‘Liever een activistische rechter dan de tirannie van de meerderheid’

De Vlaamse regering gaat met herexamens de vakantie in.

Ik herinner me de teleurstelling. Op de website van de universiteit verschenen de resultaten van mijn allereerste examenreeks: een onvoldoende op vier van de zes vakken. En dan nog in de bachelor politieke wetenschappen, waarover voormalig Vlaams Parlementsvoorzitter Jan Peumans (N-VA) nadien zou gekscheren dat het ‘geen echt diploma’ is. Het was winter, maar een vervelende zomer met herexamens lag al in het verschiet. Duizenden studenten ondergaan deze vakantie hetzelfde lot.

Ook de Vlaamse regering mag beginnen te blokken. Vorige week stuurden verschillende rechtbanken haar terug naar de tekentafel. De omgevingsvergunning voor de ethaankraker van chemiereus Ineos? In de prullenmand. Het Grondwettelijk Hof prikte op zijn beurt door andere ballonnen van het Vlaamse beleid. Van het betalend maken van de Nederlandse les voor verplichte inburgeraars, over strengere erkenningsvoorwaarden voor moskeeën, tot het bemoeilijken van de toegang tot de Vlaamse sociale zekerheid voor nieuwkomers. De ministers en hun leger cabinetards heroverwegen best hun zwembadlectuur. Minder Ilja Leonard Pfeijffer, meer Inleiding tot het recht.

Het Hof heeft immers al langer zijn handen vol met de ploeg van minister-president Jan Jambon (N-VA). De terugdraaiende teller, de eindtermen, de volgens milieuorganisaties gevaarlijke hervorming van de beroepsprocedure tegen omgevingsvergunningen: telkens weer beet ze in het zand. Soms ligt juridisch broddelwerk aan de basis van de buis. Een herwerking kan de rechters in tweede zit misschien overtuigen. Vaak volstaat zelfs dat niet, en blijken politieke afspraken juridisch onhaalbaar. Wat is treuriger: ministers die willens en wetens onmogelijke beloftes doen, of politici die niet weten waarover ze het hebben? En wat te zeggen van de parlementsleden die de teksten goedkeuren, en van wie er heel wat jurist zijn?

Is hun rechtendiploma wel een ‘echt diploma’?

Maar het kan nóg treuriger. In plaats van zich nederig op te stellen na de juridische oplawaai, herhaalde Kamerlid en gewezen minister (ja-ha!) Sander Loones het pleidooi van N-VA voor een volksberoep. Met dat tweedehandsidee van socioloog Mark Elchardus wil de partij bepaalde beslissingen afschermen van grondwettelijke toetsing. ‘Laat niet de rechters, maar wel het parlement de wet bepalen!’, tweette Loones.

Magistraten die de rechten van minderheden beschermen tegen de tirannie van de meerderheid versus politici die hen dat werk willen afnemen. Doe mij dan maar een activistische rechter.