Maxime Prévot, voorzitter van Les Engagés: ‘Waarschijnlijk heeft Bart De Wever een gebrek aan zelfvertrouwen’

‘Duimen dat de positieve vibe bij ons blijft tot aan de verkiezingen’, zegt Maxime Prévot, voorzitter van Les Engagés, de centrumpartij die op winst staat in de peilingen en op 9 juni weleens de grote verrassing kunnen worden in Wallonië.

Maxime Prévot oogt fris en monter wanneer hij met stevige tred en dossiers onder de arm aankomt in het nieuwe partijlokaal van Les Engagés in Namen. Zijn favoriete outfit – jasje, overhemd, jeans – werd door een styliste in een Franstalige krant onlangs omschreven als de stijl van ‘iemand die nog wat naar zichzelf op zoek is’. Maar politiek heeft Prévot, zo lijkt het toch, wél de juiste stijl beet. Zijn nieuwe burgerbeweging Les Engagés, ontstaan uit de assen van het door iedereen hersendood verklaarde cdH (zelf de opvolger van de Franstalige christendemocraten van de PSC), doet het onverwacht goed in de peilingen. Waardoor Prévot opeens de volle aandacht van de landelijke media heeft en door vrijwel alle andere Franstalige partijvoorzitters het hof wordt gemaakt. ‘Pourvu que ça dure’, lacht hij.

Iedereen wil nu natuurlijk weten: hoe hebt u het dood gewaande politieke centrum weer tot leven gewekt?

Maxime Prévot: In 2019 ben ik in heel lastige omstandigheden, nauwelijks vier maanden voor de verkiezingen, partijvoorzitter geworden. Met het cdH hebben we toen met 10,7 procent in Wallonië ons slechtste resultaat ooit behaald. Uit respect voor de kiezers vond ik dat we die afstraffing serieus moesten nemen.

En dus koos u voor de oppositie.

Prévot: Ja, ondanks het voorstel van de PS en Ecolo om in Wallonië samen een zogenaamde Olijfboomregering te vormen. Wij zijn historisch een bestuurderspartij. In 2019 verloren we 30 procent van onze verkozenen, maar de partij zat al lang daarvóór in een structureel krimpscenario. Dat moest gestopt worden. We hebben uit verantwoordelijkheidsgevoel weliswaar deelgenomen aan federale formatiegesprekken. Maar ik was blij en opgelucht toen we op alle niveaus in de oppositie belandden.

En toen ging u vernieuwen?

Prévot: Toen ben ik de operatie ‘il fera beau demain’ begonnen, met de belofte dat betere tijden op komst waren. Ik vond dat we uit onze comfortzone moesten, breed moesten overleggen, en ook luisteren naar mensen die niet van onze partij houden. De christendemocratie heeft België uitstekende diensten bewezen, ik verloochen mijn roots niet. Maar in de Franstalige publieke opinie werden wij vaak afgeschilderd als ouderwetse, conservatieve katholieken. Dat stootte veel mensen af.

Daarom is er in het programma van Les Engagés geen verwijzing meer naar christelijke inspiratie?

Prévot: Ik wilde geen partij die alleen maar politiek erfgoed verdedigt en heb het christelijke personalisme inderdaad uit de statuten geschrapt. De politieke doctrines van de traditionele partijen zijn vijftig, soms zelfs honderd jaar oud. Ze stammen uit tijden dat er geen sprake was van klimaatcrisis, van digitale transitie, van burn-out. Ik wilde een programma voor een centrumpartij dat helemaal van deze tijd is. En dus wilde ik sterk uit de hoek komen op het vlak van klimaat, maar zonder het dogmatisme van de ecologisten. Ik wilde genereus zijn voor wie het moeilijk heeft maar zonder de excessen van de socialisten, en het ondernemerschap verdedigen, maar zonder het conservatisme van de MR. In maart 2022 heb ik het nieuwe manifest en de nieuwe naam van de partij bekendgemaakt, Les Engagés. Sommigen moesten erom lachen, maar we hebben daarvoor wel degelijk met reclamebureaus samengewerkt. Eén kantoor had ons trouwens ‘Les hirondelles’ (‘De zwaluwen’, nvdr) voorgesteld. (lacht) Nou ja, welke naam je ook kiest, je krijgt sowieso grapjes.

Maar waarom ‘de geëngageerden’?

Prévot: Veel mensen zijn boos. In sommige opzichten hebben ze gelijk dat ze boos zijn. Extreemlinks en extreemrechts doen er alles aan om die woede te exploiteren. Maar je kunt ook proberen woede om te zetten in iets constructiefs. Dat is mijn gok. Door alleen verontwaardigd te zijn vanaf de zijlijn bereik je niks. Daarom roep ik mensen op om betrokken te raken.

Het beste bewijs trouwens dat we een ingrijpende vernieuwing hebben doorgevoerd en geen puur cosmetische operatie, is de komst van een reeks kleppers. Neem gewezen MR-boegbeeld Jean-Luc Crucke, of prominenten uit het bedrijfsleven zoals Olivier de Wasseige, de vroegere baas van de Union Wallonne des Entreprises en Yvan Verougstraete, de oprichter en gewezen baas van Medi-Market. Er zijn ook ULB-epidemioloog Yves Coppieters en Vincent Blondel, die tot voor kort rector van de UCL was. Geen reality-tv-kandidaten maar serieuze mensen met ervaring, die zich bij ons hebben aangesloten en bereid waren hun goede naam op het spel te zetten. Terwijl ik ze als oppositiepartij die uit het dal probeert te klimmen niets te bieden had. Maar mede daardoor zijn ook de media en het grote publiek ons anders gaan bekijken – niet meer onverschillig, lacherig of neerbuigend, maar met interesse en een positieve ingesteldheid. En nu maar duimen dat die positieve vibe bij ons blijft tot aan de verkiezingen.

U hebt een centrumrechts profiel en sociaaleconomisch lijken ook Les Engagés zich eerder rechts dan links van het midden te bevinden?

Prévot: Daar kan ik me wel in herkennen. Als partij zijn wij, al langer dan de MR, voorstander om de werkloosheid te beperken tot twee jaar in de tijd. Wij willen bijvoorbeeld ook de successierechten afschaffen. Maar tegelijk hechten we veel belang aan zorg en onderwijs. Ik noem mezelf trots een centrumpoliticus. Ik zit niet in het centrum omdat ik niet kan kiezen, maar omdat ik zo veel mogelijk mensen wil helpen en het algemeen belang voor ogen wil houden.

De centrumpartijen zitten in Europa op veel plaatsen in de verdrukking.

Prévot: De extremen op links en op rechts winnen terrein met simplistische en soms racistische boodschappen. Genuanceerd zijn is vandaag een daad van verzet geworden. Kijk ook naar de algoritmes van de sociale media, die de voorkeur geven aan extreme inhoud. Maar er bestaan geen simplistische oplossingen voor complexe problemen. We hebben in de politiek behoefte aan wat de Franse filosoof Jean Birnbaum ‘le courage de la nuance’ noemt. Ook al scoor je daarmee minder in de media en neem je een electoraal risico. Maar ik zit niet in de politiek om mensen naar de mond te praten. Ik droom soms van een regering die bestaat uit alleen maar mensen die niet opnieuw verkozen willen worden. Omdat zij het lef zullen hebben om beslissingen te nemen die op de korte termijn impopulair, maar op de langere termijn essentieel en lonend zijn.

Door de goede peilingen krijgt u nu zelfs de rol van kingmaker na 9 juni toebedeeld. Uw partij kan een centrale rol gaan spelen in de samenstelling van de volgende Waalse en federale regering. Hebt u een voorkeurscoalitie?

Prévot: Nee. Ik wil na de verkiezingen met Les Engagés in alle meerderheden, dat wel, maar een voorkeurscoalitie heb ik niet. Federaal kan het Vivaldi II zijn, of een regering met de N-VA. Met het Vlaams Belang en de PTB weiger ik principieel samen te werken, met alle andere partijen wil ik praten. Dus ook met de N-VA. Uiteraard is de N-VA voor een Franstalige partij nooit de eerste keuze. Maar gezien de opgang van het VB en de PTB kunnen we mathematisch misschien niet anders dan met de N-VA in zee gaan. Op sociaaleconomisch vlak kunnen er ook wel overeenkomsten met de N-VA worden gevonden.

N-VA-voorzitter Bart De Wever zei in Humo dat Les Engagés, de CD&V en de MR nu al een akkoord op zak hebben om Vivaldi II in de steigers te zetten.

Prévot: Dat is een verzinsel, fake news van a tot z. Ik begrijp niet waarom Bart De Wever dit soort valse geruchten verspreidt. Hij oogt nerveus en kwetsbaar, waarschijnlijk ligt het dus aan een gebrek aan zelfvertrouwen. Maar ik zou denken dat De Wever juist waardering heeft voor een Franstalige politieke partij zoals Les Engagés, die in de campagne openlijk zegt dat ze zou kunnen samenwerken met de NV-A. Kijk, ik wil gewoon dat de toekomstige regeringsploeg de hervormingen doorvoert die het land nodig heeft. Dat zijn we aan toekomstige generaties verplicht. We moeten de begroting op orde brengen, en verder moeten er hervormingen komen in de fiscaliteit, de pensioenen en de sociale zekerheid.

Moet er ook een staatshervorming komen?

Prévot: Ik ben niet bang voor institutionele hervormingen. Maar een nieuwe staatshervorming moet de efficiëntie en doelmatigheid van het overheidsapparaat verbeteren. Als het alleen gaat om het uitkleden van de federale staat als doel op zich, ben ik niet geïnteresseerd. Een van de problemen in België is de versnippering van bevoegdheden over verschillende beleidsniveaus. Toen ik Waals minister van Volksgezondheid was, wilde ik iets doen aan het huisartsentekort in landelijke gebieden. Experts hadden me een lijst met een tiental maatregelen bezorgd. Vijf daarvan kon ik zelf nemen. Voor de andere vijf moest de federale regering in actie komen, en dat stond niet meteen op het prioriteitenlijstje van Maggie De Block (Open VLD). Dat was frustrerend. Maar ook het opnieuw federaliseren van bepaalde bevoegdheden mag geen taboe zijn. Het is te gek voor woorden dat België vier klimaatministers heeft.

Maar dit is niet de confederale reset van België die de N-VA voor ogen heeft.

Prévot: (lacht) Maar daar lig ik niet wakker van, ieder zijn project. Mij lijkt het verstandig om af te stappen van al dat ideologisch vertoon, en oplossingsgericht te werk te gaan. Sommige bevoegdheden moeten we verder regionaliseren, andere opnieuw federaliseren. Verspilling van publieke middelen kunnen we ons zeker in de huidige begrotingssituatie niet meer veroorloven. Ook de Franstaligen zullen in de eigen instellingen orde op zaken moeten stellen. Van de negen ministers die in België bevoegd zijn voor Volksgezondheid, komen er zes uit het gebied Brussel-Wallonië. De Franstaligen moeten dus moderniseren. Ik wil niet in een scenario terechtkomen waarin we als Franstaligen in gesprekken over een staatshervorming nog maar één optie hebben: door de knieën gaan en onze hand ophouden.

Volgens Bart De Wever zal de rampzalige financiële toestand in Wallonië en Brussel de Franstaligen dwingen om precies dat te doen.

Prévot: Staatshervormingen waren vaak een uitruil van bevoegdheden voor Vlaanderen en geld voor de Franstaligen. Misschien zullen financiële kwesties op een bepaald moment ook weer deel gaan uitmaken van nieuwe gesprekken. Maar een Franstalig project moet wel meer zijn dan alleen maar bedelen.

De Nationale Bank heeft onlangs een rapport gepubliceerd waarin ze Wallonië met andere oude industriële regio’s in Europa vergeleek. Die vergelijking viel tegen voor Wallonië.

Prévot: Wallonië leeft boven zijn stand. De grote historische vergissing, achteraf bezien, was natuurlijk om decennialang in verval geraakte industrieën met een infuus van overheidsgeld in leven te houden. Menselijk gezien begrijpelijk, want het gaat over de levens en inkomens van duizenden gezinnen. Maar de honderden miljoenen die in de loop der jaren in dat infuus zijn gegaan, hebben we niet kunnen investeren in innovatieve, toekomstgerichte bedrijven. Dat heeft een zware hypotheek gelegd op de Waalse economische herstelkansen. Het is een beetje vergelijkbaar met wat Vlaanderen nu met zijn auto-industrie meemaakt.

De relatie tussen u en CD&V-voorzitter Sammy Mahdi heet goed te zijn, nadat er jarenlang nauwelijks contacten waren geweest tussen cdH en CD&V.

Prévot: De relatie met CD&V was verzuurd geraakt door onze steun aan de regering-Verhofstadt vanuit de oppositie in ruil voor een herfinanciering van het Franstalig onderwijs, en door de weigering van Joëlle – madame Non – Milquet om een oranje-blauwe regering op de been te brengen. De afgelopen tien jaar hebben wij ook oppositie gevoerd tegen de federale regeringen waar CD&V in zat. Maar vandaag klikt het tussen Sammy en mezelf. We delen een geloof in het politieke midden. Ook al denken onze partijen verschillend over ethische vraagstukken zoals abortus, over migratie, over institutionele kwesties. Maar dat is niet erg. Het doel is de krachten te bundelen op de punten waarover we het wel eens zijn: de sociaal-economische dossiers, de noodzaak van een fiscale hervorming en herinvesteringen in justitie en politie. Op deze thema’s zijn we solide bondgenoten.

In de laatste peiling van Het Laatste Nieuws, VTM Nieuws, RTL en Le Soir stonden Les Engagés op 16, 7 procent in Wallonië en waren jullie samen met CD&V ook de grootste politieke familie. Als dat resultaat op 9 juni bewaarheid zou worden, kunnen jullie zelfs de post van premier opeisen.

Prévot: (lacht) Dat zou formidabel zijn, van een remontada gesproken! Op grond van de feedback die krijg, heb ik in elk geval wel het gevoel dat CD&V en Les Engagés opnieuw als geloofwaardige spelers worden gezien.

U kent Vlaanderen vrij goed, ontvangt veel Vlaamse toeristen in Namen en spreekt Nederlands. Hoe kijkt u naar de sterkte van het Vlaams Belang?

Prévot: Ik ben teleurgesteld, nog voordat ik me zorgen maak. Maar op veel plekken in Europa zijn extreemrechtse partijen aan de winnende hand. De reden waarom we in Franstalig België geen sterke extreemrechtse partij hebben, is het ontbreken van een charismatische leidersfiguur en de strikte handhaving van het cordon sanitaire, ook in de media. Dat betekent niet dat de Walen per se deugdzamer zijn dan andere Europeanen. Maar misnoegde Waalse kiezers stemmen op de PTB. Dit gezegd zijnde, de enige manier om het Vlaams Belang eronder te krijgen is de woede transformeren in iets positiefs. Een krachtdadige federale regering die knopen durft door te hakken, kan zeker helpen om het geloof in redelijke democraten te herstellen.

Maar in Vlaanderen is het idee wijdverbreid dat het met de PS gewoon onmogelijk is om bijvoorbeeld de pensioenen of de arbeidsmarkt te hervormen.

Prévot: De PS moet echt ophouden de PTB achterna te lopen. Maar ik wil geloven dat de PS nog altijd in staat is zich een ernstige partij te betonen, die de hervormingen die België nodig heeft, kan steunen.

Bart De Wever vindt Paul Magnette ongeschikt als premier van België, juist omdat hij zich zo sterk door de PTB zou laten beïnvloeden.

Prévot: Tja, zoals de N-VA beïnvloed is door het Vlaams Belang? Ik weet niet of dat argument op zich voldoende is om Paul Magnette als kandidaat-premier te diskwalificeren.

U had als Waals viceminister-president een goede verstandhouding met toenmalig Waals minister-president Magnette.

Prévot: Zeker, op dat moment vond ik hem een vrij pragmatisch politicus. Dat kan hij nog altijd zijn. Maar de laatste jaren is het allemaal wat ingewikkelder voor hem geworden, door de opkomst van de PTB.

Ziet u zichzelf in een federale regering met Bart De Wever als premier?

Prévot: Nee. Een Belgisch premier moet een zeker geloof in België belichamen. Het lijkt me lastig premier te zijn van een land dat je nog het liefst wil splitsen. Samenwerken met de NV-A is een mogelijk scenario, maar als premier heeft De Wever zichzelf door zijn houding en uitspraken van de afgelopen jaren buitenspel gezet.

En als De Wever in Vlaanderen een regering vormt met het Vlaams Belang, zet de N-VA zich dan ook buitenspel als federale coalitiepartner?

Prévot: In mijn ogen wel.

Waarom precies?

Prévot: Als de N-VA ermee akkoord gaat om in Vlaanderen met extreemrechts te besturen, is federaal alle vertrouwen in de partij zoek. Hoe kan de N-VA dan nog pretenderen voor alle Belgen te werken? Mijn humanistische DNA weerhoudt me er gewoon ook van om extreemrechts de hand te reiken, ook via een tussenpersoon.