‘Maak gezinszorg gratis voor wie door kanker wordt getroffen’

‘Kankerpatiënten hebben recht op de allerbeste zorg, in de allerbeste omgeving, onder de beste omstandigheden: thuis en gratis’, schrijft Bieke Verlinden op de Dag tegen Kanker.

Wanneer de onrustwekkende diagnose wordt gesteld dat je kanker hebt, sta je aan het begin van een lange en zware behandeling. Chemotherapie kan sinds de recente maatregelen van minister Frank Vandenbroucke ook grotendeels thuis worden aangeboden. Dat bespaart je niet alleen afmattende ziekenhuisbezoeken, maar ook de verblijfskosten in het ziekenhuis. De vraag is echter: wie gaat je thuis helpen en je huishouden draaiende houden? Als schepen van zorg doe ik daarom vandaag, op de Dag tegen kanker, een voorstel: laten we de kosten die door de recente maatregelen in het ziekenhuis worden uitgespaard gebruiken om de gezinszorg gratis te maken voor wie door kanker wordt getroffen.

Het geeft extra moed en motivatie wanneer je de intense periode van de behandeling thuis kan doormaken. Tegelijk is er het besef dat ook het dagelijkse huishouden blijft doorgaan. Veel gewone taken zal je niet meer (alleen) kunnen doen: het bed verschonen, de afwas, boodschappen, douchen … Alle zorgen die bovenop het medische komen blijven ook je aandacht vragen. Hoe ga je dat alles geregeld krijgen? Misschien heb je een partner of kinderen, maar die werken, studeren of hebben eigen zorgen. Hoe graag we ook alles voor elkaar willen doen, mantelzorg is niet altijd vanzelfsprekend. Op dat moment moet je een beroep kunnen doen op professionals die je huishouden draaiend helpen houden en je komen ondersteunen wanneer de behandeling zoveel van je krachten opslokt.

Als we ervoor kiezen om de zorg meer thuis in plaats van in het ziekenhuis te laten gebeuren, vraagt dit om een compleet nieuwe kijk op die zorg aan huis. Naast de medisch-verpleegkundige zorg, zou het een evidentie moeten zijn dat er iemand van de gezinszorg dagelijks of enkele dagen per week langskomt om je te helpen bij het huishouden en de dagelijkse verzorging, die de boodschappen en de was doet, je brievenbus leegt of een wandeling met je maakt. Iemand die een oogje in het zeil houdt en extra hulp kan inroepen wanneer het nodig is. Iemand die mogelijk maakt dat jij je volledig kan concentreren op je herstel. Die gezinszorg past in een integrale kijk op de noden van een kankerpatiënt en is een geruststellende schakel voor de arts en de verpleegkundige, die weten dat patiënten en hun naasten goed omringd zijn.

In situaties van ernstige ziekte, zoals kanker, zouden financiële overwegingen geen rol mogen spelen bij zorg aan huis.

Ziek zijn, een zware behandeling ondergaan en je daarbij laten bijstaan is geen teken van luxe, noch van zwakte. Toch blijft de drempel om een beroep te doen op gezinszorg aan huis hoog. Soms uit trots, meestal ook door het hoge kostenplaatje. Momenteel wordt deze zorg per uur betaald, voor hulp die je vrijwel dagelijks goed kan gebruiken. De verpleegkundige zorg, de huisarts of de kinesist worden grotendeels of zelfs volledig terugbetaald via de mutualiteit (een federale bevoegdheid), maar voor de gezinszorg (een Vlaamse bevoegdheid) is er geen tussenkomst. De kost per uur verschilt naargelang het inkomen, maar de loonschalen die gebruikt worden als basis voor die berekening zijn al meer dan twintig jaar oud. Door die wanverhouding tussen wat je per uur voor je verzorging betaalt en je inkomen kan de kost al snel oplopen. Het is op zijn minst merkwaardig dat de (noodzakelijke) gezinszorg vandaag per uur gemiddeld meer kost dan een dienstencheque. Bovendien zijn er voor gezinszorg geen fiscaal vriendelijke incentives. Er bestaat geen systeem van terugbetaling voor de bijdrage van de patiënt. In situaties van ernstige ziekte, zoals kanker, zouden financiële overwegingen geen rol mogen spelen bij zorg aan huis.

Besparingen op gezinszorg?

Gezinszorg mag geen onbetaalbare luxe zijn. Het is zorg die naast verpleging en kiné noodzakelijk hand in hand moet gaan met de medische behandeling. Helaas wordt er maar schoorvoetend gebruikgemaakt van de gezinszorg door de financiële drempel. Die aarzeling heeft de Vlaamse regering aangegrepen om er verder op te besparen, eerder dan het systeem aan te passen aan de hedendaagse noden. In tijden van vermaatschappelijking van de zorg hebben we behoefte aan een duidelijke visie op hoe we de gezinszorg de plaats kunnen geven die haar in deze nieuwe constellatie toekomt.

De Vlaamse regering moet uitzoeken hoe ze op alle beleidsniveaus de nieuwe noden die ontstaan bij thuishospitalisatie kan ondersteunen. Zoniet zal thuishospitalisatie het voorrecht zijn van the lucky few. De minder gelukkigen zullen aangewezen blijven op de zorg in het ziekenhuis omdat het thuis, zonder ondersteuning, niet lukt. 

Kortom, als we de zorg willen vermaatschappelijken, dan moeten alle beleidsniveaus samenwerken om hun deel van die inspanning waar te maken. Dan moeten we de oude structuren herdenken en investeren in goede en waardige zorg aan huis. Vermaatschappelijking van zorg mag immers geen besparing of lege doos zijn.

Gezinszorg op voorschrift

Dankzij de invoering van thuishospitalisatie worden in het ziekenhuis heel wat kosten bespaard. Mijn voorstel is om het vrijgekomen budget te investeren in een pakket van thuiszorg op maat van de patiënt. Kankerpatiënten die hun behandeling thuis doormaken, moeten gezinszorg voorgeschreven krijgen als deel van hun zorgtraject. De arts kan dit onderdeel maken van de behandeling. Uiteraard mag de patiënt hierdoor niet extra op kosten worden gejaagd. Gezinszorg, zonder financiële drempels,  moet een fundamenteel onderdeel zijn van een kankerbehandeling.

Daarom mijn oproep, beste minister Crevits, maak gezinszorg voor de kankerpatiënt gratis. Daar worden we allemaal, ook als maatschappij, beter van.