‘Miljonairstaks is essentieel om de schrijnende ongelijkheid aan te pakken’

‘Natuurlijk is een miljonairstaks perfect mogelijk’, schrijft Peter Mertens (PVDA). Hij  gaat dieper in op de kritiek dat zo’n taks ‘onwerkbaar’ is. 

Ondanks een breed maatschappelijk draagvlak voor een eerlijke fiscaliteit, blijven de Wetstraat-partijen alles uit de kast halen om van het debat hierover een politiek taboe te maken. Uit een recente peiling van Knack, Trends en Kanaal Z, bleek nog maar eens dat zo’n driekwart van de Belgen voorstander is van een vermogensbelasting.

Liberalen, Vlaams-nationalisten en christendemocraten toonden zich al hevige tegenstanders. Nu ook de sociaaldemocraten van Vooruit zich bij de sceptici van een miljonairstaks voegen, is het tijd om de puntjes op de i te zetten.

Momenteel telt ons land 41 miljardairs, die gezamenlijk een vermogen van meer dan honderd miljard euro bezitten. Een miljonairstaks is noodzakelijk om een deel van deze rijkdom die bovenaan de piramide komt vast te zitten bij een erg kleine top, terug te laten vloeien naar de samenleving.

Focus op de rijkste één procent

Om te proberen de maatschappelijke steun voor een miljonairstaks te doen verdwijnen als sneeuw voor de zon, aarzelen sommigen niet om zich te bedienen van bangmakerij. Zo waarschuwt N-VA-voorzitter Bart De Wever voor “de nachtmerrie” waarbij men overal ter lande komt aankloppen “om te kijken hoeveel wijn er in uw kelder ligt en hoeveel de schilderijen aan uw muur waard zijn”. Daar houdt het niet op, waarschuwt Vooruit-voorzitster Melissa Depraetere, we zouden zelfs uit zijn op “de postzegelverzameling en de koersfiets”.

Klinkt allemaal heel spectaculair, maar met onze miljonairstaks heeft het niets te maken. Zo komt er in ons voorstel helemaal niemand thuis langs om het vermogen te tellen.

Neen, wij houden het een pak eenvoudiger: in ons systeem mogen de multimiljonairs hun vermogen zelf aangeven. Zoals de werkmens dat doet op Tax-on-web, mag de miljonair dat doen op Fortune-on-web. Een koersfiets raak je daar niet kwijt. Tenzij een hele dure dan: alleen goederen die voor meer dan 100.000 euro verzekerd zijn, moeten worden aangegeven.

Uniek aan onze miljonairstaks is dat die het vizier scherpstelt op de rijkste één procent, met vermogens van 5 miljoen euro en meer. Wij stellen voor om op het deel boven de 5 miljoen euro 2 procent te innen, en op het deel boven de 10 miljoen euro 3 procent. Geen ingewikkelde formules, maar een helder voorstel. Eentje dat de samenleving een mooi bedrag oplevert: jaarlijks 10,8 miljard euro bruto.

Neen, het kapitaal zal het land niet ontvluchten

Te mooi om waar te zijn, klinkt het bij Minister van Financiën Vincent Van Peteghem, want in tegenstelling tot Jos en Maria, is het voor de allerrijksten een koud kunstje om hun fortuin in een vingerknip naar het buitenland te verplaatsen, op zoek naar gunstigere oorden met lagere belastingtarieven.

Dat grote vermogens het land zullen verlaten is een veelgehoord argument dat de tegenstanders van de miljonairstaks al te graag van stal halen.

Veel bewijs zien we daar niet voor. Op basis van de bestaande literatuur schat het Planbureau de kapitaalvlucht in als “beperkt”. “Een veelgehoord argument van de tegenstanders van de belasting is dat grote vermogens het land zullen verlaten”, schrijft het Planbureau in haar Working Paper van februari dit jaar, maar “de migratie van belastingplichtigen die in de literatuur wordt gevonden, is echter beperkt en wijst eerder in de richting van migratie tussen de regio’s van een land als gevolg van een lokale netto vermogensbelasting, dan van internationale migratie”.

Ook onderzoeksgroep Dulbea van de Université Libre de Bruxelles (ULB) onderzocht mogelijke kapitaalvlucht en besluit dat “het schaarse bewijs wijst op een verwaarloosbaar effect van de internationale migratie in verhouding tot de gegenereerde inkomsten”.

De Franse ervaring van de Impôt de Solidarité sur la Fortune leert dat de kapitaalvlucht verwaarloosbaar klein is. Zo verlieten in 2014 slechts 780 belastingbetalers die onder de Franse ISF vielen het land, op een totaal van 331.010 belastingbetalers, goed voor 0,23%. Die belasting verhinderde niet dat er in datzelfde jaar ook 300 belastingbetalers terugkeerden.

Het Amerikaanse National Bureau of Economic Research analyseerden op haar beurt hoe de allerrijksten reageerden op de invoering van een vermogensbelasting in Zweden en Denemarken, en stellen vast dat “het globale niveau van migratiestromen als gevolg van verhogingen in de effectieve vermogensbelasting opmerkelijk klein is, met jaarlijkse nettomigratiesaldi onder de 0,01%”. Ze besluiten dat een negatief migratie-effect weliswaar bestaat, maar zo verwaarloosbaar klein is dat het geen effect heeft op de totale opbrengsten van de belasting.

Tenslotte betekent een zeer beperkte verhuizing van enkele miljonairs niet noodzakelijk dat de economische activiteit die hun rijkdom genereert, met hen mee verhuist.

Zelfs als we op de bruto opbrengst van 10,8 miljard euro een ruime buffer voorzien om rekening te houden met een potentieel verlies van 26%, kom je netto op 8 miljard euro per jaar.

En waarom toont men tegelijkertijd ook niet wat meer politieke daadkracht als het gaat om de strijd tegen grootschalige fiscale fraude? Om kapitaalvlucht, belastingontwijking of -fraude tegen te gaan, stellen wij voor om binnen de overheidsdienst Financiën een cel “Grote Vermogens” op te richten. Zij voeren gerichte controles uit van de aangiftes van de 60.000 rijkste gezinnen. In het Verenigd Koninkrijk zijn er twee dergelijke cellen voor grote vermogens, waaronder ‘His Majesty’s Revenue and Customs High Net Worth Unit’ die controles uitvoert bij vermogens vanaf 10 miljoen pond.

Wij hebben het geld van een miljonairstaks echt nodig. Om te investeren in openbaar vervoer en de renovatie en isolatie van sociale woningen en scholen. Het is tijd om de drogredenen achter ons te laten en klaar en duidelijk aan de bevolking te zeggen: wil men de 1 procent multimiljonairs belasten, ja of neen?

Peter Mertens is volksvertegenwoordiger voor PVDA.