Malaise in ‘Huis van Wantrouwen’ compleet: ‘De goede naam van de VRT is besmeurd’

Na de hetze rond de documentaire over Bart De Pauw, veroorzaakt een anonieme brief opnieuw onbehagen bij de VRT. Hoe moet het nu verder aan de Reyerslaan?

‘Een anonieme brief voorlezen in een parlementair debat is niet kies.’ Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) is niet opgezet met het bommetje dat werd gedropt door Vlaams Parlementsleden Katia Segers (Vooruit) en Stephanie D’Hose (Open VLD). In volle discussie over Het proces dat niemand wou – de docureeks over Bart De Pauw die eerst wel, en dan weer niet werd uitgesteld – lazen de parlementsleden donderdagochtend een anonieme e-mail voor van drie VRT-medewerkers.

De mail werd 50 minuten vóór aanvang van de parlementaire commissie gestuurd naar enkele parlementsleden. De brief spreekt over de onheuse behandeling van 24 VRT-medewerkers bij de jongerenredactie van VRT NWS, onder meer bekend van het jongerenjournaal Karrewiet. Er is sprake van ‘toxisch leiderschap’, ‘grensoverschrijdend gedrag’ en ‘discriminatie’. De anonieme ondertekenaars zijn ‘gechoqueerd’ over de omgang van directie en vertrouwenspersonen, en spreken van een ‘trauma’. Ze stippen aan ‘dat ze dit niet in de pers willen uitspelen’.

Dat is buiten de waard gerekend. Niet alleen citeerden Segers en D’Hose uit de brief, ze stelden er ook vragen over aan minister Dalle. ‘Ik vind het onze plicht om dit aan te kaarten. Dit is een etterbuil die is opengebarsten’, aldus Stephanie D’Hose.

Overigens, wie echt iets uit de media wil houden, stuurt best geen brieven naar parlementsleden. Nog een detail: de partner van Benjamin Dalle werkt bij de bewuste jongerenredactie, maar er is geen aanwijzing dat de reactie van de minister op een of andere manier daaraan gelinkt kan worden.

In een reactie op de anonieme brief zegt de openbare omroep dat de geldende procedures zijn gevolgd en dat het ‘met ontzetting vaststelt dat de vertrouwelijkheid van haar welzijnsprocedures zijn geschonden’. De VRT stelt nu ook een ‘externe bruggenbouwer’ aan om de boel bijeen te houden.

N-VA en Vlaams Belang mopperen

In de commissiezaal werd duidelijk hoezeer de N-VA- en Vlaams Belang-fractie zich ergeren aan de gang van zaken. Meerderheidspartijen N-VA en CD&V zijn gefrustreerd door het optreden van D’Hose, die als Open VLD-politica deel uitmaakt van die meerderheid.

Even daarvoor waren de kampen op precies dezelfde manier opgedeeld. N-VA, CD&V en Vlaams Belang aan de ene kant, Open VLD, Vooruit en Groen aan de andere. N-VA’er Marius Meremans en Vlaams Belanger Klaas Slootmans mopperden vaak tezamen, vooral wanneer commissievoorzitter Meyrem Almaci (Groen) aan het woord was.

N-VA, CD&V en het Vlaams Belang zien dan ook weinig reden tot vragen bij de positie van VRT-CEO Frederik Delaplace, spilfiguur in de discussie rond de docureeks over Bart De Pauw. Iedereen is het erover eens dat hij in de fout ging door pas laat de slachtoffers te betrekken bij de gesprekken die in januari werden opgestart met en op vraag van tv-maker Bart De Pauw. Het uitstellen van Het proces dat niemand wou, de forse tegenreacties daarop – inclusief een open brief met VRT-schermgezichten als ondertekenaars – en de uiteindelijke bocht brachten Delaplace aan het wankelen.

Maar voor Dalle is de kous dus af. Nadat hij een tijdlijn gaf over de gang van zaken, benadrukte hij dat dit verhaal ‘alleen maar verliezers’ kent. De slachtoffers, de VRT, maar ook De Pauw zelf, die in 2021 werd veroordeeld tot zes maanden cel met uitstel voor belaging van vijf vrouwen en het bezorgen van elektronische overlast aan één van hen.

‘Wat als De Wever belt?’

Voor Stephanie D’Hose en de linkse oppositiepartijen is dit niet einde verhaal. Het feit dat er meer dan twee maanden zaten tussen het eerste gesprek met De Pauw en diens vrouw, op 11 januari, en het eerste contact met een slachtoffer, op 14 maart, doet de wenkbrauwen fronsen. Ook minister Dalle spreekt van een ‘bijzonder grote fout’.

Maar dieper speelt een andere kwestie, verwoordt door Almaci: ‘Hoe beïnvloedbaar is Frederik Delaplace?’

De tijdlijn van Dalle geeft immers aan dat de CEO persoonlijk werd gecontacteerd door De Pauw. Na verloop van tijd werd bij productiehuis Woestijnvis gepolst of het al dan niet mogelijk zou zijn om te knippen in de docureeks, of een extra aflevering toe te voegen. Dat gebeurde zonder een van de slachtoffers te hebben gehoord. Woestijnvis en maakster Tess Uytterhoeven weigerden de piste van het herbewerken.

Maar waarom vond de CEO het zo belangrijk om persoonlijk te interveniëren en eigenhandig de uitzending on hold te zetten? Uitgezonderd van de categorie ‘nieuws en duiding’, mag de CEO volgens het Mediadecreet ingrijpen in het zendschema, maar in de praktijk gebeurt dat amper. En hoe vaak komt het voor het dat de CEO persoonlijk wordt gecontacteerd met een verzoek? In de woorden van Almaci: ‘Wat als Bart De Wever (N-VA) belt?’

Hoe dan ook wenst Dalle inkijk in de procedure van de VRT. ‘Door het gebrek aan transparantie was er weinig kennis en veel wantrouwen in de CEO, van wie de indruk ontstond dat hij cavalier seul speelde. Dat klopt niet, maar het moet glashelder zijn wie de beslissing neemt onder welke voorwaarden en wie daarbij geconsulteerd werd.’ Om te besluiten met: ‘De goede naam van de VRT is besmeurd.’

Het zelfbehoud van Bart Schols

Naast de handel en wandel van Delaplace is er de werksfeer bij de VRT. Minister Dalle maakt van de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag een speerpunt, maar wat met de openbare omroep? De manier waarop Delaplace zijn werknemers verbood om commentaar over de VRT te geven in de media, blijft nazinderen. Stephanie D’Hose zat naar eigen zeggen met grote ogen te kijken toen Goedele Liekens afgelopen week op De Afspraak presentator Bart Schols vroeg of hij de open brief rond het uitstel van de docureeks mee zou ondertekenen. ‘Schols zei dat hij die niet zou ondertekenen “uit zelfbehoud”’, aldus D’Hose. ‘Is er wel een veilige cultuur in ons mediabedrijf?’

En dat was dus nog vóór de anonieme brief van de VRT-medewerkers werd voorgelezen. De bijnaam van de VRT, het Huis van Vertrouwen, verwordt volgens de ondertekenaars tot een Huis van Wantrouwen.

‘Deze brief is een noodgreep, maar ook een momentum’, luidt het. De zaak-De Pauw wordt door de aanklagers aangegrepen om korte metten te maken met een bepaalde werkcultuur aan de Reyerslaan. Ondanks het verzet van de Open VLD, blijft de Vlaamse meerderheid de VRT-directie steunen. De malaise bij de VRT is compleet, maar wat betreft politieke rugdekking, kan Frederik Delaplace op beide oren slapen.