Meerwaardebelasting: waarom moeilijk als het ook makkelijk kan, zoals in andere landen?

De meerwaardebelasting van de regering-De Wever zorgt voor nog meer koterijen en zal ingewikkeld zijn. Waarom keek men niet naar andere landen, waar er al langer vermogensbelastingen bestaan die werken? 

De meerwaardebelasting van de regering-de Wever is hét symbooldossier van de Arizona-regering, maar moet ook bijdragen tot het prioritaire doel dat deze bewindsploeg zichzelf heeft opgelegd: het gezond maken van de overheidsfinanciën.

In het regeerakkoord staan over die meerwaardebelasting welgeteld negen zinnetjes. Er moet dus nog veel worden uitgewerkt en de duivel zal in de details zitten. Het gevolg daarvan is dat Vooruit-Voorzitter Conner Rousseau het al vanaf dag één oneens is met MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez over bepaalde concrete invullingen en interpretaties.

Minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) geeft ook toe dat er nog wat werk aan is, maar belooft duidelijkheid tegen de zomer, wanneer hij met wetsontwerpen komt. Wat in elk geval wel duidelijk is: de meerwaardebelasting van de regering-De Wever zorgt niet voor meer transparantie, integendeel, ze zal zorgen voor meer paperassen. Er wordt nog maar eens een koterij aan ons fiscaal systeem bijgetimmerd. 

Boxen

Vraag is waarom de partijen die de regering-De Wever vormen, N-VA, CD&V, Vooruit, MR en les Engagés, zo’n meerwaardebelasting in elkaar hebben gedraaid. Volgens professor fiscaal recht Mark Delanote (UGent) in Knack is de regering zelfs ‘sadomasochistisch bezig’.  En dat terwijl in het buitenland goede voorbeeld bestaan van wat een werkbare vermogensbelasting kan zijn.

In landen zoals Zweden, Noorwegen en Finland, maar ook dichter bij ons in Nederland, bestaat er een ‘dual income tax’-systeem: het principe is daar om inkomen uit arbeid en inkomen uit vermogen apart te belasten. De inkomsten uit arbeid en sociale tegemoetkomingen, zoals lonen, pensioenen en uitkeringen, worden progressief belast, zoals we dat vandaag ook bij ons kennen. De inkomsten uit kapitaal worden proportioneel belast, dus tegen een vast tarief.

Hoe werkt dat concreet in Nederland? Bij onze noorderburen wordt er een onderscheid gemaakt tussen drie soorten inkomstenbelastingen, die elk in een ‘box’ moeten worden ondergebracht. In box 1 zit alles in verband met ‘werk en woning’, zoals loon, fooien, pensioen en noem maar op, maar ook een ‘eigenwoningforfait’, een bedrag dat u voor uw eigen woning bij uw inkomsten moet tellen. Voor box 1 is er een oplopend tarief met drie schijven. In 2025 is het tarief in de eerste schijf 35,82 procent. Het tarief in de tweede schijf is 37,48 procent. Het tarief in de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting is in 2025 49,50 procent.

Gerommel over meerwaardebelasting: ‘Regering-De Wever is sadomasochistisch bezig’

Sparen en beleggen

Er zijn nog twee boxen in Nederland. In box 2 betaalt u belasting over uw inkomen uit aanmerkelijk belang. In het regeerakkoord-De Wever staan er vier zinnen over hoe meerwaarden bij een aanmerkelijk belang – dat is als u meer dan 20 procent van de aandelen van een bedrijf bezit – zal worden belast, maar daarover heerst nog veel onduidelijkheid over hoe en wat precies. Het Nederlandse voorbeeld zou hier ook inspiratie kunnen bieden.

Belangrijker voor de meeste Belgische burgers is de belasting die men zal moeten betalen op de meerwaarde uit ‘financiële activa’, waartoe zeker spaargeld, aandelen, trackers, beleggingsfondsen enzoverder behoren. In het regeerakkoord-De Wever staan daarover vijf zinnen: ‘Er komt een algemene solidariteitsbijdrage van 10 procent op de toekomstige gerealiseerde meerwaarde van financiële activa, inclusief crypto-activa, opgebouwd vanaf het moment van de invoering van de bijdrage.

Historische meerwaarden zijn dus vrijgesteld. Er wordt voorzien in een aftrekbaarheid van minderwaarden (van deze categorie van inkomsten) binnen het jaar, zonder overdraagbaarheid. In de aangifte wordt een voetvrijstelling van 10.000 euro voorzien om kleine beleggers niet extra te belasten. Deze voetvrijstelling wordt jaarlijks geïndexeerd.’

Hoe zit dat in Nederland? Daar moet men alles in verband met sparen en beleggingen aangeven in box 3. Het gaat dan over contant geld, spaargeld, aandelen, obligaties, crypto-geld, huurinkomsten et cetera. Hier wordt gekeken naar het nettovermogen: de waarde van alle bezittingen min de schulden. Over een deel daarvan hoeft men geen belasting te betalen. In 2025 is dat 57.684 euro, of 115.368 euro als men een fiscaal partner heeft. Het belastingpercentage over box 3-vermogen is in 2025 36 procent. 

Fictief rendement

Hoe gaat belasting over sparen en beleggen in box 3 concreet? Eigenlijk is het een vermogensrendementsheffing: de Nederlandse belastingdienst verwacht dat de belastingplichtige met zijn vermogen (spaargeld, beleggingen enzovoort) een bepaald rendement haalt. 

Dat fictief rendement van het spaargeld bedraagt zo’n 1,03 procent, maar het juiste cijfer wordt later deze maand definitief vastgelegd en komt overeen met het  gemiddelde van het jaar zelf. Voor de beleggingen (inclusief huurinkomsten) gaat de Nederlandse fiscus uit van een rendement van 6,04 procent, en hiervoor wordt uitgegaan van het gemiddeld gehaalde percentage van de afgelopen vijf jaar. Over al dat veronderstelde rendement heft de Nederlandse fiscus dan 36 procent belasting.

Er is in Nederland discussie ontstaan over het gebruik van het veronderstelde rendement, want wat als je reëel rendement lager ligt? De rechtbank vindt dat oneerlijk en daarom worden de fiscale regels in Nederland de volgende jaren wat verfijnd, maar de grote principes blijven behouden.

Hoe dan ook, in Nederland komt het erop neer dat je nu op beleggingen (inclusief huurinkomsten, die in België niet worden belast en waar de regering-De Wever ook geen plannen voor heeft) een vermogensbelasting van 2,17 procent betaalt, wat vrij hoog is, maar je hoeft er geen belasting te betalen op meerwaarden of dividenden. Nog eens herhalen dat hiervoor in Nederland dit jaar een vrijstelling geldt van 57.684 euro nettovermogen.

‘De meerwaardebelasting is een misbaksel. Maar misschien is dat net de bedoeling’

Delicaat

Het Nederlandse fiscale systeem, dat de volgende jaren wat wordt bijgestuurd, is helder en eenvoudig, zeker in vergelijking met wat er in België vandaag bestaat en wat men morgen nog van plan is om aan koterijen bij te bouwen. Het merkwaardige is dat er in ons land al zeker 20 jaar pleidooien worden gehouden om zo’n dual income tax in te voeren. Bij de politieke partijen was vooral de CD&V dat idee erg genegen, en ex-minister van Financiën Vincent Van Peteghem werkte ook voorstellen in die zin uit. 

Een dual income tax stuit in ons land op verzet, bij de voorbije regeringsonderhandelingen vooral van de MR, die van geen vermogensbelasting wil weten. En omdat Vooruit absoluut wél een vermogensbelasting wilde, hebben de politieke partijen aan de onderhandelingstafel dan maar een heel eigen systeem van meerwaardebelasting gebricoleerd. Dat trouwens in het regeerakkoord geen ‘meerwaardebelasting’ wordt genoemd, maar wel gepresenteerd wordt als een ‘solidariteitsbijdrage’. Een illustratie van hoe delicaat het allemaal is.