‘Kroniek van de christelijke volkspartij: migratieproblematiek doet de hoofden helemaal op hol slaan’

‘Het is betrekkelijk onbegrijpelijk dat de grootste politieke fractie van de Europese Unie eenzelfde waanzinnig plan op het getouw zet als wat Boris Johnson twee jaar geleden uit zijn mouw schudde’, schrijft Paul De Roo naar aanleiding van de plannen rond migratie van de Europese Volkspartij (EVP). ‘Tegen beter weten in hoopt men potentiële kiezers van het extreemrechtse kamp weg te houden.’

De Europese Christendemocraten (EVP) hebben hun manifest voor de nakende Europese verkiezingen goedgekeurd. Vanzelfsprekend staat het migratiethema centraal. Wat blijkt nu? In lijn van wat de Britten met hun Rwanda-deal van plan waren, zullen de EVP-ers ook op zoek gaan naar een “veilig derde land”, buiten Europa, waar vluchtelingen de asielprocedure moeten doorlopen, in plaats van dat nog langer te kunnen doen binnen de grenzen van de Europese Unie. Bij een positieve beslissing zal dat derde land de asielzoeker bescherming bieden. Afgewezen illegalen worden van daaruit teruggestuurd naar hun land van oorsprong. De EVP gaat ervan uit dat ze dat ‘veilig’ derde land ergens in Afrika zullen vinden.

Het is betrekkelijk onbegrijpelijk dat de grootste politieke fractie van de Europese Unie eenzelfde waanzinnig plan op het getouw zet als wat Boris Johnson twee jaar geleden uit zijn mouw schudde. In het Verenigd Koninkrijk stuitte dat plan op verzet van het Hooggerechtshof. Het kostte al miljoenen en er is nog steeds niet één vluchteling naar Rwanda gebracht. De migratieproblematiek doet de hoofden helemaal op hol slaan. Tegen beter weten in hoopt men potentiële kiezers van het extreemrechtse kamp weg te houden.

Sinds de bizarre afloop van de Nederlandse verkiezingen van november vorig jaar weten we dat als de traditionele partijen de deur openzetten naar extreemrechts, deze laatsten met het electoraat gaan lopen.

Staatssecretaris De Moor is net zo overtuigd dat ‘stil zijn in de hoop Vlaams Belang niet groter te maken niet werkt’. Het systeem werkt niet, zegt zij, de mensen zien dat de beleidsverantwoordelijken de controle verloren zijn. Er moeten hervormingen komen.

Wat werkt niet? Dat Europa er niet in slaagt om de vluchtelingen tegen te houden. Voor de EVP moet er nog veel meer geïnvesteerd worden in het afsluiten van de grenzen. Zij willen dat het grensagentschap Frontex drie keer meer medewerkers krijgt dat wat nu al voorzien is, van 10.000 naar 30.000.

Frontex werd in 2005 opgericht, als Europees Agentschap dat de buitengrenzen van de Europese Unie moet bewaken. Frontex beschikte toen over een budget van 6 miljoen euro per jaar. In 2020 was dat bedrag al opgelopen tot 460 miljoen euro. En voor de periode tussen 2021 tot 2027 is er het gigantische bedrag van 11 miljard euro vrijgemaakt.

Vanaf 2023 werden de bevoegdheden van Frontex al fors uitgebreid. Het agentschap kan autonoom eigen voertuigen aanschaffen, ook boten, vliegtuigen, drones en radars. In de toekomst is het ook toegestaan om vuurwapens te gebruiken. Frontex mag ook buiten de EU opereren, zoals dat ook nu al het geval is in Albanië. Frontex is het duurste en machtigste agentschap van de EU geworden, en kan zo goed als zonder enige democratische controle opereren.

Frontex wordt gesteund door rechtse politieke partijen in Europa, zij zien migratie louter als een bedreiging en een veiligheidsprobleem.

De machtstoename van Frontex lokt felle kritiek uit van Mensenrechtenorganisaties, migratie-experts en van het Europees Parlement. Meer en meer excessen zijn de afgelopen jaren aan het licht gekomen, zoals verregaande Griekse pushbacks waarbij vluchtelingenbootjes worden teruggesleept naar Turkse wateren en daar worden achtergelaten. Frontex verzwijgt dit in zijn rapporten. Alle internationale experts zien hierin een flagrante schending van het internationale recht. Pushbacks vinden plaats in Griekenland, Oostenrijk, Kroatië en Bulgarije. Dagelijks sterven mensen aan de buitengrenzen van Europa waar Frontex verantwoordelijk voor is.

Men is het in de Europese Volkspartij over één zaak eens: dat er veel geïnvesteerd moet worden in het beveiligen van de buitengrenzen. Europa heeft geld, veel geld, niet voor de opvang van vluchtelingen, maar wel om met hekken, hoge muren, kilometerslange prikkeldraden, elektronische apparatuur en drones de lidstaten in het oosten en het zuiden bij te staan aan de Europese grensafsluitingen. Tussen 2014 en 2022 is de totale lengte van grenshekken aan de buitengrenzen van de Europese Unie toegenomen van 315 tot 2.048 km.

Fabrice Leggeri is de voormalige baas van Frontex. Hij kwam in 2022 in opspraak omwille van de stelselmatige schendingen van mensenrechten. Volgens het Duitse tijdschrift Der Spiegel was de directie van Frontex op de hoogte van de vele pushbacks. Ze hebben het Europees Parlement voorgelogen en verhuld dat het agentschap pushbacks heeft gesteund met geld van Europese belastingbetalers.

Leggeri stapt nu in de politiek.  Hij zal op de Europese lijst van Rassemblement National staan om “de migratiegolf te bestrijden”. Volgens de partij van Marine Le Pen is hij een grote aanwinst voor de partij om de Europese Unie te beschermen en te controleren.

De EVP zegt nu dat hun migratiebeleid “een correctie is op het beleid tot nu toe” en “een kind van zijn tijd” is, waardoor de nadruk ligt op veiligheid, defensie en de versterking van de economie om ­goede jobs te creëren.

Ontegensprekelijk hebben de christendemocraten zich aangepast aan de huidige tijdsgeest. In de vorige eeuw, tot 1999, was het migratiebeleid in Vlaanderen in handen van opeenvolgende christendemocratische ministers. Luc Martens was de laatste in de rij.

Luc Martens hield in 1997 een opmerkelijk pleidooi op een conferentie van de Raad van Europa. In zijn toepspraak betoogde hij dat de politici in Europa toen ineens veel meer aandacht besteedden aan het beheersen van de immigratie en de immigratiestromen dan aan het vraagstuk van de integratie en de interetnische relaties. Als verantwoordelijk minister verzette Martens zich toch tegen de tendens waarbij de overheid bij uitstek de immigratie wilde beheersen en afremmen. De hoge politieke druk om migranten weg te houden ondermijnde volgens hem het integratieproces. Het opvoeren van de identiteitscontroles om illegalen op te sporen, aldus Martens, had bijvoorbeeld tot gevolg dat alle vreemdelingen zich geviseerd voelden. Die sfeer van wantrouwen was niet bevorderlijk voor de integratie. Martens stelde de gesloten notie van burgerschap in vraag: het absolute en exclusieve karakter van burgerschap, dat zich exclusief verbond aan nationaliteit, beantwoordde volgens hem niet meer aan de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen.

Opnieuw streven naar homogene gemeenschappelijke waarden en normen achtte hij niet langer opportuun. Er moest gezocht worden naar manieren om met verschillen om te gaan. En dat waren niet alleen de verschillen ten overstaan van allochtonen, maar ook de verschillen tussen autochtonen in een ontzuilde samenleving. Burgers moesten competent zijn om met verschillen om te gaan. Zo moest de staat het burgerschap van allochtonen zichtbaar maken door participatie en inspraak van allochtonen te bevorderen en door etnische evenredigheid en non-discriminatie in haar optreden na te streven.

Dat was in 1999. Het ziet er naar uit dat de christendemocraten er goed in geslaagd zijn om van migratie ‘een kind van zijn tijd’ te maken.

Paul De Roo is doctor in de politieke wetenschappen.