‘Met het vertrek van Dries Van Langenhove is de “grote kuis” niet ten einde’

Op vrijdag had N-VA-voorzitter Bart De Wever nog afstand genomen van het Vlaams Belang, precies vanwege de ondemocratische elementen in die partij. Afgelopen zaterdag kondigde Dries Van Langenhove, de bekendste extremist van het Vlaams Belang, aan dat hij niet langer als parlementslid voor de partij zitting zou hebben. Van Langenhove is zeker een van de figuren in het Vlaams Belang die – in de woorden van De Wever – ‘op gespannen voet’ staan met de democratische consensus. Dat is in zijn geval nog een voorzichtige manier om hem te beschrijven. ‘Ranzig’ is een ander woord. ‘Staatsgevaarlijk’ en ‘van het padje af’ kunnen ook.

In 2018 schoot Van Langenhove naar de top van het anti-establishment toen het VRT-programma Pano uitbracht hoe hij in zijn radicale jongerenbeweging Schild & Vrienden seksistische, racistische en andere gewelddadige boodschappen liet circuleren.

Afgelopen zaterdag, vlak voor de persconferentie waarop Van Langenhove zijn vertrek zou aankondigen, bracht de krant De Standaard een overzicht van recentere berichten. Van Langenhove verspreidde de afgelopen weken alarmistische onzin over pedoseksuele netwerken in de politiek, of speelde met ideetjes als mono-etnische Vlaamse dorpen, geïnspireerd door Orania, het omstreden dorp in Zuid-Afrika waar alleen witte ‘Afrikaners’ zijn toegelaten. Het doet volautomatisch terugdenken aan de Schild & Vrienden-meme van Adolf Hitler met de tekst ‘je kan niet racistisch zijn als er slechts één ras is’. Geen mens die gelooft dat zijn gedachtegoed ook maar een béétje veranderd is.

De exit kost het Vlaams Belang een hoop stemmen, maar komt de partij ook niet slecht uit. Er hangt Van Langenhove een stevig proces boven het hoofd voor inbreuken op de racismewetgeving. Dat is vervelend voor een partij die vroeger al eens veroordeeld werd voor racisme. Juridisch kan het vertrek van Van Langenhove een verschil maken, want de formele banden worden moeilijker om aan te tonen.

Maar de politieke gevolgen van de exit zijn belangrijker. Na het vertrek van dit weekend wordt een samenwerking met het Vlaams Belang makkelijker. Van Langenhove was de laatste jaren het ultieme bewijs dat het Vlaams Belang géén acceptabele partij was. Hij was het bewijs waar niemand om heen kon, ook niet een partij die zich expliciet tegen het cordon sanitaire heeft gekant, zoals de N-VA. Dat bewijs is nu weg.

En dat terwijl er in de ideologie van het Vlaams Belang helemaal geen shift waar te nemen valt. De partij zorgt ervoor dat ze moeilijk op expliciet racisme te betrappen is, maar de uitspraak van Tom Van Grieken van anderhalf jaar geleden in de krant De Tijd blijft een teken aan de wand: ‘Ik ben ervan overtuigd dat het christelijke, het Vlaamse en als u wilt zelfs het blanke een dominante factor moeten zijn in onze samenleving’.

En dan is er nog Filip Dewinter, het Antwerpse Vlaams Belang-boegbeeld, die over ‘omvolking’ begint wanneer de Hema mensen van kleur in zijn folders zet. Of Vlaams Belang-parlementslid Sam Van Rooy, die denkt dat ‘er binnen de democratische rechtsstaat’ geen maatregelen zijn die ‘het probleem van de islamisering volledig kunnen oplossen’. Een citaat dat, overigens, ook glashelder het gevaar aantoont van zogenaamde ‘extralegale’ wegen, waarvoor De Wever vorige week in een heel andere discussie (de staatshervorming) nog pleitte. Het is het gevaar van het hellend vlak.

Eens te meer is de kernvraag: quid N-VA? Het blijft onduidelijk hoe de N-VA zich zal opstellen ten aanzien van het Vlaams Belang na de verkiezingen in 2024. Ondanks alle Chinese muren die er volgens de partij tussen hen en het Vlaams Belang staan, is het allesbehalve ondenkbaar dat er toch coalities gesloten worden, bijvoorbeeld op lokaal vlak, en mogelijk ook op Vlaams niveau. Eind vorig jaar kreeg De Wever in de VTM-studio’s deze vraag: ‘Zou u samenwerken met Vlaams Belang indien ze mensen als Dries Van Langenhove aan de kant schuiven?’ Het antwoord was duidelijk: ‘Ik ben geneigd daar ja op te antwoorden.’

Met het vertrek van Van Langenhove is de ‘grote kuis’ waar De Wever toen om vroeg natuurlijk niet ten einde. Er zijn nog voldoende figuren die ‘over de racistische schreef gaan’, in de woorden van De Wever. Maar dé symboolfiguur die bij het Vlaams Belang in de weg zat, is nu wel opgekrast. Meer dan een jaar voor de verkiezingen hebben de kaarten voor een extreemrechtse partij in dit land nog nooit zo goed gelegen.