Ik heb tijdens de campagne altijd wel een beetje te doen met politici. In deze weken moeten ze een snel antwoord, of op zijn minst een vriendelijk woord klaar hebben voor eender wat hen op straat naar het hoofd wordt geslingerd. Bovendien moeten ze doen alsof ze dat ook nog eens plezierig vinden, terwijl hun job vaak op het spel staat. Maar er is één groep waar ik echt medelijden mee heb: de opvolgers. Ze staan allemaal op een lijst, en we mogen op negen juni gerust voor hen stemmen, maar verkozen kunnen ze die dag niet raken. Opvolgers maken pas kans om in het parlement te komen als een verkozene van de échte lijst afvalt, bijvoorbeeld omdat hij of zij minister wordt.
Hoe treurig moet het zijn om vanaf zo’n plaats campagne te voeren? Leg het maar uit, elke keer opnieuw.
‘Ja, euh, nee, inderdaad, ik sta eerste op de lijst. Maar wel van de opvolgers, hè.’
Het systeem van die opvolgers bestaat bij mijn weten in geen enkel ander land, en ook bij de gemeenteraadsverkiezingen in het najaar blijft het ons bespaard. Als een gemeenteraadslid om de een of andere reden uitvalt, wordt gewoon de volgende op de lijst met de meeste stemmen automatisch verkozen. Dat is de logica zelve. Opvolgers hadden ook voor de Vlaamse en federale verkiezingen natuurlijk allang afgeschaft moeten zijn, want te verdedigen valt het niet. Partijen doen nochtans af en toe een ijdele poging: opvolgersplaatsen dienen dan zogezegd om nieuw, onbekend talent een kans te geven.
Dat van dat onbekende klopt helemaal. Als Zuhal Demir(N-VA) straks opnieuw minister wordt, komt haar woordvoerder-kabinetschef als opvolger in het parlement. Hij is een van de bekendste. Maar of het allemaal talenten zijn? We moeten de partijen maar op hun woord geloven, die onze parlementen blijkbaar gebruiken als instapklasjes. Hier en daar staat er ook een parlementslid tussen, zoals Thijs Verbeurgt (Vooruit) en Nahima Lanjri (CD&V), van wie blijkbaar al wordt verwacht dat ze niet op eigen kracht herkozen kunnen raken.
Eén dingetje hebben alle opvolgers in het parlement gemeen: ze zijn totaal maar dan ook echt totaal afhankelijk van de partij die hen die plaats heeft gegeven. Op die manier wordt elke minister in het parlement vervangen door een onderdeur van zijn of haar partij. Ze vertegenwoordigen niemand, wat voor volksvertegenwoordigers toch ook niet echt de ideale uitgangspositie is. De echte politici die net naast een Kamerzetel grepen, en zonder opvolgers wél waren verkozen, zitten erbij en kijken ernaar.
Knack-redacteur Peter Casteels gooit elke week een blokje op het vuur.
