Met de hulp van Patrick Janssens, Melissa Depraetere en een Antwerpse exit: hoe Jinnih Beels haar vel redde

Jinnih Beels zal in oktober niet de lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen in de stad Antwerpen trekken. Wel blijft ze aan de kop van de Kamerlijst voor de hele provincie. Hoe valt dat te rijmen? ‘Deze angel moest eruit zodat ze ongestoord lijsttrekker kon blijven.’

Het is al laat op de Antwerpse Paardenmarkt wanneer Jinnih Beels donderdagavond het woord neemt in het gebouw van vakbond ABVV. De zowat 300 militanten van de Vooruit-afdeling van de stad Antwerpen maken zich klaar om huiswaarts te trekken, maar eerst wil Beels nog iets zeggen. Ze deelt de socialisten mee dat ze een stap opzijzet als lijsttrekker bij de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. Ze wenst de Antwerpenaren veel succes, maar tussen de regels klinkt frustratie. Nadat ze de microfoon heeft weggelegd, trekt Beels vrij snel naar huis. De sfeer in de zaal wordt omschreven als ‘opgelucht’.

En zo zit Vooruit met een vacature. Vooralsnog is er geen socialistische lijsttrekker, laat staan kandidaat-burgemeester, in de grootste stad van Vlaanderen. Wel blijft Beels nummer één op de Kamerlijst voor de provincie Antwerpen bij de verkiezingen van 9 juni.

De stap opzij van Beels kwam er na een avond waarop het eigenlijk maar over één persoon ging. Niet over Beels, maar over Tom Meeuws. ‘De zaal was overweldigend pro-Tom’, zegt een aanwezige. ‘Wij willen hem terug, dat was de sfeer.’

Pro memorie: in februari zette schepen Tom Meeuws een stap terug. De precieze reden van zijn vertrek was voer voor discussie, maar al snel na zijn exit dook een mail op van N-VA-schepen Nabilla Aït Daoud die Meeuws beschuldigde van racistisch taalgebruik. Plots doken anonieme bronnen op die Meeuws nog andere aangebrande uitspraken in de mond legden.

Brute machtspolitiek

Donderdagavond benadrukt het pro-Meeuwskamp dat hij geen racist is. Er is ook kritiek op Beels. Niet alleen zou zij te weinig hebben gedaan om Meeuws te steunen, in interviews bleef ze ook natrappen. Vorige week in Humo zei ze nog dat Meeuws ‘ons in de steek heeft gelaten’. En ook: ‘Je hoeft geen racist te zijn om racistische uitspraken te doen.’ Bovendien ging ze prat op haar herkomst als onafhankelijke: ‘Ik sta nog altijd maar met één been in de partij.’

Zo maakte ze het zichzelf moeilijk tegenover door de wol geverfde socialisten als Monica De Coninck, Robert Voorhamme en Kathleen Van Brempt, die eerder in het kamp-Meeuws zitten en nog steeds invloed hebben in de Scheldestad.

Het valt op dat Europarlementslid Van Brempt nadrukkelijk de ‘brute machtspolitiek’ van burgemeester en coalitiegenoot Bart De Wever (N-VA) aanvalt. Ook Meeuws gebruikte die termen bij zijn exit. Van Brempt, die als tweede op de lijst weinig kans maakt om haar verblijf in het Europees Parlement te verlengen, lijkt zichzelf in polepositie te manoeuvreren om het Antwerpse lijsttrekkerschap van Beels over te nemen.

Waarom de exit van Tom Meeuws helemaal anders is dan die van Conner Rousseau

‘Antwerpen, centrum van de wereld’

Maar zover zijn we nog niet. ‘First things first’, zegt een Antwerpse socialist. De partij wil zich pas ná de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen van juni uitspreken over de lijstvorming voor oktober. Dirk Wiesé, die samen met drie anderen voor de verzoening binnen de afdeling moest zorgen, blijft voorlopig op post.

Maar hoe geloofwaardig is Beels nog als lijsttrekker? Het is op z’n zachtst gezegd opmerkelijk dat ze – samen met federaal minister en Mechelaar Caroline Gennez – hét boegbeeld moet worden van de provincie Antwerpen, maar dat de afdeling van de stad Antwerpen, de metropool van de provinciale kieskring, haar wegkijkt.

Een bron sust: ‘Deze angel moest eruit zodat ze ongestoord lijsttrekker kon blijven. Net doordat ze niet deelneemt in oktober, toont ze dat ze bereid is een offer te brengen in het belang van de rust binnen de partij. Daardoor zullen heel wat mensen vergevingsgezindheid tonen en zich achter haar scharen.’ Een partijkopstuk van buiten Antwerpen zegt vooral blij te zijn ‘dat de rangen in Antwerpen nu gesloten zijn’. Een andere niet-Antwerpenaar reageert schamper: ‘Antwerpen is het centrum van de wereld. Wie kandidaat is voor de Kamer of het Vlaams Parlement is daar minder van tel dan wie de lijst trekt voor ’t Stad zelf.’

Patrick Janssens

Wie ook indruk maakte op de vergadering – iemand noemt het een ‘collectieve traumaverwerking’ – was nationaal voorzitter Melissa Depraetere. Bij een tussenkomst krijgt ze een warm applaus. Dat ligt niet voor de hand voor een nationale partijvoorzitter van de socialisten, die vaak botst met de eigengereidheid van de Antwerpse afdeling. Naar verluidt hadden intimi haar aangeraden om niet af te zakken naar de Paardenmarkt: pek en veren dreigen wel vaker voor vertegenwoordigers uit ‘Brussel’. Maar nu prijzen Antwerpse bronnen haar discretie in het oplossen van het probleem-Beels. Het hielp ook dat ze advies zocht en vond bij oud-burgemeester Patrick Janssens. Wanneer een militant haar donderdag voor de voeten werpt dat de partij voortdurend zegt dat ze Conner Rousseau terug wil, maar nooit piept over Tom Meeuws, ontkent ze die ongelijke behandeling.

Hoe dan ook kon Depraetere moeilijk anders. Haar voorganger had Beels persoonlijk als spits aangewezen in de Koekenstad, met die erfenis moest Depraetere omgaan.

Louis Tobback: ‘We evolueren naar een aparte sociale zekerheid voor vreemdelingen’

De ijsschots van De Wever

Nu zal veel afhangen van de persoonlijke uitslagen op 9 juni. De Vooruit-politicus die een goed persoonlijk resultaat behaalt in juni, krijgt uitzicht op de kopplaats in de Scheldestad in oktober. Voor Van Brempt wordt dat een lastige zaak, want zij dreigt naast een zetel te grijpen. Misschien verrast Antwerps schepen Karim Bachar? Hij staat op de derde plaats van de lijst voor het Vlaams Parlement.

Toch beseffen veel socialisten dat het in de volgende bestuursperiode anders moet. De Antwerpse coalitie van N-VA, Vooruit en Open VLD (dat sinds kort uit de meerderheid is gevallen) was een cruciale schakel in de entente tussen de N-VA en de socialisten, zowel de Vlaamse als de Franstalige. Met de komst van Conner Rousseau werd die band nog sterker. En toch had de kleine Vooruit-fractie het moeilijk in een door de N-VA gedomineerde meerderheid. ‘We moeten onze lessen trekken’, zegt iemand. ‘De ijsschots waarop Bart De Wever zit, begint te smelten. Zijn arrogantie wordt steeds duidelijker.’

De volgende socialist die met de N-VA in zee gaat, zal minder meegaand moeten zijn dan Beels. Maar wie De Wever na oktober tegenover hem zal hebben tijdens de coalitiegesprekken, wordt vermoedelijk pas in de loop van de zomer duidelijk.

Conner Rousseau: een oefening in narcisme