraat heeft het leven gekost van twee onschuldige burgers. Alle respect voor Vincent Van Quickenborne om zonder aarzeling zijn politieke verantwoordelijkheid te nemen. Hij mag terecht trots zijn op het werk dat hij als minister van Justitie heeft verricht’, zo reageerde Open VLD-voorzitter Tom Ongena.

Ook Vooruit-voorzitter Conner Rousseau prijst de stap van Van Quickenborne. ‘Het siert Vincent Van Quickenborne dat hij, zonder persoonlijke fout, zijn verantwoordelijkheid neemt. Dat is moedig en tegenwoordig zeldzaam in de politiek’, aldus Rousseau, die spreekt van ‘een onaanvaardbare kemel van justitie met heel zware gevolgen’.

PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne brengt ook hulde aan Van Quickenborne, die ‘waardig zijn politieke verantwoordelijk neemt op een moeilijk moment’. ‘We waren het zeker niet altijd eens, maar de regering verliest vandaag helaas één van zijn sterkhouders’.

Groen-vicepremier Petra De Sutter dankt Van Quickenborne voor ‘de goede, jarenlange samenwerking’. Justitie ‘verliest een gedreven kapitein en de regering verliest een sterke vicepremier’, schrijft De Sutter. 

‘De beslissing van Vincent Van Quickenborne om ontslag te nemen omwille van een grote fout binnen justitie verdient respect’, vindt Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke. ‘Vincent speelde een belangrijke rol in de regering als minister die hervormingen in justitie consequent op de agenda zette, maar ook als bruggenbouwer in vele moeilijke dossiers. Zijn beslissing is correct en moedig, maar ik zal hem missen.’

‘Enige logische stap’

Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken noemt het ontslag ‘de enige logische stap’. ‘Het is duidelijk dat er ontzettend veel cruciale fouten zijn gemaakt die de aanslag mee mogelijk hebben gemaakt. Het falen van de Belgische staat heeft levens gekost. Belangrijker nog: zolang het roer niet drastisch omgegooid wordt, kan dit opnieuw gebeuren. Met het ontslag van Van Quickenborne is die dreiging niet van de baan’, aldus Van Grieken. 

De voorzitster van de Kamercommissie Justitie, Kristien Van Vaerenbergh (N-VA), vindt het ‘evident’ dat Vincent Van Quickenborne zijn ‘verantwoordelijkheid neemt’. Ze wil dat premier Alexander De Croo zo snel mogelijk naar het parlement komt om tekst en uitleg te geven, aldus het Kamerlid op X